«پریوش رحیم‌پور» در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بر اساس تحقیقات علمی، بهداشت روانی از جمله مهم‌ترین نیازهای انسان امروزی است که برای دست‌یابی به آن لازم است فرد ویژگی‌های خود را بشناسد، تا بتواند دیگران را درک کند و با آن‌ها روابط موثری داشته باشد و هیجان‌های منفی و استرس‌های روزمره خود را شناسایی، و بتواند آن‌ها را تحت کنترل خود درآورد و همچنین بتواند به شیوه‌ی موثر مشکلات خود را حل و تصمیم‌های مناسبی را اتخاذ کند.کلیشه‌ای فکر نکردن و پذیرش اطلاعات بدون پردازش، این‌ها نیازهای اساسی انسان امروز هستند.
رحیم‌پور ادامه داد: برای برآورد شدن این نیازها و نیازهای دیگر، لازم است که انسان به مهارت‌های ۱۰ گانه تسلط داشته باشد که البته در اینجا دانستن دقیق مفهوم مهارت بسیار مهم است. معمولا فرد ماهر به کسی گفته می‌شود که توانایی انجام یک کار را به شکل صحیح و درست را داشته باشد و در این مرحله برای اینکه مشخص شود فردی ماهر است یا خیر، باید به دو مشخصه زمان و خطا توجه کنیم. برای مثال به شخصی راننده‌ی ماهر گفته می‌شود که برای رسیدن به مقصد، هم حداقل زمان را صرف کند و هم در حین رانندگی دارای کمترین خطا باشد. نه اینکه فقط زمان را در نظر بگیریم. پس بنابراین فرد برای اینکه بخواهد در یک حرفه به مهارت برسد نیاز دارد هم به دانش چگونگی آن عمل آگاهی داشته باشد و با تمرین‌های متوالی آن دانش را به رفتار و عمل تبدیل بکند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه دانش انجام یک کار را می‌توان با مطالعه، پرسش و پاسخ و مشاهده رفتار دیگران و شرکت در کارگاه‌ها به دست آورد، تصریح کرد: برنامه آموزش مهارت‌های زندگی در جامعه امروزی یک برنامه پیشگیرانه و ارتقایی است و با هدف ارتقای سطح بهداشت روان و پیشگیری از آسیب‌های روانی اجتماعی ارائه می‌شود.
این روانشناس در تعریف بهداشت روان نیز گفت: بهداشت روان به زبان ساده یعنی توانایی شاد، سازنده، سالم و بدون دردسر و گرفتاری زندگی کردن است. سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روان را فقط به معنای نبود بیماری روانی در نظر نمی‌گیرد. بهداشت روان به نوعی به سلامت ذهنی ارتباط دارد و افرادی از نظر روانی سالم هستند که احساس کنند به خوبی با مسائل و تغییرات زندگی کنار می‌آیند و زندگی خود را تحت کنترل داشته باشند، افراد مسئولیت پذیری باشند ، از توانایی ذهنی خود استفاده کنند و همچنین ارتباط خوب و موثر با دیگران و داشتن فعالیت‌های سازنده و مفید از دیگر ویژگی‌های سلامت روان است.
رحیم‌پور با اشاره به اینکه سلامت روان یک دامنه بسیار گسترده دارد، تاکید کرد: هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر کسی امروز از سلامت نسبی روان برخوردار باشد، همواره باید این سلامت تداوم داشته باشد چون که همه‌ی ما در زندگی با فشارهای و استرس‌های کوچک و بزرگی مثل مراحل رشدی، بلوغ، بیماری‌ها، فشار اقتصادی، از دست داشتن شغل و... سر و کار داریم. به همین دلیل دردسر و گرفتاری را در تمام دوره‌های زندگی تجربه می‌کنیم و این دردسرها روی احساس رضایت و شادی ما تاثیر می‌گذارند و به تدریج سلامت روانی و اجتماعی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه برای رسیدن به یک وضعیت مطلوب از بهداشت روان و حفظ آن برنامه‌های متعددی وجود دارد، گفت: این برنامه‌ها بیشتر حول دو محور اصلی ارتقاء و پیشگیری قرار دارند. امروز با پیشرفت زندگی روزمره و ورود تکنولوژی‌ها و فناوری‌های جدید زندگی ما در حال تغییر و تحول است و این تغییرات سریع، مشکلاتی را در زندگی ما به وجود می‌آورد که برای حل این مشکلات و تطبیق پیدا کردن آن با زندگی جدید، نیاز به کسب مهارت‌های جدید بیشتری داریم، یعنی با توانمندی‌ها و داشته‌های قدیم نمی‌توانیم در زندگی امروز موفق باشیم.
این روانشناس ادامه داد: ندانستن مهارت‌های زندگی افراد را در برابر مسائل و مشکلات آسیب پذیر می‌کند و آن‌ها را در معرض انواع اختلالات روانی، اجتماعی و عاطفی قرار می‌دهد. بنابراین برای جلوگیری از آسیب در برابر مسائل زندگی، آموختن مهارت‌های زندگی نقش بسزایی دارد.
وی در خصوص تعریف مهارت‌های زندگی گفت: سازمان جهانی بهداشت در تعریف مهارت‌های زندگی می‌گوید، توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه‌ای که فرد بتواند با چالش‌ها و ضروریات زندگی خود کنار بیاید. تحقیقات ثابت کرده‌اند که آموزش مهارت‌های زندگی به افراد تا حد بسیار زیادی از ابتلاء به بیماری‌های روانی و مشکلات اجتماعی جلوگیری می‌کند. نیاز است افراد برای موفقیت در زندگی فردی، اجتماعی و شغلی خود، از این مهارت‌ها بهره ببرند.
