موضوعی که مطرح شد دیدگاه دوستداران میراث فرهنگی خمینی‌شهر است که با تخریب خانه تاریخی ترابی و در نامه‌ای به قائم‌مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، ضمن این هشدار، خواستار پیشگیری از تخریب بافت تاریخی خمینی‌شهر شده‌اند.
اما تخریب خانه تاریخی ترابی و دیوارکشی در محل آن درحالی انجام شد که در جلسه مورخ ۲۹ تیرماه ۱۴۰۱ شورای‌عالی شهرسازی و معماری، توقفِ اجرا و بازنگری طرح جامع در محدوده بافت تاریخی خمینی‌شهر توسط شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران تصویب و ۲۶ مرداد ۱۴۰۱ به استاندار این شهرستان ابلاغ شد. این مصوبه به این دلیل صادرشد که نتیجه اقدامات اجراییِ توسعه و تعریض معابر بر اساس مصوبات پیشین و طرح جامع در بافت خمینی‌شهر منجر به ایجاد زمینه تخریب بافت تاریخی بلافصل جدید و گسترش آن به درون بافت، تهدید ساختار اصلیِ شهر و تعرض به عرصه و حرایم بناهای تاریخی و تغییرات اساسی در انسجام کالبدی و ساختار زندگی اجتماعی در محلات و بافت‌های تاریخی خمینی‌شهر شده است.
در بخشی از این مصوبه که از سوی فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری و دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به سیدرضا مرتضوی، استاندار و رئیس شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان اصفهان ابلاغ شده، آمده است که «وضعیت کالبدی شبکه معابر و ضوابط و مقررات بافت تاریخی خمینی‌شهر با رویکرد حفاظت و احیا، در طرح تفصیلیِ در دست تهیه، مورد بازنگری قرار گیرد؛ لذا هرگونه اقدام اجرایی درخصوص اصلاح شبکه معابر و طرح جامع در محدوده بافت تاریخی مصوب منوط به تصویب طرح تفصیلی با رویکرد مذکور خواهدبود.»
خانه تاریخی ترابی در حالی به‌طور کامل تخریب شد که در این مصوبه اشاره شده است که «تا زمان تصویب طرح تفصیلی محدوده بافت تاریخی، ضروری است کلیه مراجع و نهادهای ذیربطِ محلی از هرگونه توافق، صدور مجوز و ایجاد تعهد، تملک و تخریب و اقدام اجرایی در راستای تعریض و بازگشایی معابر در محدوده بافت تاریخی خودداری کنند.» همچنین در بخش دیگری از آن تأکیدشده است: «به منظور پیشگیری از ادامه تخریب‌های ثانویه‌ی حاصل از احداث خیابان مرکزی و شهدای خوزان و ضرورت بهبود وضعیت محیط زندگی ساکنین، لازم است ساماندهی و مرمت بدنه معابر و بافت پیرامون آن‌ها توسط شهرداری و با همکاری اداره‌کل راه و شهرسازی و اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان و بر مبنای ضوابط حفاظتی و راهکارهای فنی مرمتی و احیاء در قالب طرح موضعی انجام شود.»
دراین‌باره علی قربانی، از دوستداران میراث فرهنگی شهرستان خمینی‌شهر به ایسنا گفت: متأسفانه به‌رغم مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری که در آن آمده است تا زمان تصویب طرح تفصیلی محدوده بافت تاریخی، ضروری است کلیه مراجع و نهادهای ذیربط محلی از هرگونه توافق، صدور مجوز و ایجاد تعهد، تملک و تخریب و اقدام اجرایی در راستای تعریض و بازگشایی معابر در محدوده بافت تاریخی خودداری کنند؛ اما چندروزی می‌شود یکی از خانه‌های این محدوده که به نام خانه ترابی شناخته می‌شد تخریب‌شده است.
او ادامه داد: اگرچه این خانه توسط شهرداری تخریب نشده است اما شهرداری، قبل از این مصوبه با مالک بر سر تخریب و گویا تجاری‌سازی توافق کرده بود و در حال حاضر برخلاف مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری، مجوز عقب‌نشینی با همان عرض ۲۰ متر را هم صادر کرده است؛ درحالی‌که با توجه به این مصوبه تا زمان تصویب طرح تفصیلی محدوده بافت تاریخی نباید هیچ مجوزی صادر می‌کرد، چراکه هنوز این موضوع تصویب نشده که آیا عرض خیابان ۲۰ متر است یا کمتر و یا اینکه اصلاً می‌خواهند خیابان بیندازند یا خیر؛ بنابراین اقدام شهرداری مبنی بر مجوز عقب‌نشینی به مالک خانه ترابی نوعی تخلف است و حتی اگر مالک خودش خانه را تخریب کرده باشد شهرداری نباید عقب‌نشینی صادر می‌کرد.
قربانی گفت: آن‌طور که گفته می‌شود تعداد دیگری از مالکان ابنیه واقع در محدوده خیابان بخشداری نیز به انحائی با شهرداری توافق کرده‌اند و در این صورت اگر شهرداری بخواهد بر اساس توافقات قبلی پیش برود و به مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری توجهی نکند یکی‌یکی سایر خانه‌ها و بناها هم تخریب می‌شوند.
