مدیرکل میراث فرهنگی استان قزوین، اعضای شورای شهر در گذشته و امروز و جمعی از باغداران باغستان سنتی قزوین، شامگاه چهارشنبه ششم مهر ماه ۱۴۰۱ با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه استانی قزوین، در خصوص مسائل مبتلی‌به این میراث سنتی شهر قزوین به گفت‌وگو نشستند.
حفظ باغستان به ساختارهای جدید نیاز دارد
عباس ظاهری، عضو دوره چهارم شورای اسلامی شهر قزوین در این برنامه اظهار کرد: شیوه سنتی حفظ باغستان مربوط به سالیان گذشته است در حالیکه قزوین هم همانند همه جای دنیا پیشرفت کرده و باید در مورد باغستان با مناسبات و مقتضیات عصر حاضر برخورد کرد.
وی تصریح کرد: اگر برای حفظ و احیاء باغستان ساختار جدیدی تعریف شود که باز هم باغات به شکل سنتی امروز خود اداره و حفظ شود باز هم پاسخگوی نیاز مردم نخواهد بود. این معادله بسیار پیچیده است؛ حوزه‌های مختلف باغبانی، باغداری، مهندسی آب، مهندسی رودخانه، تقسیم آب، حقابه و مالکیت، امروز مفاهیم دیگری یافته‌اند و با یک جلسه، یک تحقیق و یا یک کتاب نمی‌توان مشکل باغستان سنتی قزوین را حل کرد.
باغداران در تصمیم‌گیری برای باغستان دخیل شوند
محمدرضا بابوک از باغداران باغستان سنتی قزوین در خصوص وظایف باغداران و دغدغه آن‌ها برای حفظ باغستان گفت: ۲۸۷۴ هکتار باغستان سنتی قزوین در سال ۹۳ ثبت ملی شده است و تنها کسانی که در باغستان کار می‌کنند باغدارها هستند. از سال ۹۳ تاکنون قریب به ۸ سال می‌گذرد و میراث فرهنگی هیچ برنامه‌ای برای باغستان نداشته و حتی یک وجب پایلوت و نمونه‌کار صورت نگرفته است.
وی تأکید کرد: طبق مصوبه صیانت از باغستان سنتی در مرداد ۱۴۰۰ میراث فرهنگی موظف شد که ظرف ۲ ماه با مشارکت باغداران و اعضای شورا و فعالان محیط‌زیست نسبت به تدوین آیین‌نامه و ضوابط باغستان اقدام کند.
این باغدار قزوینی عنوان کرد: این ضوابط در تهران به تأیید رسید اما در آن از هیچ باغداری مشورت گرفته نشد. خِبرگان باغدار در این جلسات حضور نداشتند درصورتی‌که آن‌ها کسانی هستند که باغستان را می‌شناسند و طی هزار سال باغستان را به اینجا رسانده‌اند. باغداران می‌دانند که در این باغستان نمی‌توان درخت آب‌بر کاشت و با تسط بر شرایط باغستان در آن درختان پسته کاشته‌اند.
بابوک گفت: باغداران برای تمام مشکلات باغستان راهکار دارند. باید خبرگان باغدار به عنوان افرادی که در متن کار هستند برای آب باغستان، امنیت باغستان و اقتصادی بودن باغستان راهکار ارائه دهند.
وی خاطرنشان کرد: درخواست باغداران این است که جلساتی که در استان در خصوص باغستان سنتی قزوین برگزار می‌شود بدون حضور باغدار نباشد. در استان باغداران واقف بر امور شناسایی شده‌اند و میراث فرهنگی این باغداران را می‌شناسد. موضوع باغستان به‌راحتی قابل حل و فصل است بنابراین لازم است مسئولان از باغداران دعوت و از مشاوره آن‌ها استفاده کنند.
قوانین حاکم بر باغستان برای همه باغداران یکسان باشد
فاطمه اشدری، عضو شورای اسلامی شهر قزوین نیز در این برنامه اظهار کرد: مباحثی از گذشته بر موقعیت باغستان حاکم بوده و باغداران را همواره گلایه‌مند کرده است. قوانین حاکم بر باغستان از بُعد میراث فرهنگی و عدم تغییر کاربری آن، باید برای تمام نقاط باغستان و همه باغداران به‌صورت یکنواخت اجرا شود و به دلیل گرایش‌های سیاسی اجتماعی برخی افراد، نسبت به آن‌ها از قانون چشم‌پوشی نشود که عمارت‌سازی در دل باغستان را ایجاد خواهد کرد.
وی تصریح کرد: در مصوبه شورای عالی معماری شهرسازی در خصوص باغستان و پهنه باغات سنتی در شرق و غرب و جنوب شهر ضمن تأکید بر حفظ این گونه باغات مقرر شده هرگونه تغییر کاربری، احداث و تعریض معابر به‌عنوان مغایرت اساسی در نظر گرفته شود و صرفاً فعالیت هماهنگ با ضوابط جهاد کشاورزی به عنوان فعالیت‌های مجاز مطرح شود و سایر فعالیت‌ها هم ممنوع است.
