چهارباغ عباسی از گذشتههای دور تا امروز اگرچه فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته، اما روح خود را حفظ کرده و زندگی در این ویترین چشمنواز اصفهان جریان دارد.
برای چهارباغ عباسی شش وجه یا به عبارتی شش خوان تعریف شده است؛ کالبدی، گردشگری، تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و ایمنی. اما در خوان اول به سراغ مباحث کالبدی چهارباغ رفتیم و همقدم با محمدعلی سمیعی، مدیر پروژه چهارباغ عباسی از ابتدا تا انتهای چهارباغ راجع به فضای کالبدی چهارباغ، مسائل و معضلات آن گپ و گفتی داشتیم که در ادامه میخوانید.
صبح زود، پیش از آنکه چهارباغ به جنبوجوش روزانهاش بیفتد، در ورودی میدان امام حسین(ع) با مدیر چهارباغ ملاقات میکنیم. هنوز کرکره پاساژها پایین و بیشتر مغازهها تعطیل است، چهارباغ اما حتی در ساعت اولیه روز بدون رفتوآمد نیست. برخی از شهروندان و گردشگران، آرامش و خنکای صبحگاهی چهارباغ را برای پیادهروی روزانه غنیمت شمرده و دل به صدای جاری آب در دل چهارباغ و رقص برگهای درختان قد برافراشته چهارباغ دادهاند.
در بد ورود به چهارباغ درست پشت سر مجسمه بزرگی که نماد چوگان در اصفهان است، بقایای جهاننما در حصار شیشهای محصور شده است. مدیر پروژه چهارباغ عباسی میگوید اینجا بقایای ارگ جهاننما بهجا مانده از دوران صفوی است که در این دوره از فعالیت مدیریت شهری اصفهان قرار است احیا شود.
نمیتوان گفت هر اصفهانی چند بار در طول عمر خود از چهارباغ عباسی گذر کرده، اما شاید برای کمتر کسی پیش آمده که چهارباغ را عمیقاً درک و درباره آن تأمل کرده باشد. کافی است نگاهمان را از آبنما و حوض و درختان و گلکاریهای چهارباغ به سمت ساختمانهای دو طرف چهارباغ ببریم و کمی بالاتر از مغازههای رنگارنگ و شلوغ را ببینیم، حتی لازم نیست از بالا یا پشت سر این ساختمانها را ببینیم تا متوجه فرسودگی و آشفتگی برخی ساختمانهای کنونی در بدنه چهارباغ شویم.
سمیعی میگوید برنامهای که هماکنون شهرداری اصفهان برای چهارباغ عباسی در دستور کار دارد پیرایش ضلع غربی و ضلع شرقی چهارباغ است. جمعبندی معاونت شهرسازی و معماری و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در زیباسازی کالبدی چهارباغ، پیرایش شهری است، به این معنا که دست به بافت نزنیم. برعکس اتفاقی که در بدنه سازی ضلع شرقی و افتاد و از آن نتیجه نگرفتیم.
_ میپرسم یعنی پروژه بدنه سازی چهارباغ موفق نبود؟
_ و او بلافاصله میگوید: نه، موفق نبود.
_ چرا؟
_ من مهمترین دلیل را عدم رضایت مردم میدانم، بعد از آن عدم برنامهریزی مشخص و مدون برای ایجاد مشاغل. حتی در گفتوگویی که با معمار این پروژه آقای پرفسور جبل عاملی داشتم عنوان کرد که به دنبال انجام طرح جدیدی برای معماری شهری بودند، اما الان خودشان هم اذعان دارند که این پروژه موفق نبوده است. اگر این پروژه با نگاه شهری و واگذاری کار به مردم و بهویژه انجمنهای مردمی انجام میشد قطعاً نتیجه بهتری میگرفت. یکی از مشکلات فعلی پروژه بدنه سازی شرقی چهارباغ معوضی است که شهرداری میدهد، یعنی پروژه اجرا شده و تعداد زیادی از مغازهها در قالب معوض به اداره کل راه و شهرسازی و تعدادی به مترو واگذار شده که بدون استفاده مانده است. البته در دوره جدید مدیریت شهری و با هماهنگی که با معاون دادستان اصفهان انجام شده قرار است مرکز دادستانی فقط برای رسیدگی به امور شهرداری تعیین شود که اتفاق مبارکی است و آنگونه که رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر اصفهان اعلام کرده نخستین کار این مرکز بررسی مغازههای متروکه ضلع شرقی چهارباغ است.
