محمود طغرایی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: شهر تابران توس با قدمتی بیش از ۱۲۰۰ سال در ۲۴ کیلومتری شمال غرب شهر مشهد و در مسیر جاده بین‌المللی مشهد به شمال استان قرار گرفته است.
وی افزود: این شهر در طول تاریخ به واسطه حضور و ظهور شخصیت‌های ادیب، دانشور، عرفا و فلاسفه برجسته ملی و همچنین وقایع تاریخی تاثیرگذار از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده است. وجود شواهد و آثار تاریخی در این شهر نیز خود بیانگر اهمیت آن در تاریخ شهرسازی شمال شرق ایران است.
آرامگاه فردوسی بنایی مهم در شهر توس
طغرایی بیان کرد: مجموعه فرهنگی آرامگاه فردوسی یکی از مهم‌ترین فضاهای فرهنگی پربازدید در ایران محسوب می‌شود. ارادتی که عموم مردم ایران به این شاعر بزرگ دارند و سایر اماکن و فضاهای فرهنگی واقع در این مجموعه، آن را منحصر به فرد کرده و ظرفیت فوق‌العاده‌ای در گردشگری فرهنگی ایجاد کرده است. موزه باستان‌شناسی، کتابخانه تخصصی، رستوران، آرامگاه‌های استاد شجریان و اخوان ثالث از دیگر مکان‌های مورد علاقه گردشگران و بازدیدکنندگان است.
وی افزود: بقایای برج و باروی تاریخی این شهر با طولی حدود هفت کیلومتر یک نمونه منحصر به فرد از حصارهای شهرهای تاریخی است که با وجود گذشت بیش از ۷۰۰ سال نسبتا سالم مانده و گویای بخشی از تاریخ آن است. چهار دروازه این شهر به همراه ۱۰۲ برج و نیم‌برج از دیگر ویژگی‌های این بارو چینه‌ای و قطور است.
مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: یکی از جاذبه‌های باستان‌شناسی ویژه این شهر بقایای مسجد مدرسه تابران توس است که در حال حاضر و پس از کاوش باستان‌شناسی در سال‌های اخیر در کنار بنای هارونیه به صورت سایت‌موزه مرمت شده و آماده پذیرایی از بازدیدکنندگان است. این مسجد و مدرسه با قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال قدیمی‌ترین شواهد باستانی این شهر تاریخی محسوب می‌شود.
وی در خصوص بنای هارونیه بیان کرد: بنای بزرگ هارونیه یکی از آرامگاه‌های آجری مهم در ایران است که در ۶۰ سال گذشته و به همت استادکاران ممتاز مرمت شده است. این بنا به همراه فضای سبز پیرامونش مکان مناسبی برای بازدیدکنندگان است.
ظغرایی افزود: مجموعه ارگ و کهن‌دژ توس نیز از جمله جاذبه‌های تاریخی و بسیار مهم شهر تابران توس است. این مجموعه در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی سال‌های اخیر مورد شناسایی دقیق قرار گرفته است. در صورت ادامه کاوش‌ها و مرمت‌های بقایای عوارض خندق، ارگ و کهن‌دژ این مجموعه می‌تواند به عنوان یک سایت موزه بازدیدکنندگان بسیاری را جذب کند.
قبرستان تاریخی سفالقان می‌تواند یکی از مقاصد دیدنی توس برای گردشگران باشد
وی تصریح کرد: مجموعه آرامگاه‌های تاریخی سفالقان در شمال شهر توس نیز با بقایای هفت اثر تاریخی در صورتی که در یک طرح گردشگری فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گیرد، می‌تواند مقصد جالبی برای گردشگران در توس باشد. پردیس و پیشخوان توس نیز از جمله مکان‌های مناسب برای استراحت گردشگران است؛ این فضاها با طراحی سبز و مفرح، تاثیر مستقیمی بر جذب بازدیدکنندگان دارد.
طغرایی در خصوص ظرفیت‌های این شهر تاریخی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های موجود در شهر تاریخی توس، بقایای باستانی این شهر بوده که همچنان در بستر زیر سطحی این شهر مدفون و کاوش باستان‌شناسی آن ممکن است. در نهایت پس از کاوش‌های باستان‌شناسی می‌توان این بقایا را در معرض دید گردشگران قرار داد.
وی گفت: مجموع این جاذبه‌ها ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای تبدیل شدن این عرصه تاریخی به مقصد گردشگری به وجود آورده است. در سال‌های اخیر در راه رسیدن به این هدف، شهرداری مشهد و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اقدامات و هزینه‌های قابل توجهی انجام دادند.
مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: آنچه که مهم است، استمرار این اقدامات و سایر برنامه‌هایی است که زمینه حضور گردشگران بیشتری را ایجاد می‌کند. اجرای برنامه‌های هنری و فرهنگی، برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های ادبی و ورزشی، توسعه بوم‌گردی و تبدیل فضاهای مسکونی به فضاهای اقامتی، نصب یادمان‌های ملی از شخصیت‌های برجسته و شاهنامه، ثبت جهانی توس، مرمت و بازسازی مجموعه کهن دژ و ارگ توس و دیگر برنامه‌ها می‌تواند این شهر را به مهم‌ترین شهر گردشگری فرهنگی شرق کشورتبدیل کند.
شهر توس راهی برای افزایش اقتصاد گردشگری استان
وی در خصوص جایگاه شهر تاریخی توس در گردشگری مشهد و خراسان رضوی افزود: پیش‌بینی می‌شود در صورتی که بتوانیم با برنامه‌ریزی زمان‌بندی شده و سرمایه‌گذاری مناسب، زیرساخت‌هایی را ایجاد و فضاهای مورد نیاز گردشگران را در این منطقه حداقل برای ماندگاری ۲ روزه فراهم کنیم، میزان اقتصاد گردشگری مشهد حدود ۲۰ درصد و استان حدود ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.
طغرایی تصریح کرد: با توجه به آمار موجود هر سال بیش از ۳۰ میلیون زائر و گردشگر برای زیارت یا بازدید به مشهد سفر می‌کنند. در حال حاضر سالانه حدود ۲ میلیون نفر به شهر توس و صرفا برای کمتر از یک روز سفر می‌کنند. البته در صورت وجود مراکز فرهنگی، تاریخی و خدماتی انگیزه اقامت گردشگران بیشتر و خواستار استفاده از این ظرفیت‌های گردشگری خواهند شد.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه شهر تاریخی توس یک عرصه تاریخی است، به سبب حفاظت از لایه‌های تاریخی محدودیت‌هایی در ساخت‌وساز جدید در این منطقه وجود دارد. البته در راستای تامین نیازهای گردشگران در زمینه رفاه و اقامت، راهکارهای عملی متعددی قابل اجراست؛ مانند استفاده از ظرفیت‌های موجود و تبدیل فضاهای ساخته شده به مراکز خدماتی جدید از جمله تبدیل خانه‌های قدیمی به بوم‌گردی و ایجاد چند مجموعه یا شهرک گردشگری و فرهنگی خارج از عرصه و در مجاورت شهر تاریخی.
طغرایی ادامه داد: در سال‌های اخیر برنامه‌هایی در زمینه افزایش کیفیت گردشگری در شهر توس اجرا شده است. احداث بوستان پیشخوان آرامگاه فردوسی و ایجاد دسترسی‌های ماشین‌رو در این شهر تاریخی از جمله این اقدامات است. البته لازم است برنامه‌ریزان در چشم‌انداز آینده و به مدد مشاوران نسبت به تهیه سند توسعه گردشگری اقدام کنند.
انتهای پیام