به گزارش ایسنا، خشکسالی‌های چند سال اخیر، حواس مسئولان را از مباحث مختلف و مرتبط با مدیریت سیلاب از جمله لایروبی رودخانه‌ها، اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری، تقویت پوشش گیاهی برای کنترل سیلاب و هدایت روان‌آب‌ها پرت کرده است و در سیلاب اخیر در کشور شاهد بروز خسارات فراوان جانی و مالی به مردم بودیم.
کارشناسان امر بر این نکته اذعان دارند که امروز با تغییرات اقلیمی و تغییر بارش از برف به باران‌های لحظه‌ای و سیل‌آسا، آبخیزداری و آبخوان‌داری داروی پیشگیرانه برای جلوگیری از خسارات ناگوار سیلاب است و می‌توان از بارش‌ها نهایت استفاده را برد.
در برهه‌ای و با اختصاص اعتبار از صندوق توسعه ملی به دستور مقام معظم رهبری، اقدامات خوبی در حوزه آبخیزداری در کشور صورت گرفت، اما متاسفانه این اقدامات به مرور زمان کمرنگ شد.
اجرای طرح‌های آبخیزداری از دیریاز در دستور کار مردم بومی و محلی قرار داشت، اما امروز قواعد طبیعت به شیوه‌های مختلف بر هم ریخته است، باید فکری به حال طبیعت بی‌جان خود کنیم تا بیش از این دستخوش دستکاری‌های غیراصولی نشود.
احداث بندهای زیرزمینی برای ذخیره آب در مناطق شرقی چهارمحال و بختیاری
سید نعیم امامی_ رئیس بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه این استان دارای پستی و بلندی‌های بسیار زیاد و نامتعارف است، اظهار کرد: میانگین شیب اراضی استان ۴۲ درصد است، همچنین از نظر توپوگرافی استان به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شود که شهرستان‌های شهرکرد، بن، سامان، بروجن در بخش شرقی و مابقی شهرستان‌ها در بخش غربی هستند.
وی افزود: شیب زمین در قسمت‌های شرقی چهارمحال و بختیاری، پایین‌تر از متوسط استانی بوده و حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد است، بنابراین رویکرد پروژه‌های آبخیزداری در دو بخش شرقی و غربی استان باید متفاوت باشد.
امامی با بیان اینکه عمده دشت‌های چهارمحال و بختیاری در بخش شرقی استان هستند، گفت: میانگین بارندگی در بخش شرقی ۳۰۰ میلی‌متر است، در برخی شهرستان‌ها مانند بروجن کمتر از این میزان است، بنابراین باید در این شهرستان‌ها عملیات آبخیزداری معطوف به ذخیره‌سازی آب باشد، زیرا سیلاب زیادی در این بخش نداریم.
رئیس بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه سازه‌های آبخیزداری در زمان وقوع سیلاب موجب کنترل سیلاب می‌شود، گفت: اجرای پروژه‌های تغذیه مصنوعی مانند بندهای زیرزمینی در فصول گرم سال در بخش‌های شرقی برای ذخیره آب در دستور کار قرار دارد.
وی ادامه داد: شیب زمین در بخش‌های غربی چهارمحال و بختیاری به‌ویژه زردکوه غربی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد بوده، عموما شیب زمین در شهرستان کوهرنگ و اردل بالاتر از میانگین استانی است و همچنین میانگین بارش در این بخش حدود ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ میلی‌متر بوده و به سرعت جاری می‌شود.
امامی با تاکید بر اینکه در مناطقی که شیب بسیار زیادی وجود دارد، بارش‌ها به‌صورت روان‌آب جاری می‌شود، خاطرنشان کرد: در این مناطق خیلی به‌دنبال ایجاد سازه‌های ذخیره آب نیستیم، زیرا اجرای این پروژه‌ها در مناطق صعب‌العبور دشوار است، بنابراین باید با اقدامات آبخیزداری در راستای کم‌کردن سرعت آب گام برداریم و آب را به داخل زمین نفوذ دهیم.
رئیس بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: در بخش غربی استان آب از آبراهه‌ها زمان کوتاهی را برای رسیدن به رودخانه طی می‌کند، طبق تجربیات کسب شده، هیچ چیزی به اندازه تقویت پوشش گیاهی برای نفوذ روان‌آب و بارش به داخل زمین و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی مناسب نیست.
وی بیان کرد: با اجرای عملیات گازرسانی و توزیع وسایل گرمایشی در بین روستائیان و عشایر قطع درختان در مناطق جنگل‌نشین کاهش پیدا کرده است، اما ادامه دارد و باعث از بین رفتن پوشش گیاهی، موجب تشدید خسارت سیلاب می‌شود.
