به گزارش ایسنا، منطقه شرق اروپا همواره از نظر ژئواستراتژیک دارای اهمیت فراوانی بوده، از نظر ژئوپلیتیک دریایی نیز با دسترسی به دریای مدیترانه و دریای سیاه اهمیت فراوانی در حمل و نقل جهانی و منابع انرژی دارد. جغرافیای انسانی، قومی و دینی نیز در این منطقه با اقوام گوناگون با دو دین بزرگ مسیحیت و اسلام تنوع دارد.
منطقه بالکان از نظر ژئوپلیتیک انرژی نیز اهمیت فوق العاده به ویژه برای اتحادیه اروپا دارد. کشورهای حوزه بالکان به دلیل فرایند های تاریخی و حضور چند بعدی ایران، دارای اشتراکات بیشتری با کشورمان نسبت به کشورهای غربی قاره اروپا هستند. همچنین روابط ایران با کشورهای این منطقه همواره دارای تاثیرات مهم فرهنگی و اقتصادی قابل توجه بوده است.
به نظر می‌رسد حوزه بالکان و شرق اروپا در سالیان گذشته از نگاه ایران به ویژه در بعد اقتصادی مغفول مانده و نگاه تجاری ایران تنها بر چند کشور اروپای مرکزی متمرکز شده بود و معمولا نگاه اقتصادی به این کشورها با محوریت کشورهای جایگزین در شرایط خاص بوده است در حالی که شاکله اقتصادی و دیگر اشتراکات بستر مناسبی را برای داشتن تعاملات پایدار اقتصادی با این منطقه فراهم می‌کند.
در شرایط جدید و در حالی که شرق اروپا تا حدودی در حال دور شدن از سیاست‌های اقتصادی اتحادیه اروپاست وضعیت قابل قبولی برای ایران فراهم شده که به بازارهای این کشورها فکر کند و سطح مبادلات را بهبود بخشد، البته برخی تنگناهای سیاسی و مباحث تحریمی و فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی همواره در کار بوده و بدون شک، یافتن راهکارهای مناسب برای چنین شرایط نیز ناممکن نیست.
به نظر می‌رسد سیاست خارجی جمهوری اسلامی به خصوص در دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی متوازن به دنبال ارتقای روابط با کشورهای حوزه بالکان است. این سیاست این سوال را در ذهن متصور می‌کند که آیا کشورهای حوزه بالکان می‌توانند دروازه ورود کالاهای ایرانی به اروپا باشند؟ سوالی که حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان در سفر منطقه‌ای اخیرش به دو کشور صربستان و بوسنی و هرزگوین به آن پاسخ داد و از توافق و تلاش‌ها برای ارتقای روابط با این کشورها برای ورود کالاهای ایرانی به اروپا خبر داد.
حال باید دید که آیا جمهوری اسلامی ایران خواهد توانست تدبیر مناسب برای بهبود تعاملات اقتصادی و تجاری با کشورهای منطقه اتخاذ و اجرایی کند؟
اگرچه در نگاه اول کشورهای حوزه بالکان جذابیت‌های دیگر اعضای اتحادیه اروپا را برای ایرانیان ندارند، اما این کشورها می‌توانند پایگاه و پلی مناسب برای تجار و شرکت‌های ایرانی با اروپا باشند. ساختارهای مالی و حقوقی مستقل‌تر و ارتباطات تجاری بین کشورهای بالکان و اروپایی می‌توانند راهکارهای مناسبی را مقابل شرکت‌ها و سرمایه‌داران ایرانی قرار دهند. موقعیت و شرایط کنونی کشورهای حوزه بالکان می‌تواند فرصت‌های تجاری مناسبی را برای شرکت‌های ایرانی فراهم سازد؛ فرصت‌هایی که اخیرا در سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان به دو کشور صربستان و بوسنی و هرزگوین مورد بحث و بررسی قرار گرفتند.
وزیر خارجه کشورمان روز یکشنبه ۱۲ آذرماه راهی صربستان شد و بلافاصله پس از ورود با وزیر خارجه این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد.
وی پس از این دیدار اعلام کرد: با توجه به سابقه تاریخی روابط ایران با حوزه بالکان دست دوستی به سوی همه کشورهای این منطقه دراز می‌کنیم و در حوزه همکاری اقتصادی و انرژی کماکان آمادگی داریم سند بین دو کشور امضا شود.
وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به حجم مبادلات تجاری بین دو کشور، ظرفیت ارتقای همکاری‌ها در حوزه تجارت بین دو کشور را بسیار بالاتر از وضعیت جاری دانست و تلاش بیشتر دو کشور برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های روابط در این حوزه را مورد تاکید قرار داد.
