فرید جواهرزاده در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص آموزش در صنعت گردشگری، اظهار کرد: گردشگری صنعت انسان محور است، چراکه نقش انسان و آموزش نیروی انسانی در این صنعت بیش از هر صنعت دیگر نمادین‌تر و برجسته‌تر است. شاید بتوان گفت ضامن عملکرد درست برای اهداف عالی گردشگری، نقش نیروی انسانی است؛ از این جهت میزان دانشی که نیروی انسانی ارائه می‌کند، متضمن آموزش‌هایی است که نیروی انسانی باید پذیرفته و گذرانده باشد.
وی افزود: به عقیده من مواردی که می‌تواند آموزش را در راستای توسعه گردشگری به همراه داشته باشد، چالش‌های زیادی دارد که باید وارد مسائل جزئی‌تر از این موضوع شویم و توجه کنیم زمانی که با مقوله‌ای به نام «گردشگری» مواجه هستیم، آن پیچیدگی ساختاری به واسطه میان رشته‌ای بودن گردشگری را نیز درنظر بگیریم.
معیارهای استاندارد گردشگری در سطوح بین‌المللی بسیار متنوع است
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران با بیان اینکه گردشگری رشته بسیار پویایی است و معیارهای استاندارد آن در سطوح بین‌المللی بسیار متنوع است، عنوان کرد: بایستی این پیچیدگی و چند وجهی بودن را لحاظ کنیم و از جهت دیگر در نظر داشته باشیم مباحث نظام آموزش گردشگری همیشه با چالش‌ها و مشکلات مختلفی مواجه است.
وزارت میراث فرهنگی و گردشگری متولی اصلی آموزش صنعت گردشگری است
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه مسئولیت آموزش صنعت گردشگری با چه ارگان‌هایی است، بیان کرد: کشور ما در حوزه آموزش گردشگری ضعیف بوده و از این موضوع رنج می‌برد، متاسفانه در مسئله آموزش گردشگری چند متولی داریم که اصلی‌ترین آن‌ها وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. البته متولی‌های دیگری مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز وجود دارند که وظیفه آموزش عالی کشور را بر عهده داشته و مدعی این حوزه هستند و از لحاظ قانونی نیز جایگاه دارند.
جواهرزاده تصریح کرد: در کنار این ۲ نهاد می‌توان به سازمان فنی و حرفه‌ای که آموزش‌های حرفه‌ای و همچنین آموزش و پرورش که آموزش سطوح پایه را برعهده دارند، اشاره کرد. علاوه بر متولی‌های دولتی، سایر بخش‌های خصوصی را که در حوزه آموزش گردشگری حضور دارند و این زمینه فعال هستند، باید معرفی کرد.
وی در پاسخ به این سوال که چه مواردی در آموزش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: حوزه آموزش در گردشگری شامل ۲ شاکله مهارت محور و آکادمیک می‌شود که گاهی اوقات اختلاف نظرهایی در خصوص آکادمیک و یا مهارتی بودن حوزه گردشگری دیده می‌شود. این اختلاف دیدگاه‌ها تا اندازه‌ای ادامه دارد و در پاره‌ای از موارد مشاهده می‌کنیم که بخش آکادمیک، بخش مهارتی را قبول ندارد و بخش مهارتی، بخش آکادمیک را به رسمیت نمی‌شناسد.
این کارشناس گردشگری اضافه کرد: این اختلاف نظرها و ضعف در حوزه آکادمیک و مهارت تنها مختص ایران نیست و در بسیاری از کشورهای دیگر نیز دیده می‌شود. اقدامی که در سنوات گذشته توسط متولیان گردشگری کشور ما صورت گرفته، نزدیک کردن ۲ حوزه مهارت و آکادمیک است که با برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها توسط اعضای هیات علمی و خبرگان تجربی و مهارت محور بتوانند فعالیت‌های خود را برای یکدیگر شرح دهند.
به کارگیری بخش آکادمیک و مهارت نظام در آموزش صنعت گردشگری
وی ادامه داد: بنابراین به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای برون‌رفت از شرایط فعلی در حوزه آموزش صنعت گردشگری در کشور این است که بخش آکادمیک و مهارت را بیشتر به هم نزدیک کنیم و هم‌افزایی خوبی را برای توسعه فعالیت‌های گردشگری داشته باشیم.
جواهرزاده در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آموزش چه اتفاقاتی را در حوزه گردشگری به دنبال خواهد داشت، مطرح کرد: زمانی که صحبت از آموزش و پژوهش به میان می‌آید تصور و توقع ما این است که بتواند مشکلات موجود بر سر راه صنعت گردشگری که بحث عمده آن مباحث نیروی انسانی است، حل و فصل کند.
وی ادامه داد: آنچه که مسلم است ما برای پرداخت به مسائل صنعت گردشگری نیاز داریم که مشکلات و مسائل مرتبط به گردشگری توسط پژوهشگران و متخصصانی که در این حوزه فعال هستند و تجارب خوبی هم دارند، شناخته شود. اگر نظام آموزشی بهتری در حوزه آموزش گردشگری داشته باشیم، قاعدتا مشکلات گردشگری کشور مانند امروز نباید باشد.
از آنجایی که نظام آموزشی ما در حوزه گردشگری ناکارآمد بوده و تعداد استادان متخصص در این زمینه کم است دولت باید برنامه‌ریزی‌های کلان خود در آموزش صنعت گردشگری را جدی گرفته و نگاهی سیاسی به این موضوع نداشته باشد.