حالا این سؤال برایم پیش میآید که این اتفاق در بدنه غربی چهارباغ تکرار نشود؟!
سمیعی در جواب این سؤال میگوید: طرحی که به تائید معاونت شهرسازی و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان رسیده، پیرایش ضلع غربی چهارباغ است؛ پیرایش شامل زیباسازی ابنیه موجود، حذف نازیباییهایی موجود در بافت و یکسانسازی بافت است. تجربه نشان داده هرجایی بهصورت مشارکتی جلو رفتهایم جواب گرفتهایم، این کار علاوه بر اینکه هزینه بسیار کمتری دارد و وضعیت موجود حفظ میشود، باعث رضایت کسبه خواهد شد و خودشان مطالبهگر و مشارکت کننده در این کار خواهند بود.
هنوز در ورودی چهارباغ هستیم، روبروی نخستین پاساژ ضلع شرقی چهارباغ میایستیم. سمیعی به ساختمان بسیار فرسوده پاساژ محمودیه اشاره میکند و توضیح میدهد: ۹ پاساژ در چهارباغ عباسی داریم که ۷ پاساژ ناایمن است. تمام این پاساژها اخطار کتبی از مدیریت چهارباغ، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری و سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی گرفتهاند. در چند روز اخیر هم اداره کل پیشگیری و رفع تخلفات شهرداری اصفهان اعلام کرد با حکم دادستان حکم پلمپ پاساژ محمودیه را بهعنوان یکی از پاساژهای ناایمن شهری گرفته و این پاساژ پلمپ شده است. تا پیش از این مالکان این پاساژ جلسات مکرری با شهردار اصفهان داشتند و پیشنهادهای خوبی از طرف شهرداری به آنها شد، اما متأسفانه همتی از طرف مالکان وجود ندارد. شهرداری هم به خاطر تردد مردم و خطرات احتمالی، حکم پلمپ پاساژ را گرفت. همین نوروز امسال بود که دیوار پشتی این پاساژ در پارک شهید رجایی فروریخت و آثار آن هنوز پیداست!
درست در میانه چهارباغ، کارگری که مشغول لایروبی و نظافت آبنمای وسط چهارباغ است از دور با مدیر چهارباغ سلام و علیکی میکند. نزدیک آبنما میرویم و سمیعی اشاره میکند: با توجه به مشکلات آب در اصفهان حالا این تنها رودخانه جاری در اصفهان است! در دورههای قبل هفتهای یکبار شسته میشد ولی حالا هرروز شسته و لایروبی میشود.
میپرسم درختان چهارباغ هم گویا وضعیت خوبی ندارند؟ سمیعی پاسخ میدهد: اینجا درختانی با قدمت ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال داریم که باید حفظ شوند، اما متأسفانه به خاطر کمبود آب و بیماری، درختان بسیار آسیبپذیر شدهاند و هفته گذشته ناچار شدیم بیش از ۱۰ درخت را قطع کنیم! طی مصوبه کمیته شش نفره شورای چهارباغ مقرر شده سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان با همکار شهرداری منطقه یک و سه و مدیریت چهارباغ، طرح جامع فضای سبز برای چهارباغ تدوین کنند. فکر میکنم چند هفته است طراحی آن با همکاری برخی شرکتهای دانشبنیان آغاز شده است.
یکی از فضاهای کمتر دیده و شناخته شده چهارباغ سر در باغ خرگاه (خیمهگاه) مربوط به دوره صفوی است که حدفاصل دروازه دولت و عمارت هشتبهشت واقع شده. این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۰۹۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، اما کمتر کسی متوجه وجود آن است.
اکنون بخشهای باقی مانده سر در باغ خیمهگاه در گوشهای از باغ خیمهگاه که حالا پارک شهید رجایی نامیده میشود، به حال خود رها شده و در حال تخریب است و بخشهایی از آن هم، دیوار فروشگاههای اطراف را تشکیل میدهد. سمیعی با افسوس زیاد از این بنای تاریخی و نگرانی که از تخریب آن وجود دارد میگوید و ادامه میدهد: شهرداری با مالکان این مغازهها برای تملک این فضا وارد مذاکره شده و خوشبختانه مالکان هم اعلام آمادگی کردهاند، اما میراث فرهنگی باید وارد عمل شود که متأسفانه هنوز هیچ اقدامی انجام نداده است!
