۲۷ خردادماه برابر با ۱۷ ژوئن، روز جهانی بیابان‌زدایی نامیده شده تا هشداری برای ساکنان کره زمین باشد و بیش از این سبزی زمین را به خاک و خار نخراشند.
زهرا رمضانی علوی، کارشناس جغرافیا در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: زایش بیابان‌های خشک با افزایش جمعیت انسانی و رفتار خودخواهانه با منابع طبیعی روبه افزایش است و حیات همه موجودات زمین را تهدید می‌کند که برنامه‌ریزی جامعه انسانی، برای احیا و حفظ منابع طبیعی به خصوص پوشش‌های گیاهی و قطع تخریب سرزمین یک ضرورت است.
وی افزود: بیابان‌زایی به معنی تخریب زمین ناشی از شرایط اقلیمی و عامل انسانی است، بنابراین بیابان‌زایی به مناطق خشک محدود نشده و تغییر اقلیم و عامل انسانی، بیابان‌زایی را به مناطق نیمه مرطوب و کوهپایه‌ای هم کشانده به طوری که مساحت جنگل‌های شمال ایران به یک میلیون هکتار کاهش یافته است.
این کارشناس جغرافیا تصریح کرد: بنا بر پژوهش‌ها، خشکسالی و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، ورود بی‌رویه دام به مرتع‌ها و جنگل‌ها، نابودی پوشش گیاهی، توسعه بی‌ضابطه صنایع، کشت غیراصولی و کشاورزی سنتی از مهم‌ترین عامل‌های بیابان‌زایی است که نقش اول همه این عامل‌ها، به انسان و رفتار او بر می‌گردد.
رمضانی علوی تأکید کرد: جایگزینی چاه عمیق به جای قنات و استفاده بی‌رویه منابع آب زیرزمینی در نیم‌قرن گذشته، هم باعث افت سطح منابع آب شده و هم آب مصرفی به درجه شوری رسیده است که غلبه آب‌شور بر منابع آب شیرین، منجر به تخریب زمین می‌شود.
وی افزود: انسان‌ها خواسته یا ناخواسته، با تخریب مرتع‌ها و حتی جنگل‌های دست کاشت، پوشش گیاهی کوه و بیابان را از بین برده و با هر بارندگی، سیلاب شکل گرفته و بستر خاک را تخریب کرده و خسارت‌های کلانی بر جامعه انسانی وارد می‌کند.
این فعال زیست‌محیطی گفت: مردم باید بدانند، نابودی گیاهانی که در بیابان‌ها روییده، قابل جبران نیست، پس نباید به بهانه تفریح خود، طبیعت را نابود کنند و با آفرود سواری‌های بی‌ضابطه به طبیعت وارد نشده و باعث نابودی پوشش‌های مرتعی مناطق بیابانی نشوند.
رمضانی علوی تأکید کرد: گردش در طبیعت یکی از مؤلفه‌های سلامت جسم و روان شهروندان است، اما شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، تشکل‌های حامی محیط زیست و تورهای گردشگری باید، به مردم آموزش بدهند که وقتی وارد بیابان و کوه و جنگل می‌شوند، در مسیرهای مشخص شده حرکت کنند و زباله‌ها را در محیط اطراف رها نکنند.
وی با اشاره به نقش مردم در مهار بیابان‌زایی، گفت: بخش عمده تخریب منابع طبیعی، ناشی از عامل انسانی است که اگر در مدیریت زندگی فردی و اجتماعی خود، برخی ملاحظات زیست‌محیطی را رعایت کنیم، بسیاری از آسیب‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند.
این کارشناس جغرافیا اظهار کرد: بنا بر آمار، ایران در جمع پنج کشور اول دنیا از نظر جاذبه‌های طبیعی است اما از نظر درآمدهای گردشگری جایگاه خوبی نداریم در حالی که می‌توانیم با برنامه درست، ثروت کلانی از گردشگری طبیعت و بیابان داشته باشیم.
رمضانی علوی تصریح کرد: بیابان‌ها، یک‌سوم مساحت ایران را شامل می‌شود که اگر به تأسیسات سلول‌های خورشیدی مجهز شوند، ما می‌توانیم تولیدکننده انرژی پاک باشیم و با صدور آن، به ثروت کلانی برسیم بدون آنکه منابع آب‌های زیرزمینی تخریب شود و انتشار گازهای گلخانه‌ای افزایش پیدا کند.
این کارشناس جغرافیا گفت: راهکارهایی برای مهار بیابان‌زایی در دنیا ترویج شده است که می‌تواند برای ما الگو باشد مثل پارک‌های جنگلی کویری که شهرداری‌ها می‌توانند مردم را تشویق کند که به مناسبت‌هایی مثل تولد فرزندان و یادبود روزهای مهم زندگی در این مکان‌ها گونه‌های متناسب هر منطقه را بکارند و از آن مراقبت کنند.
وی تأکید کرد: مهم‌ترین راهکار برای مدیریت بیابان این است که به مردم آموزش داد که به اکوسیستم بیابان احترام بگذارند. یکی از وظایف اصلی همه نهادها به ویژه شهرداری‌ها، منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست، جهاد کشاورزی و فرمانداری‌ها، آموزش شهروندان برای ورود به طبیعت است بدون آنکه خسارتی به محیط زیست وارد کنند.
رمضانی علوی تصریح کرد: در مسیر رسیدن به عرصه‌های منابع طبیعی، اگر تابلوهای آموزشی نصب کنیم یا از رسانه‌های جمعی به طور مستمر برنامه‌های آموزنده با موضوع حفظ محیط زیست پخش کنیم، شهروندان در رفتار خود تجدید نظر کرده و این‌چنین بی‌رحمانه و خودخواهانه طبیعت را نابود نخواهند کرد و حتی برای حفظ آن سهیم خواهند شد.
این فعال زیست محیطی گفت: اگر مردم با مزیت‌های بیابان آشنا شوند، راهکارهای تأمین معیشت و اقتصاد خود را نیز پیدا می‌کنند بدون آنکه لطمه‌ای به ارزش‌های بیابان و طبیعت وارد شود، اما نیازمند آموزش دستگاه‌های متولی است.
وی افزود: برنامه‌هایی مثل کاشت گیاه اِشنان که سازگار با بیابان است، ضمن جلوگیری از بیابان‌زایی، یک منبع اقتصادی نیز محسوب می‌شود، زیرا در صنایع صابون‌سازی، شیشه‌سازی، کاغذ سازی، رنگ‌رزی، کاشی و سرامیک، پالایش نفت و عکاسی کاربرد دارد.
این کارشناس جغرافیا تصریح کرد: کشت گیاهان دارویی با ارزش افزوده زیاد و نیاز آبی کم، ضمن حفظ سفره‌های آب زیرزمینی در مناطق بیابانی، با ایجاد اشتغال در توسعه اقتصاد کشاورزی نیز مؤثر است، اما مردم نسبت به آن آگاه نیستند و دستگاه‌های مسئول باید با کارگاه‌های آموزشی و حمایت‌های مالی، این اطلاعات را به مردم برسانند.
رمضانی علوی گفت: طبیعت با تمام شرایط آن، ضرورت زندگی ماست و هر خسارتی به طبیعت، آثار بیشتری بر زندگی بشر دارد، بنابراین باید همه دستگاه‌های مسئول بخشی از اعتبارهای خود را برای آموزش شهروندان اختصاص دهند پیش از آنکه برای جبران خسارت، هزینه کنند.
انتهای پیام