برنامه راهبردی توسعه منابع انسانی در صنعت گردشگری وجود ندارد
رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران خاطرنشان کرد: بنابراین نتیجه می‌گیریم که نظام آموزشی ما در این زمینه ناکارآمد بوده و تعداد استادان متخصص این حوزه نیز اندک است و به نوعی نظام آموزش عالی گردشگری در کشور ما چندان اثربخش نیست و برنامه‌های راهبردی برای توسعه منابع انسانی در صنعت گردشگری وجود ندارد. در نتیجه مهم‌ترین دلایل نبود نیروی متخصص در گردشگری همان مشکلاتی است که در نظام آموزش عالی گردشگری نیز وجود دارد.
وی گفت: با توجه به اینکه متخصصان و استادان زیادی در این حوزه حضور دارند، اما نقشی در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور ایفا نمی‌کنند و به طبع سهمی در رفع مسائل و چالش‌های این حوزه نخواهند داشت، بنابراین دولت در برنامه‌ریزی‌های کلان خود آموزش صنعت گردشگری را باید جدی گرفته و به این موضوع نگاه سیاسی نداشته باشد.
جواهرزاده در خصوص اینکه چه آموزش‌هایی در حوزه گردشگری بیشتر نیاز است، خاطرنشان کرد: اکنون در دانشگاه‌ها رشته‌های کارشناسی، ارشد و دکتری را در سطوح مختلف تدریس می‌کنیم و از دیر باز نسبت به این موضوع ورود و دوره‌های تخصصی را هم برگزار کرده‌ایم؛ اما واقعیت این است که بخشی از آموزش‌های ما درگیر یک تسلسل محتوایی است، به این معنا که ما نظام برنامه‌ریزی شده‌ای داریم که ابلاغی است و همچنان با آن ساز و کار فعالیت‌های خود را پیش می‌برد.
نیاز امروز صنعت گردشگری، استفاده از نوآوری و خلاقیت است
وی بیان کرد: نیاز امروز ما توجه به پلتفرم‌های جدید و به‌روز، استفاده از نوآوری و خلاقیت است که ضعف عمده ما در مباحث آموزشی این مسائل به خوبی دیده می‌شود. نیروهای متخصص به ویژه افراد جوان فارغ التحصیل داخل و خارج وجود دارند که به صنعت گردشگری وارد شدند و از این جهت به‌روز هستند و فضاهای خوبی نیز ایجاد می‌شود.
نوآوری و ابتکار در آموزش گردشگری حرف اول را می‌زند
جواهرزاده ادامه داد: اما متاسفانه حوزه آموزش در گردشگری همچنان گرفتار سرفصل‌ها و متدهای تعیین شده قدیمی است که باید به‌روزرسانی و دوره‌های مبتنی بر مسائل روز طراحی و برگزار شود، چراکه نوآوری و ابتکار در آموزش صنعت گردشگری حرف اول را می‌زند.
این استاد دانشگاه افزود: آموزش گردشگری باید از آن دیدگاه سنتی خارج شود و به دنبال آن سراغ بازاریابی بین‌المللی، دیجیتال مارکتینگ برویم که امروزه در مورد آن هم زیاد صحبت می‌شود و اثر بخشی بالایی روی موضوعات و بازارهای بین‌المللی دارد. بنابراین موضوعاتی که می‌خواهیم در خصوص گردشگری به کار گیریم باید از استانداردهای به‌روز برخوردار باشد.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه طی سال‌های گذشته مدرک‌گرایی و صدور مجوزهای بی‌رویه برای تاسیس موسسات علمی، آموزشی و حتی دانشگاهی منجربه شکل‌گیری فارغ‌التحصیلان بی‌کیفیت زیادی شده است. بخشی از فارغ التحصیلان ما از علم لازم در این زمینه برخوردار نیستند، زیرا آموزش‌های متنوع را فرا نگرفتند و نمی‌توانند پاسخگوی نیاز بازار باشند. در نهایت اثربخشی نظام آموزشی زمانی می‌تواند خود را نشان دهد که بتواند پاسخگوی مسائل و مشکلات بازار و صنعت باشد.
جواهرزاده ادامه داد: این مسائل هنگامی رخ می‌دهد که دانشگاه‌ها به صورت جزیره‌ای فعالیت‌هایی انجام دهند، در حالی که با بازار و فضای کسب و کار کاملا غریبه هستند. از طرفی نیز بازار و کسب و کارها هم درگیر مسائل و مشکلات روز هستند و ارتباطی بین صنعت و دانشگاه وجود ندارد و اگر وجود هم داشته باشد بسیار ضعیف است و این ۲ بخش مستقل از هم فعالیت‌های خود را پیش می‌برند.
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران عنوان کرد: بنابراین بایستی یک پل ارتباطی قوی در این زمینه وجود داشته باشد تا مشکلات بازار و کسب و کار صنعت گردشگری توسط دانشگاه مورد بررسی قرار گیرد و برای آن راه و چاره‌ای پیدا شود. همچنین باید مراکز آموزشی در سطح بین‌المللی و مشابه آن تاسیس شود تا فعالیت‌های خود را آغاز کنند. این مراکز باید ایجاد و دولت هم از این مراکز حمایت کند. اگر چنین ساختاری شکل گیرد می‌توان امیدوار بود که بخشی از این مشکلات مرتفع شود.
انتهای پیام