در ادامه مسیر به پروژه مسکوت بدنه سازی شرق چهارباغ میرسیم که تقریباً بیشتر مغازههای آن خالی است و مثل یک وصله ناجور در چهارباغ خودنمایی میکند. مدیر پروژه چهارباغ میگوید: یکی از گلایههای مردم این است که چرا پروژه ضلع شرقی چهارباغ ادامه پیدا نمیکند؟ درحالی که این پروژه موفق نبوده است. تا پیش از این خیلی از کسبه میخواستند ایمنسازی انجام دهند ولی چون مغازههایشان در طرح بود اجازه تعمیرات نداشتند. در این دوره از مدیریت شهری ضلع شرقی چهارباغ از طرح درآمد و طرح قبلی متوقف شد.
مدیر پروژه چهارباغ عباسی به میلگردهایی که از ساختمان جدید بدنه شرقی بیرون زده اشاره و تصریح میکند: این قسمت بهعنوان یکی از قسمتهای ناایمن شهری مصوبه دارد و از هفته آینده تمام میلگردهای انتظار بریده و فضای کنار پروژه، ساماندهی و سنگفرش میشود. این قسمت، یعنی پشت پارک شهید رجایی یکی از قسمتهای ناایمن شهری در حوزه فرهنگی و اجتماعی است، درحالیکه با یک طرح ساده و برگزاری نمایشگاه مشاغل خانگی در این گذر، هم مشکل فرهنگی و اجتماعی کم شد و هم باعث درآمدزایی برای ۷۰ نفر شده است. البته قصد داریم بیش از ۵ نمایشگاه مشابه دیگر در چهارباغ عباسی دایر کنیم.
یکی دیگر از ظرفیتهای چهارباغ، وجود ۴ سینماست که یکی از آنها پردیس سینمایی چهارباغ با ۵ سالن مجهز است. سمیعی معتقد است در حوزه سینمایی اقدامات خوبی شده و تمام سینماهای چهارباغ بازسازی و بهروز شدهاند.
او در مورد تئاتر شهر که سالهاست وعده آن به اصفهان داده شده هم میگوید: اینجا در بدنه غربی چهارباغ زمین مناسبی داریم که سرمایهگذار برای آن پیدا شده و مذاکرات را شروع کردهایم تا انشاءالله بنای تئاتر شهر اینجا گذاشته شود. در کنار زمین رها شده تئاتر شهر نیز یک هتل بسیار لوکس به نام هتل شیخ بهایی در حال ساخت است که تقریباً به مراحل پایانی رسیده و اواسط سال آینده مورد بهرهبرداری قرار میگیرد.
سمیعی ادامه میدهد: به غیر از این هتل، در محدوده چهارباغ ۱۱ هتل وجود دارد که ۶ هتل پذیرای گردشگران خارجی است. خوشبختانه بعد از مدتها رکود هتلداری در اصفهان به خاطر همهگیری کرونا، حالا حدود ۵۰ درصد از ظرفیت هتل عباسی پُر است که جای خوشحالی دارد، اما بار مسئولیت ما را در حوزه شهری بالا میبرد، چون اولین جایی که گردشگر خارجی از آن بازدید میکند چهارباغ است و باید این فضا از هر نظر آماده باشد.
کمکم مغازههای چهارباغ یکی پس از دیگری باز میشوند و مشتریها به سراغشان میآیند. سمیعی با اشاره به اینکه بیشتر مغازههای چهارباغ مالک شخصی دارد، میگوید: به دلیل بافت گردشگری چهارباغ بیشتر مغازهها به سمت اغذیهفروشی رفتهاند. برای ساماندهی صنوف چهارباغ نیروی انتظامی و معاونت اماکن و اتاق اصناف همکاری خوبی دارند، اما از دانشگاه علوم پزشکی نیز درخواست نظارت جدی بر بهداشت اغذیهفروشیهای چهارباغ را داریم، تا با توجه به تردد بالای شهروندان، مسائل بهداشتی جدیتر گرفته شود، درحالیکه متأسفانه گزارشهای متعددی از عدم رعایت اصول بهداشتی از سوی برخی از اغذیهفروشیهای چهارباغ داریم.
