پارک ملی کلاه قاضی با مساحتی حدود ۵۱ هزار هکتار، شامل کوهستان، صخره و دشت‌های وسیع با بیش از ۲۵۰ نوع گونه گیاهی و بهترین زیستگاه برای پیش از ده‌ها گونه پستاندار، پرنده، خزنده و دوزیست است.
آزادراه کنارگذر شرق اصفهان قسمتی از رینگ کریدوری شمال به جنوب کشور است که از حدود ۱۰ سال پیش احداث آن مطرح شده بود. در این سال‌ها فعالان محیط‌زیست از اجرای این پروژه انتقاد کرده و بر پیش‌بینی مسیرهای جایگزین تأکید داشته‌اند، حتی مدیران کل قبلی حفاظت محیط‌زیست اصفهان نیز با اجرای این پروژه مخالفت کردند.
باوجود همه این مخالفت‌ها در آبان ماه سال گذشته خبر رسید با اجرای این پروژه موافقت شده و قرار است حدود ۴ و نیم کیلومتر از این آزادراه از محدوده مشخص و مصوب پارک ملی کلاه قاضی عبور کند.
جزیره‌ای شدن کلاه قاضی و زنگ خطری که قبلاً به صدا درآمد
از همان زمان فعالان محیط‌زیست و کارشناسان دغدغه‌مند بارها تأکید کردند که عبور این جاده می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به پارک ملی کلاه قاضی وارد کند. اگرچه پارک ملی کلاه قاضی به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های ملی ایران با تنوع زیستی قابل‌توجه در این سال‌ها نیز از آسیب مصون نبوده و توسعه بهارستان، احداث جاده‌های متعدد و ایجاد مراکز مختلف در اطراف این پارک باعث شده منطقه حفاظت شده کلاه قاضی حالت جزیره‌ای پیدا کند که خود بزرگ‌ترین خطر برای نابودی این منطقه حفاظت شده است.
حالا منتقدان عبور آزادراه شرق از پارک ملی کلاه قاضی تأکید می‌کنند که با احداث جاده و تردد از این مسیر، گونه‌های حیات‌وحش به‌ویژه در زمان خشک‌سالی نمی‌توانند آب و غذای مورد نیاز خود را تأمین کنند و به همین علت آسیب‌پذیر می‌شوند.
از سوی دیگر تردد خودروهای سبک و سنگین می‌تواند باعث تصادف با گونه‌هایی همچون آهو و کل و بز شود، ضمن اینکه دسترسی متخلفان شکار به این منطقه را راحت‌تر می‌کند و امنیت منطقه را به مخاطره می‌اندازد.
پارک‌های ملی مناطقی هستند که تنوع زیستی، پوشش‌های گیاهی و جانوری را برای نسل‌های آینده حفظ کرده و همچون ریه‌های تنفسی برای کلان‌شهرها اهمیت دارند. با توجه به اینکه اصفهان با معضلات زیست‌محیطی زیادی ازجمله خشک‌سالی، فرونشست زمین و آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند، توان اکولوژیکی این خطه به‌شدت رو به افول رفته و اجرای چنین پروژه‌هایی چالش دیگری برای محیط زیست آسیب دیده اصفهان است.
این تهدیدها باعث شده مردم و فعالان محیط‌زیست انتظار داشته باشند مسئولان استان سرمایه‌های ملی و طبیعی را با جان و دل حفظ کنند، سرمایه‌هایی که طی سالیان سال حفظ شده و امروز که به دست ما رسیده نباید آن را به حراج گذاشت!
ایرج حشمتی مدیرکل سابق حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان در روزهای پایانی فعالیت خود در اصفهان، درباره این طرح اظهار کرد: کلیات این پروژه از دهه ۵۰ مصوب شده و در طول سال‌های گذشته بیش از ۹۰ درصد آن انجام شده، اما حدود ۴ کیلومتر در انتهای شمال غرب این آزادراه با پارک ملی کلاه قاضی تداخل دارد.
وی با اعلام اینکه پارک ملی کلاه قاضی دارای ظرفیت‌های منحصربه‌فردی است، گفته بود: این پروژه در شورای هماهنگی مناطق سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور در حال بررسی است و یکی از شروطی که این پروژه تائید بگیرد این است که تنها گزینه اجرای پروژه این مسیر باشد.
مدیرکل سابق حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان درباره نتیجه تائید این موضوع در شورا ترافیک هم گفته بود: لازم است این پروژه در شورای عالی محیط‌زیست کشور به تائید برسد، البته اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان برنامه‌ای برای تمهیدات و رعایت موارد زیست‌محیطی برای عبور از این پروژه بررسی کرده و حدود ۲۸ میلیارد تومان تمهیدات اندیشیده است.
