اینکه چرا کتاب نمی‌خوانیم دلایل بسیاری دارد و اگرچه گسترش تکنولوژی و دست‌یابی به اطلاعات مختلف از طریق گوشی‌های تلفن همراه ممکن و بسیار راحت است، اما بخش مهمی از علل نخریدن و نخواندنِ کتاب در مسائل اقتصادی و فرهنگی ریشه دوانده و باور کتابفروشیهای شهرمان نیز چنین است.
اولویت‌های امروز جامعه بالاتر از کتاب است
نوید تیموری، مدیر داخلی پردیس کتاب در گفت‌وگو با ایسنا و با بیان اینکه در شرایط فعلی، کتاب در اولویت جامعه قرار ندارد و ما نیز این موضوع را به‌عنوان یک کتاب‌فروش می‌پذیریم، بیان می‌کند: مشکلات و مطالبات مردم بسیار جدی‌تر است و برای من به‌عنوان مدیر یک کتاب‌فروشی این موضوع اولویت ندارد که امروز و با توجه به مشکلات موجود، کتاب به‌عنوان یک اولویت در جامعه مورداستفاده باشد.
او با اشاره به اینکه مسائل و مشکلات موجود در جامعه مربوط به امروز و دیروز نیست و افزایش و عدم به‌روز بودن قیمت‌ها در تمام کسب‌وکارها وجود دارد و کتاب‌فروشی‌ها نیز از آن مجزا نیستند، ادامه می‌دهد: کتاب‌فروشی‌ها نیز مانند سایر کسب‌وکارها تحت‌تأثیر المان‌های اقتصادی می‌گیرند و اینکه کتاب اولویتی در سبد خرید جامعه نیست کاملاً قابل‌درک است که نباشد. اکنون کتاب خواندن نمی‌تواند به کسی کمک کند، چراکه اولویت‌ها بالاتر از آن و دغدغه‌ها خیلی بیشتر از آن است که کتاب بخواهد کاری بکند، ما فقط امیدواریم که شاید یک روز آدم‌ها دوباره کتاب بخوانند، ولی این آرزو را در شرایط فعلی انتظار نداریم، چراکه و مسائل و مشکلات اقتصادی که همه مردم در همه‌جا از آن‌ها اسم می‌برند فقط در مورد کتاب نیست، بلکه در مورد همه کالاها است و کتاب هم مانند بقیه کالاها مشکلاتی دارد.
مدیر داخلی پردیس کتاب می‌گوید: اگرچه بخشودگی مالیاتی در مورد کتاب‌فروشی‌ها وجود دارد، اما یک کتاب‌فروشی باید جریان مالی داشته باشد تا بتواند در مورد مالیات گفتگو کند. موضوع بخشودگی مالیات شاید برای کسب‌وکارهای بزرگ‌تر راحت‌تر باشد اما برای کتابفروشیهای کوچک که در حال جمع شدن هستند چه تأثیری دارد؟! مشکل خیلی فراتر از این است که این بخشش مالیاتی، آن را حل کند. در حال حاضر کتاب‌فروشی کاری نیست که کسی در آن وارد شود و بتواند کار کند و کتاب هم کالایی نیست که کسی بخواهد و وقتی کسی از یک کتاب‌فروشی کتاب نخرد هرچقدر هم به کتاب‌فروشی امتیاز بدهیم حتی اگر وام بدون سود هم بدهیم فرقی نمی‌کند چون کسی از او کتاب نمی‌خرد.
تیموری با بیان اینکه کتاب نخریدن فقط به دلیل مسائل اقتصادی نیست و این موضوع در مسائل فرهنگیِ عمیق ریشه دارد، اضافه می‌کند: امروز دریافت اطلاعات از طریق مختلف صورت می‌گیرد و دیگر این‌طور نیست که کتاب خواندن یک ارزش باشد و از طریق آن اطلاعاتی به دست آید که از سایر راه‌ها ممکن نیست، چراکه منابع معتبرتری برای دریافت اطلاعات وجود دارد؛ ضمناً اینکه نخواهید کتاب بخرید بخش دیگری از کتاب نخواندن است. کتابی که سانسور می‌شود، کتابی که از هزار فیلتر عبور می‌کند تا به دست مخاطب برسد و همچنین عدم اعتماد به کتاب نیز از دیگر مسائلِ دخیل در نخریدن کتاب است؛ امروز نگاه جامعه به مسائل مختلف به‌گونه‌ای است که پاسخ آن‌ها را در کتاب به دست نمی‌آورد و قطعاً کتاب چیزی نیست که در شرایط فعلی در اولویت خرید مردم باشد.
متأسفانه چاپ بعدی هر کتاب با قیمت بالا ارائه می‌شود
اما آزاده فردوسی، مدیر کتاب‌فروشی هفت داستان می‌گوید: مجموعه ما دو سال و نیم است که فعالیت می‌کند و متأسفانه ابتدای کار خود را با گسترش کرونا شروع کرد یعنی چالش عمده ما وضعیت تعطیلی‌ها و قرنطینه‌های ایجادشده به دلیل این بیماری بود؛ اما در کنار آن، مسائل اقتصادیِ جاری در کشور روی فعالیت ما نیز تأثیر بسیاری داشته و دارد.
