دیاکو حسینی در گفت‌وگو با ایسنا درباره این که علیرغم تلاش ها و پیام های رد و بدل شده چه عواملی در به تعویق افتادن توافق تاثیرگذار بوده اند؟ گفت: به نظر می رسد پیگیری مطالبه ایران مبنی بر حل اختلافات پادمانی و کنار گذاشتن ادعاهای آژانس عامل اصلی در مذاکرات است که تا این لحظه مذاکرات به نتیجه نرسیده است و همچنین مقاومت آژانس برای این که این پرونده ها در این مرحله در مذاکرات بسته شود.
وی تصریح کرد که علت این که ایران این موضوع را دنبال می کند این نگرانی وجود دارد که در برخورد سیاسی با موضوع این وضعیت ادامه داشته باشد و در نتیجه عملا تنش درباره برنامه های هسته ای را تا مدت ها ادامه دهد، لذا فکر می کنم از نگاه ایران به این شکل موضوع دیده می شود که مسائل پیش آمده در مورد پادمان در یک بسته سیاسی، مرتبط با بعد از خروج آمریکا از برجام پیش آمده و این تنش ها با اهداف سیاسی ایجاد شده، تنش هایی که ناشی از ادعاهایی درباره اسناد هسته ای جدید و نظراتی است که آژانس در رابطه با آن‌ها دارد.
این پژوهشگر مسائل استراتژیک همچنین بیان کرد: طبیعتا طبق انتظار ایران باید در این مرحله، مذاکرات تمام شود، منتهی از دید آژانس موضوع متفاوت است. آژانس این مساله را جدای از برجام مد نظر قرار داده و انتظار دارد فارغ از سرنوشت برجام این موضوعات، نگرانی ها وادعاهایی که مطرح کرده مستقلا پاسخ داده شود . در واقع فارغ از این که مذاکرات برای احیای برجام به نتیجه برسد یا خیر.
حسینی با تاکید بر این که قرائت متفاوت ایران و آژانس از مساله پادمانی و اختلافی که پیش آمده مساله ای جدی و مهم است که می تواند به آسانی منجر به شکست مذاکرات شود، گفت: آژانس باید در این مرحله بپذیرد آنچه پیش آمده و مبنای درخواست این سازمان قرار گرفته، بی تاثیر از انگیزه های سیاسی و با هدف نابودکردن برجام توسط اسرائیل نبوده است و باید رضایت ایران هم در این رابطه جلب شود با فرمول کاملا روشن و با دامنه محدودی در رابطه با تحقیقات و سوال هایی که در آژانس ترسیم شود و ایران مجاب شود به این که این فرمول یک روش معقول برای برخورد با ابهامات پیش روی آژانس است.
وی در ادامه درباره این که آیا وقت آن نرسیده که آمریکا با توجه به شرایطی که دارد به خواسته های ایران پاسخ دهد؟ خاطرنشان کرد: فکر می کنم آمریکایی ها مایل هستند تا توافق زودتر انجام شود، طبیعتا اگر امروز توافق انجام شود برای آمریکا بسیار بهتر از هفته های آینده است زیرا به دلیل نزدیک شدن به انتخابات آمریکا و دشواری که برای بایدن به همراه خواهد داشت و همچنین مجاب کردن جامعه سیاسی آمریکا به این که توافقی مطلوب و تامین کننده منافع آمریکاست.
این کارشناس مسائل بین الملل افزود: طبیعتا این انتظار می رود اگر چنین اراده ای وجود دارد، تلاش کنند با پاسخ دادن به حسن نیت ایران که در ماه های گذشته نیز با انعطاف های نشان داده شده یک بار دیگر اثبات شده، آن ها متقابلا و در همکاری با آژانس راه حل هایی پیدا کنند تا نگرانی های طبیعی ایران را پاسخ دهد. در عین حال همه طرف ها را از رسیدن به نتیجه نهایی یعنی توافق محروم نکنند اگر چنین اتفاقی بیفتد آمریکایی ها خوب می دانند تبعات منفی خواهد داشت.