آزادراه شرق مشابه ندارد!
علیرضا صلواتی، مجری طرح‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی در استان اصفهان نیز با اعلام اینکه این آزادراه، بزرگ‌ترین طرح آزادراهی دهه‌های اخیر است که از نظر طول، کیفیت اجرا، زیبایی و هزینه اجرا مشابه آن را نداریم، گفته: با احداث این آزادراه از سفر ۶ ساعت و نیم به سمت جنوب، حداقل ۲ ساعت تا ۲ ساعت و نیم کاسته خواهد شد و طول مسیر نیز ۱۳۰ کیلومتر کمتر می‌شود. پیش‌بینی شده در سال اول بهره‌برداری، حدود ۱۳۶ میلیون لیتر مصرف سوخت و حدود ۲۰۰ میلیارد تومان خسارات و هزینه‌های تصادفات جاده‌ای کم شود که این یعنی مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای نیز کاهش خواهد یافت. درمجموع در سال اول بهره‌برداری این پروژه حدود هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی در اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت.
گذر آزادراه شرق از پارک ملی کلاه قاضی در اختیار استان نیست
حسین اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان اما چندی پیش درباره عبور این آزادراه از پارک ملی کلاه قاضی گفته بود: گذر کردن یا نکردن آزادراه شرق از پارک ملی کلاه قاضی در حیطه اختیارات استان نیست و در این خصوص هنوز در مرجع عالی یعنی شورای عالی حفاظت محیط‌زیست کشور تصمیم‌گیری نشده است.
وی از فعالان حوزه حفاظت محیط‌زیست خواسته بود که با راهنمایی و توصیه‌های فنی و اجرایی علاوه بر مشارکت در تصمیم سازی در این حوزه، از انتشار مطالب غیر کارشناسی خودداری کنند.
با همه این اوصاف، در هفته‌های گذشته خبری به گوش رسید که معاون استاندار اصفهان در شورای ترافیک استان اعلام کرده موافقت سازمان حفاظت محیط‌زیست استان برای احداث این آزادراه گرفته شده است.
چاره‌ای جز عبور آزادراه از کنار پارک کلاه قاضی وجود ندارد
مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان درباره جزئیات این پروژه به ایسنا می‌گوید: از سال ۱۳۵۵ و پیش از انقلاب پروژه‌ای به نام آزادراه شمال به جنوب در کشور مطرح شد که این پروژه شمال به جنوب کشور را به یکدیگر متصل می‌کند. این مسیر از کاشان عبور می‌کند و به اصفهان می‌رسد. در مجموع ۹۰ کیلومتر این آزادراه از شرق اصفهان گذر می‌کند که ۶۰ کیلومتر آن در سال‌های اخیر احداث شده و ۳۰ کیلومتر دیگر که مسیر را به سمت شیراز متصل می‌کند باقی مانده است. در طراحی‌های انجام شده این ۳۰ کیلومتر باقی مانده از منطقه کلاه قاضی عبور می‌کند.
وی پارک ملی کلاه قاضی را بسیار قابل توجه دانست و افزود: منتهی این طرح هم قابل‌توجه است، تاکنون جلسات متعددی برگزار شده که طرح را تغییر دهیم اما امکان‌پذیر نبوده، چراکه در اطراف این آزادراه از ۵۰ سال گذشته زمین‌های نظامی یا معادن در اختیار بخش خصوصی قرار داشته، به همین علت این آزادراه باید به‌صورت اجباری از کنار پارک و نه از وسط پارک رد شود و چاره دیگری وجود ندارد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان با اشاره به استانداردهای جهانی و اهمیت طرح و پارک ملی کلاه قاضی، تصریح کرد: تصمیم گرفته شد این جاده با حداقل اشغال از این مسیر عبور کند و تمهیدات لازم اندیشیده شود. یعنی با ایمن‌سازی محیط اطراف، پیش‌بینی پل‌های عبور و مرور حیوانات، نصب دوربین و ... طبق استانداردها لازم تلاش شود کمترین مداخلات اتفاق بیفتد.
وی در خصوص مخالفان اجرای این پروژه، گفت: اگر این طرح مخالفان زیادی دارد به علت این است که برخی از افراد دغدغه مند هستند و فکر می‌کنند که قرار است تخریبی به وجود بیاید، البته به نظر می‌رسد تعداد معدودی هم به دنبال کسب شهرت هستند، زیرا دلایل قابل قبولی از آنها نشنیده‌ایم.