او ادامه می‌دهد: وقتی مسائل اقتصادی وجود دارد مردم توان و حتی حوصله کتاب خواندن ندارد و دراین‌بین خوراک و پوشاک را نمی‌توان حذف کرد چون جزو نیازهای ضروری است؛ بنابراین اولین چیزی که خرید آن کاهش پیداکرده و حذف می‌شود مسائل فرهنگی است به همین دلیل مسائل اقتصادی در کاهش و افزایش خرید کتاب می‌تواند بزرگ‌ترین تأثیر را داشته باشد.
فردوسی با بیان اینکه متأسفانه چاپ بعدی هر کتاب با قیمت بالاتر ارائه می‌شود و همین مسئله، قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد که هم برای من به‌عنوان فروشنده کتاب و هم برای ناشر و هم برای خریدار نامطلوب است، اضافه می‌کند: مباحث فرهنگی و لزوم فرهنگ‌سازی نیز از دیگر مباحثی است که می‌تواند در علاقه‌مندی به خواندن کتاب اثرگذار باشد.
کتاب‌فروشی حتی از حالت شغل فصلی خارج‌شده است
همچنین عبدالله توانگر، مدیر کتاب‌فروشی استاد و شاگرد می‌گوید: اوضاع کتاب و کتاب‌خوانی در کشور ما باعث تأسف است و کتاب‌فروشی‌ها یکی از بعد از دیگری مغازه خود را می‌بندند یا برای شغل دیگری اجاره می‌دهند و معلوم نیست سایر کتاب‌فروشی‌ها تا چه زمانی بتوانند به کار فعلی خودشان ادامه دهند. با توجه به بالا رفتن تورم و پایین آمدن توان مردم در خریدن مایحتاجشان، مدت‌هاست که کتاب در سبد خرید مردم نیست و افرادی هم که به‌ضرورت به دنبال کتاب‌های تخصصی هستند ازجمله دانشجویان ناچارند به سراغ کتاب‌های دست‌دوم بروند و یا از پی‌دی‌اف‌های آن‌ها استفاده کنند و یا از یک کتاب کپی بگیرند و تکثیر کنند که همه این مسائل باعث رکود در بازار کتاب است.
او ادامه می‌دهد: هر شغلی در بازار یک نظام و برنامه‌ریزی و دارای تخفیف‌هایی با درصد و مدت‌زمان معلوم است که باید زیر نظر اتحادیه اعمال شود، اما بعضی از کتاب‌فروشی‌ها کتاب را با تخفیف‌های زیاد و در تمام ماه‌های سال به فروش می‌رسانند که باعث می‌شود سایر کتاب‌فروشی‌ها ضرر کنند؛ ضمن اینکه برگزاری نمایشگاه‌های بدون مجوز هم در این مورد تأثیرگذار است. مسئله دیگر این است که قبلاً بسیاری از سازمان‌ها بُن‌هایی برای خرید کتاب به کارمندان خود اختصاص می‌دادند که باعث می‌شد بازار کتاب تا حدی رونق پیدا کند اما در چند سال اخیر این بن‌ها دیگر اعمال نمی‌شود و آن‌ها برای خرید کتاب رغبتی نشان نمی‌دهند.
توانگر با بیان اینکه علاوه بر کاهش علاقه مردم به کتاب خواندن و مسائل اقتصادی، مسائل دیگری نیز در وضعیت امروز فروش کتاب تأثیر دارد، اضافه می‌کند: متأسفانه خانواده‌ها در سبد خریدشان مبلغی را برای کتاب اختصاص نمی‌دهند البته شرایط نابسامان اقتصادی در این موضوع تأثیر بسیاری دارد اما علاقه برای خواندن کتاب نیز کاهش پیدا کرده است، فضای مجازی هم باعث شده که مردم به‌جای رفتن به سراغ کتاب، یک گوشی دست بگیرند که اتفاقاً اطلاعات بسیاری را می‌توانند از آن به دست آورند و متأسفانه شاید دیگر نیازی به کتاب نخواهند داشت.
مدیر کتاب‌فروشی استاد و شاگرد تأکید می‌کند: کتاب‌فروشی حتی از حالت یک شغل فصلی نیز خارج‌شده است و دیگر فروشی وجود ندارد و طرح‌های پاییزه یا نوروز هم فقط تأثیر مقطعی دارد. متأسفانه کسانی که متولی امور فرهنگی هستند به کتاب و کتاب‌خوانی اهمیت چندانی نمی‌دهند، شهرداری بودجه‌های خود را به تبلیغ در مورد کتاب اختصاص نمی‌دهد و اگر هم انجام دهد مقطعی است یا در آموزش‌وپرورش اقدام زیربنایی در این خصوص انجام نمی‌شود و گاهی مدارس کتاب‌ها را مستقیماً از ناشر خریداری می‌کنند و به‌این‌ترتیب کتاب‌فروش از چرخه حذف‌شده است و این وظیفه را دولت باید به‌طور ویژه به عهده بگیرد تا کتاب در سبد خانواده‌ها قرار گیرد.
انتهای پیام