وی با اشاره به افزایش ۵۰ درصدی حجم تبادلات اقتصادی در یک سال گذشته یادآور شد که در جریان دیدارهایش در صربستان راه‌های توسعه بیشتر تجاری و اقتصادی را مورد بررسی قرار خواهند داد و اعلام آمادگی کرد که شانزدهمین دور کمیسیون مشترک دو کشور در آینده نزدیک برگزار شود .
امیرعبداللهیان همچنین در دیدار با نخست وزیر صربستان و همچنین رئیس‌جمهور این کشور ضرورت ارتقای همکاری‌ها در حوزه های مختلف را با توجه به قدمت روابط و همچنین بهره‌گیری از مکانیزم‌هایی مبتکرانه برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی و افزایش حجم تجارت را مورد تاکید قرار داد. مواردی که در دیدار با رییس پارلمان و همچنین وزیر کشاورزی، جنگلداری و مدیریت آب این کشور نیز مورد تاکید قرار گرفتند.
به گفته رشید حسن‌پور ، سفیر ایران در صربستان در گفت‌وگو با ایسنا، تا کنون ۱۵ سند همکاری بین ایران و صربستان جهت امضا در تهران تهیه شده و تا زمان انجام سفر رئیس‌جمهور این کشور به ایران که احتمالا تا قبل از پایان سال جاری و عید نوروز انجام خواهد شد، ممکن است تعداد این اسناد افزایش یابد.
سفیر ایران در بلگراد با تاکید بر این‌که «در این سفر اراده سیاسی دو کشور برای توسعه و تعمیق روابط یک بار دیگر به نمایش در آمد»، خاطرنشان کرد: طرفین تصمیمات و عزم جدی خودشان را برای این که روابط را در همه جوانب از جمله سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ورزشی، کشاورزی، آموزشی، دانشگاهی توسعه دهند، اعلام کردند.
وی با اعلام این‌که «در این سفر وزیر خارجه کشورمان در دیدار با رئیس جمهور صربستان دو تاریخ را برای سفر وی به تهران اعلام کرد و رئیس‌جمهور صربستان نیز از این دعوت استقبال و اعلام آمادگی کرد»، افزود: امیدواریم این سفر در آینده نزدیک انجام شود.
حسن‌پور همچنین یادآور شد: در این سفر طرفین علاقه‌مندی نشان دادند که در عرصه‌های بین‌المللی از استقلال عمل برخوردار باشند و بر اساس دیدگاه‌های مشترک از مواضع یکدیگر حمایت کنند و عملکرد خود را به گونه‌ای بر اساس موازین و اصول بین‌المللی تنطیم کنند که متضمن منافع ملی دو کشور باشد.
وی در پاسخ به این‌که آیا صربستان می‌تواند دروازه ورود کالاهای ایرانی به اروپا باشد؟ گفت: هم ایران می‌تواند به عنوان هاب منطقه‌ای برای صربستان باشد هم صربستان می‌تواند هاب ایران در حوزه بالکان باشد و در این سفر نیز بارها طرفین بر ظرفیت‌های دو کشور برای خدمت به یکدیگر تاکید کردند.
ایویتسا داچیچ، وزیر خارجه صربستان نیز پس از دیدار با وزیر خارجه کشورمان با اشاره به هشتاد و پنجمین سالگرد برقراری روابط ایران و صربستان، آن را گواهی بر سنت بسیار طولانی روابط دو کشور دانست و تاکید کرد: روابط دو کشور در سطح بسیار عالی قرار دارد و عزم قاطع داریم این روابط همه جانبه را توسعه دهیم.
سفر به حوزه بالکان از اولویت‌های برنامه‌های وزیر خارجه در قاره اروپا محسوب می‌شود و بر همین اساس در سفر به صربستان گفت‌وگوهای بسیار مهمی با توجه به مشترکات هویتی و فرهنگی که بین ایران و حوزه بالکان وجود دارد انجام و در زمینه همکاری‌های صنعتی، فنی، دانشگاهی، علمی و تجاری رایزنی های بسیار خوبی انجام شد.
سفر به سارایوو پایتخت بوسنی و هرزگوین دومین مقصد سفر منطقه‌ای وزیر خارجه کشورمان به کشورهای حوزه بالکان بود که شامگاه سه‌شنبه انجام شد.
دیدار با خانم بیسرا تورکوویچ، همتای بوسنیای اولین برنامه دیدار وزیر خارجه کشورمان در سارایوو بود که پس از آن حسین امیرعبداللهیان با بیان این که منطقه بالکان و بوسنی و هرزگوین را کشور دوست سنتی ایران می‌دانیم و همچون گذشته در کنار سایر اقوام این کشور باقی خواهیم ماند و به حمایت مان از این کشور ادامه می‌دهیم، اعلام کرد که در این دیدار توافق کردیم کمیسیون مشترک را در آینده نزدیک برگزار کنیم و افزود: حجم تبادلات تجاری در نه ماه گذشته و در دوران پساکرونا ۵۳ درصد افزایش داشته است.
