منابع آب زیرزمینی ذخایر ارزشمندی هستند که طی سالیان طولانی تشکیل شده‌اند و یک منبع استراتژیک برای کشور به حساب می‌آیند. در کشور ما به دلیل وجود شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک وابستگی به منابع آب زیرزمینی قابل توجه است و حدود ۶۰ درصد مصارف خانگی و صنعت و حدود ۵۰ درصد مصارف کشاورزی از آب زیرزمینی تأمین می‌شود.
سالانه حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب از منابع آب زیرزمینی برداشت می‌شود. ذخایر آب زیرزمینی به دو بخش تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر تقسیم می‌شود. بخش تجدیدپذیر، آن مقدار از آب زیرزمینی است که هرساله بر اثر بارش و نفوذ آب به آبخوان اضافه می‌شود و بخش تجدیدناپذیر، آبی است که طی میلیون‌ها سال در سفره آب زیرزمینی انباشته شده است. اگر مقدار برداشت از منابع آب زیرزمینی به اندازه میزان تجدیدپذیر باشد، شاهد افت سطح آب زیرزمینی نخواهیم بود، اما در بیشتر دشت‌های کشور میزان برداشت بیشتر از میزان تغذیه آب زیرزمینی است.
طی ۵۰ سال برداشت از منابع آب زیرزمینی سبب شده است که بیش از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب از ذخایر آب زیرزمینی کاسته شود. افت سطح آب زیرزمینی پیامدهای مخربی مانند خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها، از بین رفتن پوشش گیاهی، افزایش گرد و خاک، نشست زمین، ایجاد فروچاله‌ها و شکاف‌های طولانی در دشت‌ها و شور شدن آب زیرزمینی را به‌دنبال دارد.
وضعیتی به نام بحران
سعید سروری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: سال آبی گذشته ۱۲۵ میلیون متر مکعب کسری مخزن داشتیم و اگر میزان برداشت آب از دشتی از حد ممنوعه بالاتر رود به آن ممنوعه بحرانی می‌گویند.
وی با بیان اینکه در خراسان جنوبی هشت دشت ممنوعه وجود دارد، افزود: هر دشت یک میزان ورودی آب و یک میزان خروجی یا همان برداشت دارد که اگر میزان برداشت آب از دشت از ورودی بیشتر شود به آن دشت ممنوعه می‌گویند و اجازه حفر چاه در آن داده نمی‌شود.
سروری بیان کرد: در برنامه سازگاری با کم آبی قرار بر این است که طی برنامه‌ای هفت ساله میزان برداشت آب از منابع آب‌های زیرزمینی در استان را به ۷۵ درصد برسانیم.
وی با بیان اینکه در خراسان جنوبی ۲۴۰ چاه برداشت غیر مجاز وجود دارد که میزان برداشت سالانه آن‌ها به یک میلیون متر مکعب می‌رسد، یادآور شد: طبق استانداردهای جهانی تا ۴۰ درصد برداشت از سفره‌های زیر زمینی عادی است و اگر این میزان به ۶۰ درصد برسد شرایط بحرانی خواهد شد.
سروری با بیان اینکه در حال حاضر برداشت از منابع آب زیرزمینی استان بیش از تغذیه این منابع بوده و نتیجه آن افت سطح آب زیرزمینی است، یادآور شد: آب تنها عنصری است که غیر قابل جایگزین بوده و در سال‌های اخیر به خاطر خشکسالی و کمبود بارش حجم آب کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: در ۵۰ سال گذشته سرانه آب تجدیدپذیر در اختیار هر نفر ایرانی ۶۵۰۰ متر مکعب بوده است و با افزایش جمعیت، نیاز آبی، کاهش بارندگی، افزایش دما و تبخیر آب از حجم آن کاسته شده است به گونه‌ای که امروزه سرانه آب تجدیدپذیر در اختیار هر فرد ۱۵۰۰ متر مکعب است.
انتهای پیام