امامی با اشاره به اینکه یک میلیون هکتار از اراضی چهارمحال و بختیاری شامل مراتع است، گفت: این مراتع تحت چرای شدید و غیراصولی قرار دارد و عموما در مراتع فقیر سیلاب رخ می‌دهد، بارش‌های مونسونی در مردادماه جاری به‌همین دلیل موجب ایجاد سیلاب شد.
رئیس بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه باید با اقدامات بیولوژیک به تقویت پوشش گیاهی کمک کنیم، یادآور شد: باید با ایجاد پوشش گیاهی در مسیر آبراهه‌ها سرعت آب را در زمان بارش کم کنیم، به‌همین منظور ایجاد بندهای سرعت‌گیر و رسوب‌گیر در مناطق کوهستانی موثر است، این مسئله از ورود گل و لای به مخازن سد و افزایش عمر مفید سدها کمک می‌کند.
وی تصریح کرد: به‌علت شیب بالای اراضی در بخش غربی چهارمحال و بختیاری برای جلوگیری از حرکت روان‌آب‌ها و گل و لای باید اعتبارات بیش‌تری به تقویت پوشش گیاهی اختصاص پیدا کند.
امامی در خصوص احداث بندهای زیرزمینی برای ذخیره آب در مناطق شرقی چهارمحال و بختیاری، عنوان کرد: تکنولوژی احداث بندهای ذخیره آب‌های زیرزمینی مربوط به ۱۰۰ سال قبل است.
رئیس بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: در سدهای خاکی و بتنی تبخیر آب و ایجاد محیط باتلاقی وجود دارد، همچنین برای احداث این سدها بخشی از اراضی کشاورزی مرغوب به زیر آب می‌رود، بنابراین اجرای سدهای زیرزمینی پیشنهاد می‌شود، این طرح در روستای یان‌چشمه اجرا شده است.
وی توضیح داد: با هدایت آب‌های سطحی به مخزن سد در زیرزمین و بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی می‌توان از آب ذخیره شده با حفر چاه استفاده کرد، اجرای بند ذخیره آب در زیرزمین در روستای یان‌چشمه از توابع شهر بن نتایج خوبی را در بر داشته است.
امامی خاطرنشان کرد: درصدد هستیم در مناطق شرقی چهارمحال و بختیاری برای احداث بندهای ذخیره آب زیرزمینی، اراضی مستعد را شناسایی کنیم و در سال‌جاری چند سد زیرزمینی را در استان اجرا کنیم.
چهارمحال و بختیاری به‌عنوان پایلوت برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در کشور معرفی شد
علی حیدری- سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه روستاهای در معرض خطر استان به دو دسته تقسیم می‌شوند، اظهار کرد: تعدادی از روستاها نیازمند درجاسازی و تعدادی روستا نیز نیازمند جابجایی است، مطالعات اولیه این روستا انجام شده و وارد فاز بعدی وارد مطالعات تکمیلی شده‌اند، در سفر ریاست جمهوری به استان نیز اعتباری برای این منظور در نظر گرفته شده است.
وی افزود: جابجایی و درجاسازی روستاهای در معرض خطر زلزله، سیلاب و رانش کمک بزرگی به کاهش خسارات در حوادث می‌کند.
حیدری در ادامه با اشاره به اهمیت آبخیزداری در چهارمحال و بختیاری برای کاهش مخاطرات سیلاب، توضیح داد: اراضی استان دارای شیب زیادی است و احداث سدهای بزرگ نیز در مناطق با شیب بالا امکانپذیر نیست، بنابراین باید با آبخیزداری و آبخوان‌داری علاوه بر تقویت آبخوان‌ها و منابع آب زیرزمینی به کنترل سیلاب نیز کمک کنیم.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه در سفر رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به استان، باتوجه به شرایط جغرافیایی این استان به‌عنوان پایلوت برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در کشور معرفی شد، گفت: اعتبارات ویژه برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اختصاص پیدا خواهد کرد، همچنین بخشی از این عملیات توسط قرارگاه امام حسن مجتبی نیز انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: به اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تاکید شده است تا به سرعت مطالعات خود را برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در استان تکمیل و ارائه دهند تا برای اجرا با مشکل مواجه نشویم.
انتهای پیام
مدیریت روان‌آب‌ها در کشور می‌لنگد!
مدیریت بارش‌های سیل‌آسا در کشور می‌لنگد، چرا نمی‌توانیم اقداماتی را انجام بدهیم که آب خوش این بارش‌ها از گلوی‌مان پایین برود و با وقوع بارش‌ها، شاهد جاری شدن سیلاب و خسارات مالی و جانی فراوان نباشیم.