خشکسالی پدیده‌ای خزنده و پیچیده است که ناشی از کمبود بارش و افزایش درجه حرارت بوده و برخلاف سایرحوادث، پیش بینی ابتدا، مدت و انتهای آن نیز دشوار است. استان خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون باخشکسالی مواجه بوده است.
به گزارش ایسنا، سال‌هاست خشکسالی در این سرزمین جزء لاینفک اقلیم شده؛ به گونه‌ای که طروات محصولات کشاورزی را گرفته و کشاورزان را که سهم زیادی از جمعیت استان را دارند، زمین گیر کرده است. انگار با هر دانه‌ای که می‌روید زمین خشک تر می‌شود و تنها کشاورز ناامیدی برداشت می‌کند.
اکنون خشکسالی اغلب شهرستان‌های استان را در پنجه خود گرفته و راهکارهایی پس از خشکسالی را به جزء پیشگیری در ذهن مسئولان جا باز کرده است؛ راهکارهایی که شاید اگر زودتر پیش بینی می‌شد استان تا این اندازه درگیر خشکسالی نبود.
بارندگی‌های زیر خط نرمال
علیرضا خندان‌رو، مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی به ایسنا گفت: خشکسالی بسیار شدیدی را شاهد هستیم، به گونه‌ای که ۹۴ درصد خراسان جنوبی متأثر از خشکسالی بوده و تا نیمه اسفند امسال میزان بارش نزدیک به شرایط نرمال فصل قابل پیش‌بینی است.
وی با بیان اینکه از نیمه آبان تا نیمه آذر، بارش‌ها در شهرستان‌های بیرجند، سربیشه و درمیان حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیمتر کمتر از نرمال است، بیان کرد: در شهرستان طبس بارندگی نرمال و در سایر شهرستان‌های استان حدود پنج تا ۱۰ میلیمتر کمتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی گفت: میانگین بارش سالانه خراسان جنوبی ۱۱۷.۵ میلیمتر بوده و میانگین بلندمدت بارش استان در فصل پاییز ۱۹.۶ میلیمتر، زمستان ۶۷.۲ میلیمتر، بهار ۳۰.۲ میلیمتر و تابستان ۰.۵ میلیمتر است.
خندان‌رو با بیان اینکه شهرستان‌های زیرکوه با ۶۲ درصد کاهش و شهرستان بیرجند با ۵۶ درصد کاهش وخیم‌ترین شرایط را تجربه کرده‌اند، تصریح کرد: در سال آبی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۰ بارش‌ها به میزان ۳۰.۹ میلیمتر کمتر بوده که نشان دهنده کاهش ۲۷ درصدی میانگین بارش بلندمدت در استان است.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی ادامه داد: کاهش بارندگی در شهرستان قاینات ۵۵ درصد، بشرویه ۵۲ درصد، سربیشه ۳۹ درصد، درمیان ۳۵ درصد و طبس ۳۳ درصد است.
خندان رو در مورد بارش‌ها نیز گفت: بارش پاییزی در اغلب مناطق خراسان جنوبی کمتر از نرمال پیش‌بینی شده و در طول زمستان میزان بارش نزدیک به شرایط نرمال این فصل پیش بینی می‌شود.
نصب کنتورهای هوشمند برای چاه‌ها؛ راهکار مهم کاهش آسیب
سعید سروری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی نیز چندی پیش در نشست شورای حفاظت از منابع آب و سازگاری با کم‌آبی استان گفت: از مجموع منابع آب زیرزمینی استان ۹۰ درصد در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش شرب و ۲ درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود.
وی افزود: ۹۹ درصد چاه‌های کشاورزی استان به کنتور هوشمند مجهز شده و نصب کنتورهای هوشمند یکی از راهکارهای مدیریت منابع آبی موجود است.
سروری با بیان اینکه با نصب کنتورهای هوشمند برای چاه‌های استان، ۲۰۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی در برداشت آب داشته‌ایم، تصریح کرد: برای مدیریت مصرف آب با همکاری کشاورزان نسبت به نصب کنتور هوشمند آب و برق برای چاه‌های کشاورزی اقدام می‌شود.
وی با بیان اینکه با نصب کنتور هوشمند میزان برداشت و تخلیه آب از چاه‌ها کنترل و مدیریت می‌شود که نقش موثری در مدیریت مصرف آب در این بحران خشکسالی و کم‌آبی دارد، افزود: به منظور تعادل و ثبات در دشت‌های استان و حفظ منابع آبی موجود، طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب در دستور کار قرار گرفت که تهیه و نصب کنتورهای حجمی و هوشمند آب و برق یکی از پروژه‌های این طرح کلان است.
بحران نزدیک است؟
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی همچنین در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در حال حاضر برداشت از منابع آب زیرزمینی استان بیش از تغذیه این منابع بوده و نتیجه آن افت سطح آب زیرزمینی است، یادآور شد: در خراسان جنوبی هشت سد ذخیره‌ای وجود دارد و ظرفیت این سدها، ۷۵ میلیون متر مکعب بوده و امسال ۱۵.۶ میلیون متر مکعب ذخیره آب پشت سدها است.
وی ادامه داد: به عبارتی تنها ۲۰ درصد سدها آبگیری و ۸۰ درصد خالی از آب است که در مقایسه با سال آبی گذشته با کاهش ۱۰ درصدی روبرو شده است که امیدواریم با مصرف بهینه و مدیریت مصرف آب، از کاهش این نعمت خدادادی جلوگیری کنیم.