اشدری خاطرنشان کرد: در کنار مبحث شورای عالی معماری و شهرسازی با ورودی که سازمان میراث به جایگاه اصلی خود در حفظ باغستان سنتی کرده قوانین مدون‌تر و کامل‌تر خواهد شد و قوانین میراث، قوانین شورای عالی را جدی‌تر تحت تأثیر قرار خواهد داد. امیدواریم حضور دستگاه‌های متولی راهگشای حل مسائل باغستان و باغداران سنتی قزوین شود.
وی در پایان سخنانش گفت: نظام حکمرانی در باغستان باید به نظام حکم‌روایی تبدیل شود. تمام دستگاه‌های متولی برای خدمت به احیا و حفاظت از باغستان به کار گرفته شوند و در خدمت باشند تا حکم‌روایی توسط باغداران اتفاق افتاد.
تشکیل صندوق حمایت از باغستان
علیرضا خزائلی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان قزوین نیز در این برنامه تلویزیونی گفت: باحضور باغداران قدیمی شهر قزوین در خصوص موضوعات باغستان جلسات متعددی برگزار شده است. آنچه که توسط وزیر میراث فرهنگی ابلاغ شد ضوابط عرصه و حریم است. بعد از سال ۹۳ که عرصه به ثبت ملی رسید، نیاز بود ضوابط عرصه و حریم هرچه سریع‌تر ابلاغ شود و حریم داخلی باغستان سنتی با داخل شهر و حریم بیرونی با مزارع و حریم حوزه آبخیز و آبخوان توسط مهندس ضرغامی ابلاغ شد.
وی تصریح کرد: باغدار برای حفظ معیشت خود بر موضوعات مختلف باغستان مسلط بوده و برای همه راه حل دارد و ما وظیفه داریم این راه حل‌ها را شنیده و آن‌ها را در کشور قانونمند و آیین‌نامه‌دار کنیم و قطعاً این کار انجام خواهد شد.
خزائلی گفت: در جلسات شورای فنی میراث فرهنگی استان گروه‌های متعدد باغدار حضور داشته و نظرات خود را ابراز کرده‌اند و در تدوین ضوابط عرصه و حریم نیز از آن‌ها استفاده شده است و برای برنامه احیای باغستان هم استفاده از نظرات مشورتی باغداران صورت خواهد گرفت.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان قزوین خاطرنشان کرد: شاید برای نخستین‌بار در مرحله تدوین ضوابط در کشور جمهوری اسلامی ایران بندی گنجانده شده که باغدار و مالک پیشنهادات خود را برای حفاظت از باغستان به شورای عالی ثبت کشور اعلام کرده تا شورا مطابق آن رفتار کند.
وی اظهار کرد: در این دولت با دستور ویژه استاندار قزوین، صندوق حمایت از باغستان تشکیل خواهد شد که سهامداران آن باغداران هستند و امیدواریم حرف باغدار و باغستان در آن مطرح شود. دستور توسط وزیر جهاد کشاورزی داده شده و وزارت میراث فرهنگی هم با آن موافقت کرده است و در همین راستا استانداری به شدت پیگیری تشکیل این صندوق است.
خزائلی با بیان اینکه باغستان سنتی قزوین به‌عنوان یک میراث سنتی ثبت ملی شده تا از تخریب و نابودی نجات پیدا کند افزود: باغستان با عرصه‌ی بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ هکتاری به ثبت ملی رسیده که اگر کل بودجه سالیانه وزارت میراث فرهنگی را هم در این محدوده هزینه کنیم باز هم شاهد تحول محسوسی در آن نخواهیم بود.
وی تصریح کرد: بر اساس قانون مرمت ۱۳۹۸ در مرمت آثار تاریخی که متولی آن دستگاه‌هایی به جز میراث فرهنگی هستند، دستگاه‌ها موظفند برای تأمین هزینه‌های مرمتی با نظارت میراث فرهنگی اقدام کنند. این توقع به اشتباه در بین مردم شهر قزوین به وجود آمده که میراث فرهنگی مسئول مرمت و بازسازی همه اماکن و بناهای تاریخی است. در سال ۱۴۰۰ کل بودجه استانی میراث فرهنگی ۱۵ میلیارد تومان بوده است در حالیکه محصول یک باغدار بزرگ در طول سال عددی بزرگتر از این بودجه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان قزوین عنوان کرد: پس این توقع و انتظار از میراث فرهنگی برای احیاء باغستان باید از بین برود. آنچه به‌طور مشخص باید از آن جلوگیری کرد توسعه‌ها و تغییر کاربری‌هایی که بدون نظارت و کنترل و به‌صورت غیرمجاز انجام می‌شود و موجب نابودی باغستان سنتی قزوین شده است.
انتهای پیام