مدتهاست یکی از انتقادات به چهارباغ رشد زیاد اغذیهفروشیهاست، اما سمیعی در پاسخ به این انتقاد اظهار میکند: در همه جای دنیا استفاده از غذاهای روزمره در محورهای گردشگری طرفداران زیادی دارد. از طرف دیگر این بافت است که تعیین میکند مالکان به سمت چه فعالیتی بروند و ما نمیتوانیم در بافت تأثیر بگذاریم، اتفاقاً هر کجا هم که دخالت کردهایم کارمان نتیجه خوبی نداشته است، بنابراین باید بگذاریم بافت خودش مشخص کند. در دورانی اینجا گردشگری رواج داشته، یک دوران میراث فرهنگی، یک دوران کتابفروشیها رونق داشته و حالا هم اغذیهفروشیها، اما ما نمیتوانیم دخالت کنیم و باید بگذاریم خود بافت و مردم تصمیم بگیرند چه میخواهند.
او که معتقد است مردم هر دوره باید مشخص میکنند چه انتظاری از بافت شهری دارند، تأکید میکند: مطمئن باشید آیندگان به ما خرده نمیگیرند چرا اینجا اغذیهفروشی بوده است، همانطور که ما به گذشته خودمان ایراد نمیگیریم و ممکن است در آینده هم اتفاقات دیگری بیفتد.
مدیر پروژه چهارباغ عباسی به تردد بالغ بر ۸۰ هزار نفر در چهارباغ در روزهای عادی اشاره و اضافه میکند: در روزهای تعطیل تردد مردم و گردشگران در چهارباغ به بیش از صد هزار نفر میرسد.
به پاساژ شکری میرسیم، پاساژی که تا چند روز پیش خبر پلمپ آن منتشر شده بود، اما حالا درهای پاساژ باز است و خودرویی جلوی پاساژ ایستاده که وسایل تعمیرات و بنایی در صندوق عقبش ریخته شده، چند مالک هم بالای سر کارگران مشغول کار ایستادهاند. سمیعی بعد از گپ و گفتی کوتاه با مالکان، توضیح میدهد: مأموران سازمان آتشنشانی در بازدید از پاساژ شکری یک قسمت ناایمن در ورودی پاساژ شناسایی کردند که به همت هیئت مدیره پاساژ رفع خطر شد، اما مدیریت چهارباغ و آتشنشانی هنوز تأییدیهای برای ایمنسازی پاساژ شکری نداده و تأییدیه منوط به اتمام کار، بازدید آتشنشانی و سازمان نظام مهندسی ساختمان است.
کافههای پرشمار چهارباغ نیز یکی دیگر از سؤالات ماست که مدیر چهارباغ به چند نمونه از آنها اشاره و توجه ما را به فضای ناایمنی برخی از این کافههای به ظاهر شیک و مدرن جلب میکند. او تأکید میکند که بهزودی با حضور دادستان خیلی از این کافهها به خاطر ناایمن بودن فضا پلمب میشود و از این به بعد هم بر اساس توافق با اتحادیه کافی شاپ داران اعلام کردهایم بههیچعنوان بدون استعلام از مدیریت چهارباغ و سازمان آتشنشانی حق صدور مجوز کافه ندارند.
به ساختمانی پوشیده شده در حصار میرسیم که هتل جهان سابق است. خبر خوب این است که مالک هتل جهان در حال بازسازی و احیای این هتل است و تقریباً ۵۰ درصد از پروژه اجرا شده و تا سال آینده به بهرهبرداری میرسد تا شاهد زنده شدن دوباره یک هتل خوب با همان بافت و شکل سابق در دوران پهلوی اول در چهارباغ عباسی باشیم.
اگرچه دورتادور هتل را فضاهای متروکه گرفته که هرکدام نیاز به بازسازی یا حداقل ایمنسازی و رفع خطر دارند. سمیعی خاطرنشان میکند: ما همه این فضاها را شناسایی کردهایم و از هفته آینده باید تعیین تکلیف شوند، چون بسیاری از این ساختمانها نه تنها ناایمن، که بسیار خطرآفرین هستند.