زینلیان ادامه داد: بر اساس روال قانونی، پس از اینکه مطالعات در سطح استان برای انجام طرحی پیگیری شد، شورای ترافیک استان که مطابق قانون با حضور همه دستگاه‌های اجرایی، مشاوران و نخبگان دانشگاهی برگزار می‌شود و باید طرح را تائید کنند. زمانی که طرح مصوب شد با نظر سازمان محیط‌زیست استان برای شورای عالی محیط‌زیست کشور ارسال می‌شود تا آنها تائید نهایی را انجام دهند.
وی با اعلام اینکه این پروژه یک پروژه ملی و محیط‌زیستی است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر اصفهان درگیر مشکلات آلایندگی و آلودگی هوا است و مسئولان تلاش می‌کنند افراد به سمت مصرف انرژی‌های پاک هدایت شوند، اما به‌راحتی یک کامیون فرسوده با مصرف گازوئیل‌های غیراستاندارد که به‌اندازه یک کارخانه آلودگی تولید می‌کند، برای حرکت از بندرعباس به سمت تهران، از شهر اصفهان عبور کند. روزانه صدها بار این اتفاق تکرار می‌شود و زمانی که وسایل نقلیه از شهر اصفهان گذر می‌کنند با تولید آلایندگی‌های زیان‌آور، به شهروندان اصفهانی زیان می‌رسانند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان درباره مزایا احداث این آزادراه، توضیح داد: اگر این آزادراه ساخته شود، پلیس می‌تواند از ورود خودروهایی که بار آلودگی فراوان دارند به سطح شهر اصفهان جلوگیری کند و اجازه ورود آنها را به سطح شهر اصفهان ندهد. این آزادراه به‌صورت مستقیم به کاهش آلودگی، کاهش ترافیک سطح شهر اصفهان و کاهش زمان سفر از شمال به جنوب کمک خواهد کرد، به همین دلایل لازم است این طرح اجرایی شود.
وی درباره تعامل با مدیرکل جدید سازمان محیط‌زیست استان اصفهان در رابطه با اجرای این پروژه، گفت: تاکنون با مدیرکل جدید محیط‌زیست در این رابطه صحبتی نداشتیم، اما قطعاً با دلایل فنی که گفته شد، دلیلی ندارد موافقت نشود. علاوه بر اینکه این پروژه سال‌هاست به طول انجامیده و این طولانی شدن پروژه تنها برای مردم و بیت‌المال هزینه ایجاد می‌کند.
زینلیان خطاب به فعالان محیط‌زیست که معتقد هستند این پروژه به جهت نابودی پارک ملی کلاه قاضی است، تصریح کرد: این طرح تبر به کمر پارک کلاه قاضی نیست، در جلسه‌ای که ما با فعالان محیط‌زیست داشتیم آن‌هایی که در این جلسه حضور داشتند تلقی دیگری از این طرح داشتند که پس از توضیحات ارائه شده قانع شدند و با اجرای این طرح دیگر مخالفتی نکردند.
وی اضافه کرد: بر اساس تجارب خارج از کشور، آنها هیچ‌گاه چشم‌بسته از اجرای پروژه‌ها جلوگیری نمی‌کنند و تأکید بر رعایت استانداردها دارند.
متأسفانه بر سر عادت، تلاش بر سیاه نمایی داریم. معتقدم اگر این آزادراه به‌صورت استاندارد از کنار پارک کلاه قاضی عبور کند و گونه‌های جانوری بتوانند باوجود حصارهایی ایجاد شده به کناره بزرگراه بیایند، مردم می‌توانند با غذا دادن کنترل شده و یا ایجاد آبشخور با گونه‌های جانوری آشنا شوند و بدانند که در کنار آنها چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان درباره جزئیات پیشرفت این طرح اعلام کرد: تاکنون پیشرفت این طرح بیش از ۸۰ درصد بوده و صرفاً ۳۰ کیلومتر از آن باقی مانده است. این پروژه از زمان‌های گذشته آغاز شده و مربوط به یک یا دو سال اخیر نیست. تصور کنید این پروژه با هزاران میلیارد تومان طی ۲۰ تا ۳۰ سال طول کشیده و الان به جایی رسیده که در حال اتمام است، اما عده‌ای با فرضیه‌های غیراصولی سعی دارند از ادامه آن جلوگیری کنند، باوجود استدلال‌های غیر کارشناسانه نمی‌توان از اجرای این طرح جلوگیری کرد.
به گزارش ایسنا، بر اساس استدلال مسئولان به نظر می‌رسد عبور آزادراه شرق اصفهان از پارک ملی کلاه قاضی ساده‌ترین راه ممکن برای به اتمام رساندن این پروژه و بهره مندی از مزایایی است که برای این پروژه گفته می‌شود. اگرچه شاید راه‌های دیگری هم وجود داشت، اما حالا که آزادراه به یک قدمی کلاه قاضی رسیده، چشم پوشی از آن برای مجریان طرح سخت است.
انتهای پیام