به گزارش ایسنا، سوانت پابو (Svante Pääbo)، دانشمند سوئدی و برنده جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۲، دانشمند پیشگام در پژوهش‌های دی‌ان‌ای (DNA) باستانی است و گروه پژوهشی وی در موسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک در لایپزیگ آلمان، اولین ژنوم نئاندرتال را توالی‌یابی کردند و گروه جدیدی از انسان‌های باستانی به نام "دنیسووان‌ها" ( Denisovans) را بر اساس دی‌ان‌ای از یک تکه استخوان انگشت به اندازه دانه انگور شناسایی کردند.
نیچر (Nature) در مورد موضوع‌های مختلف از جمله طرح‌هایی برای مهندسی بافت‌هایی مشابه نئاندرتال‌ها و اینکه چرا همکارانش او را در آب انداختند، با این دانشمند سوئدی گفت‌وگو کرده است:
- چرا شما را به آب انداختند؟
این یک سنت در موسسه ما است که داوطلبان دکترا را هنگام قبولی در امتحانات‌شان به داخل آب می‌اندازیم و برخی از افراد حاضر در آنجا (بعد از اعلام خبر برنده شدن جایزه نوبل) این ایده را روی من نیز پیاده کردند. این دومین بار بود که به داخل آب پرت می‌شدم و امیدوارم این آخرین باری باشد که در حوض می‌افتم.
- چه چیزی شما را ترغیب کرد که به بررسی مواد ژنتیکی انسان‌های باستانی بپردازید؟
در کودکی همیشه دوست داشتم باستان‌شناس یا مصرشناس باشم و سپس در دانشگاه شروع به مطالعه آن کردم. اما من ایده‌های خیلی رمانتیکی در مورد اینکه این رشته چگونه خواهد بود داشتم. در نهایت در رشته پزشکی و زیست‌شناسی مولکولی تحصیل کردم و از روش‌هایی برای شبیه‌سازی دی‌ان‌ای و مطالعه توالی‌های دی‌ان‌ای موجودات زنده استفاده کردم، زیرا می‌خواستم ببینم آیا می‌توان این کار را برای بقایای بافت‌های مجموعه‌های باستان‌شناسی و مصرشناسی نیز انجام داد یا خیر.
- حوزه شما در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ دچار بحران شد، زمانی که بسیاری از یافته‌های دی‌ان‌ای باستانی تحت تأثیر آلودگی قرار گرفتند. آن دوران سخت بود؟
معلوم شد که اولین توالی‌های دی‌ان‌ای باستانی که من از یک مومیایی مصری به دست آورده بودم، توسط انسان امروزی آلوده شده بوده و سپس مردم شروع به گرفتن دی‌ان‌ای از دایناسورها و ادغام در کهربا و چیزهایی مانند آن کردند. آن زمان بود که همه احساس کردند که ما به کنترل‌های دقیق‌تری نیاز داریم و نمونه‌ها باید در آزمایشگاه دوم بازتولید شوند. اشتباه نیست که اشتباهات صادقانه در علم مرتکب شوید تا زمانی که آماده باشید و متوجه شدید و بتوانید آن را اصلاح کنید. ما از شکست‌ها درس می‌گیریم و می‌توانیم جلو برویم.
- به کدام دستاورد خود بیشتر افتخار می‌کنید؟
لحظه‌ای که احتمالاً شگفت‌انگیزترین بود، گرفتن اولین توالی دی‌ان‌ای از ژنوم میتوکندری یک نئاندرتال بود. ما از تنوع میان میتوکندری‌های انسان امروزی می‌دانستیم. بنابراین فوراً متوجه شدیم که بسیار شبیه انسان است، اما نه مانند هر انسان امروزی. این اولین باری بود که متوجه شدیم این در واقع یک توالی دی‌ان‌ای از شکل منقرض شده انسان است. ما اندکی از مواد ژنتیکی آن فرد را در اختیار داشتیم و این از هر نظر بسیار عالی بود.
- شما کشف شگفت انگیز دنیسووان‌ها را انجام دادید. کمی در مورد آن بگویید.
در آن زمان بود که ما به توالی میتوکندریایی نگاه کردیم که واگرایی عمیقی را هم از انسان و هم از نئاندرتال نشان داد. بعداً فهمیدیم که این یک گروه خواهر نئاندرتال‌ها است، اما در آن زمان به نظر می‌رسید که می‌تواند چیزی شبیه انسان راست‌قامت (Homo erectus) باشد. آن لحظه وسوسه انگیز بود.