رحیم‌پور در خصوص مهارت‌های ده گانه نیز گفت:این مهارت‌ها شامل خودآگاهی، همدلی، توان برقراری رابطه موثر، داشتن روابط بین فردی سازگارانه، توان تصمیم گیری، حل مسئله، مهارت تفکر انتقادی، مهارت تفکر خلاق، مهارت مقابله با هیجان منفی و مهارت مقابله با استرس است و معمولاً به علت نزدیکی و هم‌پوشانی که با هم دارند به ۵ دسته دوتایی تقسیم می‌شود.
این مدرس دانشگاه در توضیح این مهارت‌ها گفت: خودآگاهی یعنی توانایی شناخت هویت فردی و جمعی خود. یعنی خصوصیات فردی، نقاط قوت و ضعف، پیشرفت و ناکامی‌ها و چگونگی تاثیر افکار بر رفتار و احساسات معرف هویت فردی ما است. آموزش مهارت خودآگاهی کمک می‌کند فرد بتواند نقاط قوت و ضعف و نیازهای خود را بشناسد و آن‌ها را مدیریت کند.
این روانشناس ادامه داد: مهارت خودآگاهی یکی از مهم‌ترین و اصولی‌ترین مهارت‌هایی است که شخص باید یاد بگیرد که متاسفانه در جامعه ما خود آگاهی در افراد بسیار ضعیف است.
رحیم‌پور در خصوص مهارت همدلی گفت: مهارت همدلی یعنی یاد گرفتن و نحوه درک احساسات دیگران. یعنی فرد یاد می‌گیرد احساسات افراد دیگر را تحت شرایط مختلف درک کند و تفاوت‌های فردی را بپذیرد و روابط بین فردی خود را با افراد مختلف بهبود دهد.
وی تصریح کرد: مهارت برقراری ارتباط موثر به افراد کمک می‌کند تا بتوانند آن‌ها خواسته‌ها و نیازهای خود را ابراز، و به هنگام نیاز از دیگران درخواست کمک و راهنمایی داشته باشد. کمک به دیگران در مواقع ضروری از عوامل مهم یک رابطه سالم است. متاسفانه اگر دقت کنید این مهارت‌ها آموزش داده نشده‌اند یا خیلی کم و ضعیف آموزش داده شده‌اند.
این روانشناس در خصوص روابط بین فردی نیز گفت: این مهارت به ایجاد روابط بین فردی مثبت و موثر فرد با دیگر افراد جامعه کمک می‌کند. یکی از این موارد توانایی ایجاد روابط دوستانه است که در سلامت روانی، اجتماعی و خانوادگی نقش بسیار مهمی دارد. این مهارت به فرد کمک می‌کند که به وسیله آن تعامل مثبتی با افراد مختلف اعضای خانواده داشته باشد و مرز رابطه را تشخیص دهد.
این مدرس دانشگاه در خصوص مهارت تصمیم‌گیری، گفت: این مهارت به فرد کمک می‌کند تا به شکل موثری در مورد مسائل زندگی، تصمیم‌گیری داشته باشد. برای مثال تصمیم و انتخاب رشته تحصیلی و انتخاب همسر از جمله این موارد هستند. به زبان ساده مهارت تصمیم‌گیری یعنی اینکه فرد بین دو یا چند اقدام و مسئله یک گزینش مناسب داشته باشد.
رحیم‌پور افزود: مهارت حل مسئله کمک می‌کند که تصمیم‌گیری‌های هیجانی در افراد کاهش پیدا کند و به مسائل زندگی به شکل فرایند مدار نگاه کنند. مهارت حل مسئله عبارت است از شناسایی و بررسی راه‌حل‌های موجود و انتخاب و اجرای راه حل مناسب و ارزیابی فرایند حل مسئله.
وی در خصوص مهارت مقابله با هیجان گفت: این مهارت به معنای شناخت هیجان‌ها و نحوه مدیریت هیجان است. این مهارت باعث حفظ سلامت و عملکرد سیستم هیجانی افراد می‌شود. در حال حاضر به دلیل وجود مشکلات اجتماعی و اقتصادی زیادی که در جامعه وجود دارد بسیاری از افراد توانایی روبرو شدن با مشکلات را ندارند. اگر انواع مهارت‌های زندگی در جوانان بالا باشد آن‌ها نسبت به سلامتی خود مسولیت پذیر می‌شوند و تصمیمات بهداشتی مناسبی می‌گیرند و به طور کلی سبک زندگی سالم را در طول زندگی پیش می‌گیرند.
رحیم‌پور تاکید کرد:اهداف اصلی برنامه آموزش مهارت‌های زندگی در جامعه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و ارتقای سطح بهداشت روان افراد جامعه است و در کنار این هدف کلی اهداف اختصاصی دیگری هم وجود دارد. این اهداف شامل ایجاد و افزایش مهارت تصمیم گیری، تقویت فرایند حل مسئله تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس و هویت فردی، افزایش سازگاری روانی اجتماعی، آموزش شهروندی، پیشگیری از مصرف مواد، پیشگیری از خشونت و پرخاشگری،ایجاد توسعه قضاوت صحیح، افزایش همدلی، پیشگیری از رفتارهای ضد اجتماعی، پیشگیری از بی بند و باری‌های جنسی، استحکام نهاد خانواده، افزایش مشارکت‌های مردمی، بهبود ارتباط بین فردی در خانواده و... است.
انتهای پیام