هنوز چند قدمی از هتل جهان دور نشدهایم که سمیعی میگوید: از هتل جهان تا این پیتزافروشی محدوده سینما همایون است که سالها قبل آتش گرفت. یک فضای تقریباً ۵ هزار متری وسیعی که سه مالک یعنی بنیاد شهید، حوزه هنری و شهرداری دارد. معاونت حقوقی شهرداری در حال پیگیری است تا اختلافاتی که بین بنیاد شهید و حوزه هنری وجود دارد برطرف و این فضا هم تعیین تکلیف شود.
سمت دیگر چهارباغ، مدرسه چهارباغ خودنمایی میکند. اگرچه از تخریب و فرسودگی در امان نبوده، اما آنچه بیش از همه به چشم میآید گنبد محصور در داربست مدرسه چهارباغ است. سمیعی به نقل از مدیر مدرسه چهارباغ میگوید فقط ۱۰ درصد از مرمت گنبد مسجد چهارباغ مانده، اما همتی برای تکمیل آن نیست، حتی با وجود اینکه کسی بانی شده و گفته هزینه مرمت را پرداخت میکند، باز هم میراث فرهنگی قبول نکرده است. حالا وقتی باران میبارد زنگزدگی داربستها باعث میشود حتی قسمتهای مرمت شده هم آسیب ببیند و از بین برود!
درست روبروی ورودی خیابان آمادگاه، یکی از دو مادی چهارباغ عباسی، یعنی مادی فرشادی قرار دارد. مدیر چهارباغ اعلام میکند: مرمت مادی فرشادی توسط سازمان نوسازی شهرداری و شهرداری منطقه یک و مدیریت چهارباغ از دو ماه پیش شروع شده و در حال اجراست که امیدواریم ظرف دو ماه آینده به اتمام برسد. اینجا یکی از مادیهای مهم در چهارباغ و روبروی معبر اصلی گردشگری چهارباغ است و اهمیت زیادی دارد. البته جریان آب برای مادیها ازجمله مادی فرشادی و نیاصرم موضوع مهمی است که متأسفانه گرفتار معضل آب شده است.
او تأکید میکند: حال فضای سبز اصفهان اصلاً خوب نیست، اما باید تلاش کنیم این فضا را باید برای نشاط و شادابی شهر و شهروندان حفظ کنیم.
کمی پیشتر که میرویم فشردگی و فرسودگی مغازههای بدنه چهارباغ کمتر میشود. آنگونه که سمیعی توضیح میدهد: چهارباغ به لحاظ بافت اقتصادی به چند بخش تقسیم میشود؛ از میدان انقلاب تا مادی نیاصرم، از مادی نیاصرم تا فرشادی، از مادی فرشادی تا مجتمع هشتبهشت و از هشتبهشت تا میدان امام حسین(ع) که هرکدام تقسیم بندیهای اقتصادی خودشان را دارند. از سمت میدان انقلاب بیشتر فضاها مرمت و بازسازی شده، اما هنوز هم ساختمانهای ناایمن کنار مجتمع چهارباغ و کنار بازار ملت وجود دارد که باید ایمنسازی شوند.
مدیر پروژه چهارباغ عباسی با اشاره به طول ۹۰۰ متر و عرض۴۰ متری چهارباغ میگوید: من مدیر یک خیابان ۹۰۰ متری هستم که یک دنیا در آن جریان دارد و هر سانتیمتر آن داستان خودش را دارد. چهارباغ ویترین اصفهان شده، اما اینکه چرا ویترین چهارباغ شده به خاطر این است که مردم به این فضا حس تعلق دارند. ما فضاهایی مثل میدان امام(ره) و میدان امام علی(ع) هم داریم، اما چهارباغ از قدیم تفرجگاهی برای مردم بوده و روح معنویت و آرامش هنوز در چهارباغ است که انشاءالله ما بتوانیم این روح را در چهارباغ حفظ کنیم. چهارباغ در دوره صفوی توسط شیخ بهایی تأسیس شد و از همان زمان تفرجگاه شهری بود، در سراسر چهارباغ گلی که تلفیقی از گل رز و محمدی بوده کاشته شده بود که الان فقط یک نمونه از این گل در مدرسه چهارباغ است. مردم آن زمان هم میآمدند تا از فضای شهری خارج شوند و بتوانند کنار رود وسط چهارباغ بنشیند و استراحت کنند.