او تأکید کرد: شاید الآن این موضوع را مطرح کنند که یک خانه تخریب‌شده و مهم نیست، اما مسئله این است که در مورد دو خیابان مرکزی و شهدای خوزان هم به همین شکل عمل شد. یعنی تعدادی از ابینه تدریجاً خراب‌شده و عقب‌نشینی کردند و بعد هم یک‌دفعه گفتند دیگر چیزی نمانده و بهتر است این باقیمانده را هم خراب کنیم و برویم؛ بنابراین تخریب خانه ترابی باید یک هشدار باشد.
خبر مرتبط: مناقشه به داخل خیابانِ «خمینی‌شهر» کشید
خبر مرتبط: تلاش برای مجوز تخریب بافت تاریخی خمینی‌شهر!
خبر مرتبط: نامه‌ای به ضرغامی درباره تخلف خمینی‌شهر
همچنین پیرو این تخریب، فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری و دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران یک‌بار دیگر در نامه مورخ ۱۶ شهریورماه خطاب به سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان درخصوص اقدامات اجرائی صورت‌گرفته در بافت تاریخی خمینی‌شهر بار دیگر تأکید کرد که «تا زمان تصویب طرح تفصیلی محدوده بافت تاریخی، ضروری است کلیه مراجع و نهادهای ذیربط محلی از هرگونه توافق، صدور مجوز و ایجاد تعهد، تملک و تخریب و اقدام اجرایی در راستای تعرض و بازگشایی معابر در محدوده بافت تاریخی خودداری کنند.»
ضمن اینکه سیدهادی احمدی روئینی، مدیرکل حفظ و احیاء بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در نامه‌ای به علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان به تاریخ ۱۹ شهریورماه ۱۴۰۱ موضوع تخریب دو بنا در خیابان بخشداری خمینی‌شهر را یادآور شده و آن را نقض آشکار مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری از سوی نهادهای محلی شهر برشمرده و خواستار پیگیری حقوقی در این خصوص شده است.
اما منصور جعفری‌پور، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان خمینی‌شهر درباره تلاش این اداره برای حفظ خانه‌های تاریخی محدوده خیابان بخشداری باتوجه به توافق شهرداری با مالکانِ تعدادی از خانه‌های تاریخی این محدوده برای تجاری‌سازی و یا دریافت معوض، به ایسنا گفت: این خانه‌ها ثبتی نیستند و این‌طور نیست که خانه‌ها در فهرست میراث فرهنگی قرارگرفته باشند و تخریب شوند. آنجا هیچ خانه‌ای در فهرست میراث فرهنگی ثبت نشده و اکثر خانه‌ها نوساز هستند. ما به شهرداری اعلام کردیم و مشاور طرح تفصیلی نیز خط بدنه را لحاظ کردند و هنوزهم دستور اکید میراث فرهنگی برای احداث خیابان به آن‌ها داده نشده و ما بنا بر وظیفه، درخصوص تخریب خانه ترابی اخطار داده و آن را از طریق مراجع قضایی دنبال می‌کنیم.
او درباره تلاش اداره میراث فرهنگی شهرستان خمینی‌شهر برای ثبت خانه‌های واجد ارزش محدوده خیابان بخشداری مانند خانه ترابی، توضیح داد: ثبت شدن یک بنای تاریخی به رعایت یکسری موارد قانونی نیاز دارد و صرفاً نمی‌شود خانه‌ی یک نفر را بدون رضایت مالک ثبت کنیم، سلسله مراتبی در بحث میراث دارد که باید رعایت شود. البته این کار در خمینی‌شهر انجام شده و خانه‌های واجد ارزش شناسایی و به شهرداری اعلام‌شده و مراتب ثبت خانه‌های تاریخی یکی‌یکی درحال انجام است؛ اما آن چیزی که الآن توسط شهرداری درحال انجام است بنا بر اقداماتی است که خودش یا مالکان انجام می‌دهند و به این برمی‌گردد که ما موضوع را در مراجع قضایی بررسی کنیم.
جعفری‌پور افزود: موضوع تخریب خانه ترابی توسط این اداره در مراجع قضایی در حال پیگیری است که به چه عنوان و با چه مجوزی تخریب شده و آیا این تخریب توسط مالک انجام شده است یا شهرداری؟ فعلاً در حال پیگیری این موضوع هستیم.