تورکوویچ نیز پس از دیدار با امیرعبداللهیان در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره چشم انداز روابط ایران و بوسنی و همچنین زمینه هایی که امکان همکاری بیشتر بین دو کشور وجود دارد، گفت: بوسنی و ایران همواره روابط بسیار خوبی داشته‌اند. امیدوارم روابط خوب در آینده هم ادامه داشته باشد. زمینه برای همکاری اقتصادی فراهم است و از نظر من این همکاری‌ها می‌تواند انجام شود.
وی یکی از حوزه‌های همکاری در اولویت را بخش گردشگری عنوان کرد و گفت که باید در این زمینه تلاش کرد و خط هوایی مستقیم ایجاد کرد.
تورکوویچ همچنین همکاری در صنعت فلزات، چوب، معادن و کشاورزی را از دیگر زمینه های فعالیت بین دو کشور عنوان کرد.
در جریان سفر تقریبا یک و نیم روزه به سارایوو برای سرعت بخشیدن به افزایش حجم تبادل تجاری و همچنین برای توسعه گردشگری بین منطقه بالکان و جمهوری اسلامی ایران _ نسبت به برقراری پرواز مستقیم_ توافق شد.
در پایان سفر ۴ روزه وزیر خارجه کشورمان به دو کشور صربستان و بوسنی هرزگوین که در راستای سفر منطقه‌ای به حوزه بالکان انجام شد، حسین امیرعبداللهیان در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر این که آیا حوزه بالکان می‌تواند دروازه ورود کالاهای ایرانی به اروپا باشد؟ گفت: در همین چارچوب همکاری هایمان جریان دارد و توافق کردیم که این مسیر را ارتقا دهیم.
با توجه به روابط ایران و کشورهای حوزه بالکان و قدمت روابط و نبود مشکل عمده سیاسی میان ایران و کشورهای این حوزه و اروپای شرقی و همچنین وجود قرابت‌های زیاد فرهنگی میان طرفین، متاسفانه طی یک دهه گذشته به خاطر سرعت بالای تحولات در منطقه بالکان و شاید مشغولیت‌های دستگاه دیپلماسی به امور دیگر، روابط با این حوزه در حد قابل انتظار نبوده و سفر اخیر وزیر خارجه کشورمان به این منطقه می‌تواند فرصت خوبی برای بازبینی روابط دوجانبه با این کشورها باشد.
از آن جایی که برخی از کشورهای حوزه بالکان هم‌اینک عضو اتحادیه اروپا محسوب می‌شوند و برخی از آن‌ها در حال طی کردن این روند هستند و برخی دیگر هنوز عضو این اتحادیه نشده‌اند، شاید تصور غلطی که وجود داشته این بوده که چون این کشورها عضو اتحادیه اروپا شده‌اند، موضع‌شان صد در صد شبیه مواضع برخی از اعضای این اتحادیه است در حالی که هرچند کشورها مجبور به تبعیت در سیاست‌ها و تصمیمات کلان هستند، اما همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در عرصه سیاست خارجی شبیه به یکدیگر نیستند و این مسئله نباید موجب پیگیری نکردن توسعه روابط با کشورهای این حوزه شود.
ایران و کشورهای منطقه بالکان می‌توانند نیازهای دوجانبه یکدیگر را برآورده کنند؛ در همین راستا تجار و فعالان اقتصادی دو کشور نیز می‌توانند با حضور بیشتر نسبت به فعالیت و توسعه روابط اقدام کنند.
حال که با توجه به رویکرد دستگاه دیپلماسی زمینه‌های توسعه روابط اقتصادی با کشورهای حوزه بالکان فراهم است، باید در تبادل اطلاعات و رایزنی‌هایی که انجام می‌شود پیش‌نیازها دیده شود تا نیازها برآورده شود. در واقع اقتصاد این کشورها و اقتصاد ایران مکمل یکدیگر هستند.
همچنین در ادامه سیاست‌های اقتصادی دستگاه دیپلماسی و معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه، باید سمت و سوی فعالیت‌ها و تمرکزها را به این طرف متمایل کنند تا روابط خوب اقتصادی ایران و کشورهای اروپای شرقی و بالکان بیش از پیش ارتقا یابد. این کار جز با افزایش رایزنی‌ها، بررسی نیازها، افزایش شناخت و رفع مشکلات میسر نخواهد شد.
سفر وزیر خارجه به بالکان سفری مثبت و ضروری بود و می‌تواند ستون مناسبات دوجانبه را محکم‌تر کند. باید منتظر ماند تا در ادامه این سفر، سفر رئیس‌جمهور صربستان نیز به ایران انجام و پس از آن معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه و بالاخص سفارتخانه‌ها با نظارت و فعالیت جدی، پیگیر اجرایی شدن توافقات و رفع موانع پیش رو باشند.
انتهای پیام