با عبور سریع یک خودرو از کنارمان و چهرههای متعجب ما، سمیعی توضیح میدهد که از ۸ تا ۱۰ و نیم صبح ساعت ورود بار کسبه است و به خاطر همین برخی خودروها در چهارباغ تردد میکنند. و در ادامه میگوید: بیش از ۳ هزار و ۱۰۰ کسبه از صنوف مختلف در چهارباغ فعالیت میکنند که عمدتاً پوشاک و اغذیهفروشی هستند.
نرسیده به میدان انقلاب، تلاش شده زمین خاکی رها شده با داربست و گونی از چشم پنهان بماند، اما همچنان جلب توجه میکند. سمیعی توضیح میدهد: اینجا سینما ایران است که شهرداری منطقه یک به مالک آن برای تعیین تکلیف این زمین اخطار داده است. البته ما نمیتوانیم برای مالک شخصی تعیین تکلیف کنیم، اما میتوانیم اخطار بدهیم تکلیف این فضا را مشخص کند. تعیین تکلیف چنین فضاهایی فرایند قانونی خاص خودش را دارد که یک سیر طولانی است؛ اخطار اول به مالک داده شود، بعدازآن اخطار دوم و سوم و بعد به دادگاه فرستاده میشود که این فرایند یک سال طول میکشد. اگر معاونت شهری دادستان اصفهان اجرایی شود روند کاری ما بسیار راحتتر میشود و بسیاری از ساختمانها از این حالت بلاتکلیف درمیآید.
او تأکید میکند: فضای چهارباغ نیاز به مراقبت بسیار زیادی دارد، بیش از ۲۰ مکان ناایمن شهری را هم در چهارباغ داریم و متأسفانه الان روبروی هتل عباسی بهوضوح فرونشست زمین را میبینید، برخی سنگفرشهای چهارباغ هم به خاطر فرونشست تفاوت سطح پیدا کرده و از بین رفته است.
مدیر پروژه چهارباغ اصفهان با بیان اینکه فقط گلکاری چهارباغ سال گذشته ۵ میلیارد تومان هزینه داشت، میگوید: هزینه رفتوروب چهارباغ ماهیانه یک میلیارد تومان است، اما خط قرمز ما نظافت چهارباغ است و برای همین محال است وارد چهارباغ شوید و نظافت چهارباغ برایتان محسوس نباشد.
وی یکی از مشکلات و معضلات کنونی را نبود بودجه برای مدیریت چهارباغ عباسی میداند و میافزاید: چهارباغ بودجه مستقل ندارد و بودجه آن با شهرداری منطقه یک و سه بهصورت مشترک است، به خاطر همین خیلی از کارهایی که دنبال میکنیم درگیر بودجه شده و ابتر میماند.
به میدان انقلاب که میرسیم آفتاب کاملاً بیرون آمده و گرمای تابستان از زیر سایه درختان چهارباغ هم تأثیر خودش را میگذارد. چهارباغ شلوغ و پر رفتوآمد شده و کافهها و اغذیهفروشیها از مشتری پر شدهاند. سمیعی درحالیکه ما را به ادامه پرداختن به وجوه دیگر چهارباغ دعوت میکند، میگوید: ما گردشگران خارجی داشتهایم که خیابانهای معروف دنیا را دیدهاند، اما انصافاً مدل چهارباغ با تمام خیابانهای معروف دنیا متفاوت است، بنابراین هر کاری میخواهیم در چهارباغ انجام دهیم باید با روندی انجام شود که برای نقاط دیگر الگو شود، چون چهارباغ جدا از اینکه ویترین شهر است، ویترین ایران و جهان هم هست و خیلیها از آن الگوبرداری میکنند، این موضوع وظیفه ما را بسیار خطیر میکند و برای هر حرکتی در چهارباغ باید همه جوانب را بسنجیم. از مردم هم میخواهیم چهارباغ را چهارباغ خودشان بدانند و در حفظ هویت این محور ارزشمند تاریخی، گردشگری و فرهنگی همراهی کنند.
انتهای پیام