جعفری‌پور درخصوص احداث خیابان بخشداری و امکان آسیب به مسجد آخوند و حمام درب سید گفت: الآن بسیاری از بناهای تاریخی کنار خیابان هستند، آیا برای آن‌ها مشکلی پیش آمده یا مشکلی برای آن‌ها پیش می‌آید؟ وقتی که حریم آن‌ها رعایت شود حتی اگر خیابان هم از کنار آن عبور کند مشکلی برای بنا ایجاد نمی‌کند. بنابراین اگر قرار باشد خیابانی هم احداث شود حریم بناهای تاریخیِ ثبتی در این محدوده رعایت شده و آن‌ها که ثبت میراث هستند حفظ شده و کسی با آن‌ها کاری ندارد. مطمئناً شهرداری هیچ‌وقت کاری نمی‌کند که یک بنای تاریخی ثبتیِ میراث فرهنگی دچار مشکل شود! بحث ما روی گذر و توافقات شهرداری با مالکان است که این کاری به ما ندارد، ما ازطریق وزارتخانه و واحد حقوقی بعضی از مواردی که باید رعایت شود را دنبال می‌کنیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان خمینی‌شهر تأکید کرد: هنوز توافقی از طرف میراث فرهنگی برای شهرداری درخصوص احداث خیابان بخشداری و تخریب خانه‌ها انجام نشده و باید حریم خانه‌هایی که ما درنظر گرفتیم حفظ شوند، اما در مورد خانه‌هایی که نوساز هستند و قدمت چندانی ندارد به شهرداری برمی‌گردد که می‌خواهد با آن‌ها چه‌کار کند، ولی حریم حمام و مسجد تاریخی که در فهرست میراث ملی ثبت شده‌اند حفظ می‌شود و شهرداری اجازه ندارد کوچک‌ترین تعرضی به آن‌ها بکند؛ همچنین تعدادی خانه تاریخی هم شناسایی شده و به آن‌ها اعلام کرده‌ایم که شهرداری در این موارد هم حق تخریب ندارد؛ ضمن اینکه هیچ‌گونه مجوز و یا توافقی از سوی میراث فرهنگی به شهرداری برای تخریب صادر نشده است، یعنی هیچ تأییدیه‌ای از هیچ جایی وجود نداشته و اگر تخریبی هم انجام‌شده توسط مالک صورت‌گرفته که البته نمی‌دانیم آیا شهرداری هم با آن‌ها بوده یا نبوده است.
با این وجود، دوستداران میراث فرهنگی شهرستان خمینی‌شهر تخریب خانه تاریخی ترابی را هشداری برای جلوگیری از تخریب‌های تدریجیِ دیگری می‌دانند که در پیش از این در خیابان‌های مرکزی و شهدای خوزان خمینی‌شهر نیز صورت گرفته است.
آن‌ها در نامه‌ای به قائم‌مقام و معاون محترم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با موضوع پیشگیری از تخریب بافت فرهنگی و تاریخی خمینی‌شهر در گذر تاریخی بخشداری و با اشاره به تخریب خانه ترابی آورده‌اند که: «متأسفانه علیرغم تأکیدِ مصوبۀ اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری به تاریخ ۲۶ مردادماه ۱۴۰۱ مبنی بر خودداری از هرگونه تخریب و اقدام اجرائی در راستای تعریض و بازگشایی معابر در محدوده بافت تاریخی تا زمان تصویب طرح تفصیلی، اما یکی از خانه‌های تاریخی کوچه بخشداری در مورخ ۱۴۰۱/۶/۱۱ بر اساس توافق با شهرداری تخریب شد که این تخریب به گفته مالک توسط وی و در ازای کسب پروانه تجاری صورت گرفته است.»
در بخش دیگری از این نامه اشاره شده است که «برای بخش باقیمانده دقیقاً در سر حدّ عرض ۲۰ متری دیوارکشی شده، درحالی‌که مجوز احداث خیابان بخشداری، آن‌هم با عرض ۲۰ متر مورد تأیید شورای عالی شهرسازی قرار نگرفته است و اگرچه شهرداری خمینی‌شهر مجری تخریب این خانه نبوده ولی در آن سهیم بوده است، چراکه تا همان عرض تأیید نشدۀ ۲۰ متری دستور عقب‌نشینی صادر کرده و عملاً باعث تعریض معبر شده و این تخلف از مصوبه اخیر شورای عالی است.»
در این نامه همچنین آمده است که «اگر تخریب ابنیه گذر بخشداری به دست خود مالکین، یکی از این سیاست‌های پنهان باشد تا نهادهای ذیربط محلی را در تخلف از مصوبه مذکور مبرّا کرده و از هر نوع تعقیب قانونی مصون بدارد، شکی نکنید که تا رسیدن به آن هدفِ خطرناک تداوم خواهد یافت. بازیگریِ همیشگی نهادهای ذینفع در پشت پردۀ تخریب بافت‌ها و بناهای تاریخی به‌خصوص در مواردی که با موانع قانونی روبه‌رو می‌شوند، یک امر غیرقابل‌انکار و در این شهرستان نیز مسبوق به سابقه است. این سیاست از جهتی قوانین و مصوبات حفاظتی را خنثی کرده و از طرفی با جلو انداختن مردم، مانع برخورد قانونی با ادارات و مدیران متخلف می‌شود. بنابراین لازم است تا دراین‌باره همه نهادهای بالادستی خصوصاً وزارت میراث فرهنگی و شورای‌عالی شهرسازی با هوشمندی به مسائل ورود کرده و پیش از آنکه بافت تاریخی و فرهنگی کوچه بخشداری، دانه به دانه و گام‌به‌گام تخریب شود، در همین نقطه آغازین با متخلفین برخورد جدی کنند.»
انتهای پیام