حسینی ادامه داد: من گمان نمی کنم مساله مربوط به اختلاف پادمانی لاینحل باشد، طبیعتا اختلافات عمیق مستلزم تلاش زیادی از همه طرف هاست که به یک فرمول قابل قبول دست یابند. همچنین لازمه اش این است همه طرف ها انعطاف به خرج دهند و یک راه حل بینابینی را توافق کنند و این مشکل به نحوی که هم نگرانی های آژانس و هم ایران را پاسخ دهد، حل و فصل شود.
وی تاکید کرد: فکر می کنم اختلاف آن قدر عمیق نیست و اگر انعطاف کافی در همه طرف ها وجود داشته باشد، مطالبات حداکثری کنار گذاشته شود، این هم در کنار سایر اختلافاتی که قبلا بوده و حل و فصل شده، حل می شود.
این پژوهشگر مسائل استراتژیک همچنین درباره این که آیا در صورت به نتیجه نرسیدن برگزاری انتخابات کنگره هم بر این موضوع اثرگذار خواهد بود؟ اظهار داشت: اگر مذاکرات تا انتخابات کنگره به نتیجه نرسد، حتما اوضاع بسیار دشوارتر و احیای برجام بسیار سخت تر می شود، چون دولت بایدن نتوانسته به آنچه که در دوره رقابت های انتخاباتی وعده داده بود دست یابد. همین امروز هم برای بایدن سخت خواهد بود که داخل آمریکا احیای برجام را توجیه کند و طبیعتا با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا فشار جمهوری خواهان افزایش خواهد یافت.
حسینی همچنین بیان کرد: فکر می کنم این آگاهی در ایران و همه طرف ها وجود دارد که گذشت زمان به نفع هیچ کدام از طرف هایی نیست که خواستار احیای برجام هستند. از سوی دیگر تبلیغات در رابطه با دامنه فعالیت های هسته ای تا آن زمان بیشتر می شود و همه این عوامل می تواند روند مذاکرات را متاثر کرده و رسیدن به توافق را با مشکل مواجه کند.
وی درباره اینکه ایران طی این مدت تمام تلاش خود را به کار برده و انعطاف لازم را نشان داده در صورتی که طرف مقابل نتواند پاسخ منطقی دهد که مذاکرات به نتیجه نرسد، اقدام و واکنش ایران چگونه باید باشد؟ گفت: این همان سناریوهایی است که از ماه ها پیش همه نگران آن بودند، نگرانی فقط مربوط به ما نیست، آمریکایی ها و سایر طرف ها باید نگران شکست مذاکرات باشند چون در آن صورت آلترناتیوهایی که وجود دارد بسیار بدتر هستند و طبیعتا تنش ها افزایش پیدا می کند.
این کارشناس مسائل بین الملل اظهار داشت: ایران هم می تواند در پاسخ به تنش ها یا اقدامات احتمالی که آمریکا انجام دهد، دست به ابتکارهایی مثل افزایش سرعت غنی سازی بزند. اما مساله اینجاست که این ابتکارها کمکی به حل ماجرا نمی کند، طرف های تندرو در منطقه و آمریکا میدان پیدا می کنند برای پیشبرد ایده های شکست خورده، بنابراین فکر می کنم باید قبل از این که به گزینه های جایگزینی که همگی هم برای ایران و هم آمریکا منفی هستند برسیم، اقدامی صورت گیرد.
حسینی در پایان ابراز کرد: برای آمریکا نیز گزینه های جایگزین به هیچ وجه مطلوب نیستند، همچنین برای طرف های اروپایی و روسیه و چین. بنابراین هیچکدام از طرف ها آمادگی ورود به تنش در این مقیاس را ندارند. در نتیجه قبل از این که به این مرحله فکر کنیم باید تمرکز اصلی این باشد که صادقانه و منطقی همه طرف ها تلاش کنند آخرین اختلافات را حل کنند و از اقداماتی که برای طرف های دیگر به معنی اهرم فشار است، خودداری کنند. این نوع اقدمات می تواند حسن نیت را زیر سوال برده و باعث اقدام متقابل شود و درست در لحظه ای که انتظار داریم توافق احیا شود روند مذاکرات را معکوس کند.
انتهای پیام