- از زمان کشف دنیسووان‌ها، حرفه شما با غار دنیسووا در روسیه درهم آمیخته شده است. چه چیزی این مکان را خاص می‌کند؟
ما عوامل را درک نمی‌کنیم، اما زیرمجموعه‌ای از فسیل‌ها وجود دارد که از دیدگاه مولکولی به خوبی حفظ شده است. همچنین این تنها جایی در جهان است که ما نئاندرتال‌ها، دنیسوواها و انسان‌های مدرن را داریم که در یک مکان زندگی می‌کردند و اینجاست که ما نسل اول نئاندرتال‌ها و دنیسوواها را پیدا کرده ایم. این یک مکان بسیار بسیار خاص برای بررسی است. من سه بار آنجا بودم.
- چه چیزی شما را با انگیزه نگه می‌دارد؟
واقعاً روی تغییرات ژنتیکی تمرکز می‌کنم که انسان مدرن را از نئاندرتال‌ها متمایز می کند. در مقاله اخیری که در مجله Science منتشر کردیم، در مورد جهش منحصر به فرد انسانی بود که با قرار دادن این تغییر در موش یا راسوی اهلی، انها نورون‌های بیشتری را در طول رشد مغز ایجاد می‌کنند.
- هدف نهایی از این نوع مطالعه چیست؟
احتمالاً هرگز نخواهیم توانست به طور کامل آنچه در گذشته اتفاق افتاده است را درک کنیم، اما ممکن است بتوانیم برخی از جنبه‌های مهم آن را درک کنیم. فکر می‌کنم که چیز خاصی در مورد اجتماعی بودن انسان و شناخت انسان مدرن وجود دارد که ممکن است بتوانیم جنبه‌هایی از آن را درک کنیم.
- در مورد بازسازی بافت نئاندرتال یا دنیسووا چطور؟
انجام آن به طور کامل احتمالا فراتر از عمر من در علم است. اما برای مثال می‌توان رویای بازگشت همه تغییرات اسیدهای آمینه را به حالت اجدادی داشت. انجام این کار مستلزم ایجاد ۱۰۰ تغییر در ژنوم است که این کار افق فناوری است.
نکاتی درباره نوبل پزشکی ۲۰۲۲
سوانت پابو، زیست‌شناس سوئدی به خاطر کشفیاتش درباره "ژنوم انسان تباران منقرض شده و تکامل انسان" برنده جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۲ شد. پابو از طریق تحقیقات پیشگامانه خود، به موضوعی به ظاهر غیرممکن دست یافت. این موضوع، تعیین توالی ژنوم نئاندرتال، یکی از خویشاوندان منقرض‌شده انسان امروزی بود. همچنین، او کشف هیجان‌انگیزی در مورد یک انسان‌تبار ناشناخته به نام "دنیسووا"(Denisova) را انجام داد.
نکته مهم این است که پابو دریافت که انتقال ژن از این انسان‌تباران منقرض‌شده به انسان خردمند پس از مهاجرت به خارج از آفریقا در حدود ۷۰ هزار سال پیش رخ داده است. این انتقال باستانی ژن به انسان‌های امروزی، ارتباط فیزیولوژیکی دارد. به عنوان مثال، بر نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن ما نسبت به عفونت‌ها تأثیر می‌گذارد.
پابو یکی از بنیان‌گذاران دیرینه‌شناسی، به طور گسترده روی ژنوم نئاندرتال کار کرده است. وی در سال ۱۹۹۷ به عنوان مدیر بخش ژنتیک در "موسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک"(MPI EVA) در لایپزیگ، آلمان منصوب شد. پابو به عنوان یکی از بنیان‌گذاران "پالئوژنتیک"(Paleogenetics) شناخته می‌شود. پالئوژنتیک، رشته‌ای است که از روش‌های ژنتیک برای مطالعه در مورد انسان‌های اولیه و سایر جمعیت‌های باستانی استفاده می‌کند.
این زیست‌شناس و متخصص ژنتیک سوئدی در ۲۰ آوریل ۱۹۵۵ در استکهلم به دنیا آمد و با مادرش، "کارین پابو" (Karin Pääbo)، شیمیدان استونیایی بزرگ شد. پدرش، "سونه برگ اشتروم" (Sune Bergström)، جایزه نوبل پزشکی سال ۱۹۸۲ را به همراه "بنگت ساموئلسون" (Bengt Samuelsson) و "جان رابرت وین" (John R. Vane) برای اکتشاف در مورد "پروستاگلاندین و مواد مرتبط با آن" دریافت کرد.
انتهای پیام