سروری بیان کرد: در استان نزدیک به ۱۲۵ میلیون متر مکعب کسری مخزن وجود دارد یعنی میزان برداشت ۱۲۵ میلیون متر مکعب بیشتر از میزان ورودی به سفره‌هاست در صورتی که باید به ۷۵ درصد میزان آب تغذیه برسد به گونه‌ای که به بخش کشاورزی لطمه‌ای وارد نشود.
وی با بیان اینکه آب یک عنصر تجدیدپذیر غیر قابل برگشت است، اظهار کرد: آب تنها عنصری است که غیر قابل جایگزینی است و در سال‌های اخیر به خاطر خشکسالی و کمبود بارش حجم آب کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: در ۵۰ سال گذشته سرانه آب تجدیدپذیر در اختیار هر نفر ایرانی ۶۵۰۰ متر مکعب بوده است و با افزایش جمعیت، نیاز آبی، کاهش بارندگی، افزایش دما و تبخیر آب از حجم آن کاسته شده است به طوری که امروزه سرانه آب تجدیدپذیر در اختیار هر فرد ۱۵۰۰ متر مکعب است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی با بیان اینکه برای جبران این نقص باید افزایش نیاز و ثابت بودن حجم آب را با افزایش بهره وری در بخش آب جبران کنیم و نیازهای خود را در بخش‌های مختلف آبی برطرف سازیم، تصریح کرد: براساس استانداردهای جهانی بیشتر اتکاهای جامعه بشری باید به منابع آب سطحی باشد و از منابع آب زیرزمینی به عنوان منابع جایگزین استفاده شود.
وی در خصوص برداشت از منابع آب زیرزمینی، اظهار کرد: استانداردهای جهانی، برداشت تا ۴۰ درصد از منابع آب زیرزمینی که در چرخه تجدیدپذیر است را نرمال دانسته، اما اگر از این عدد عبور کند وارد یک تنش آبی می‌شود و اگر بهره وری به ۶۰ درصد برسد وارد بحران می‌شود.
تعیین سهم بخش‌های مختلف در برنامه کاهش مصرف آب
علیرضا عباس زاده، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی نیز گفت: نصب کنتورهای هوشمند در چاه‌های برداشت آب، از برنامه‌های جدی طرح سازگاری با کم‌آبی است که در این راستا اغلب چاه‌های کشاورزی استان به کنتور هوشمند مجهز شده و بخش دیگری از جمله در حوزه آب شرب و دستگاه‌های اجرایی که خدمات عمومی ارائه می‌دهند، باقی مانده است که همه آنها در بازه زمانی مشخص به کنتور هوشمند مجهز می‌شوند.
وی با بیان اینکه با نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌های برداشت آب، میزان برداشت آب از چاه‌ها به‌صورت دقیق کنترل می‌شود، تصریح کرد: با توجه به شرایط اقلیمی و تغییرات آب و هوایی، در کشور به ویژه خراسان جنوبی به صورت جدی با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنیم.
معاون استاندار خراسان جنوبی اظهار کرد: طبق گزارش‌های رسمی، طی دو سال اخیر کم‌آبی در استان بی سابقه بوده و در این شرایط اقلیمی خاص می‌طلبد که منابع آبی را مدیریت کنیم که برنامه سازگاری با کم‌آبی نیز در همین راستا و در قالب طرح ملی تدوین و ابلاغ شده است.
وی با بیان اینکه برش استانی این طرح برای خراسان جنوبی در حال اجراست، گفت: براساس این طرح موظفیم طبق برنامه پنج ساله ۱۷۵ میلیون متر مکعب مصرف آب را کاهش دهیم و برای اینکه به هدف حفظ منابع آبی استان برسیم راهکارهای متعددی در برنامه ملی و استانی دیده شده که در کارگروه حفاظت از منابع آب نیز پیگیری می‌شود.
وی تصریح کرد: اقدامات خوبی در راستای احیا و مرمت قنوات، اجرای سامانه‌های نوین آبیاری و خرید چاه‌های کم بازده انجام شده و لازم است چاه‌های برداشت آب در استان به کنتور هوشمند مجهز شوند.
معاون استاندار خراسان جنوبی با تأکید بر تعیین سهم بخش‌های مختلف در برنامه کاهش مصرف آب، افزود: باید مشخص کنیم کاهش مصرف ۱۷۵ میلیون متر مکعبی آب در پنج سال با چه روش‌هایی باید اجرا شود.
عزم دولت برای انتقال آب به خراسان جنوبی جدی است
عباس‌زاده با بیان اینکه باید در جلسات بعدی طرح‌های پیشنهادی در این زمینه ارائه شود و بتوانیم برای دستگاه‌های آب‌بر چاره‌اندیشی کنیم، تصریح کرد: عزم دولت برای انتقال آب به خراسان جنوبی جدی است؛ از همین رو جلسات انتقال آب از دریای عمان به‌طور منظم برگزار می‌شود و دولت به این نتیجه رسیده که استان‌های شرقی واقعاً با بحران خشکسالی مواجه هستند.
معاون استاندار خراسان جنوبی با بیان اینکه طبق برنامه طرح انتقال آب از دریای عمان در بازه سه ساله عملیاتی می‌شود، گفت: اجرای این طرح به معنای آن است که رودخانه ثابت به عرض ۲ متر از دریای عمان تا مشهد جاری خواهد بود و عمدتاً آب صنعتی را تأمین می‌کند.
عباس زاده با اشاره به اینکه پیگیری‌ها برای اجرای خط انتقال آب خلیج فارس به خراسان جنوبی نیز ادامه دارد، تصریح کرد: حفظ منابع آبی موجود از اهمیت بالایی برخوردار است که باید در این خصوص تصمیم‌گیری جدی شود؛ مصرف بهینه آب نیازمند مشارکت همگانی است.
انتهای پیام