به گزارش ایسنا، در حالی اول روز هفته محیط زیست (امروز) به نام «محیط زیست، دیپلماسی منطقه‌ای، مدیریت تغییرات اقلیم، آب و مقابله با گرد و غبار» نامگذاری شده است که کره زمین به‌طور پیاپی درگیر تغییرات اقلیمی است و دچارمشکلات زیادی همچون کمبود آب، کاهش بارندگی، نابودی پوشش گیاهی و درنتیجه خیزش گرد و غبار شده است. گرد و غبار پدیده‌ای نوظهور نیست و از سالیان گذشته نیز وجود داشته ولی امروزه به دلیل فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی، میزان آن تشدید شده است و تاثیرات مخرب بیشتری نیز بر محیط زیست می‌گذارد. سال گذشته خشک و کم بارش بود و امسال هم سال دومی است که در این شرایط کم بارشی قرار داریم، در نتیجه فرکانس گرد و خاک، گستره و تعداد روزهای آن نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
کانون‌های گرد و غبار فقط در ایران قرار ندارند و بخش عمده‌ای از این کانون‌ها در غرب ایران در کشورهای عراق، سوریه، اردن و جنوب ایران در عربستان و کویت قرار دارند، در نتیجه با افزایش شدت باد و جهت باد که عمدتا در عراق و شرق سوریه و گاهی در اردن و عربستان است، کانون‌های گرد و غبار تشکیل می‌شوند اما نکته قابل توجه این است که عمده گرد و خاک ورودی به کشور از سوی عراق و سوریه و اردن و گاهی هم عربستان است و گاهی اوقات هم که کمتر اتفاق افتاده است،از شمال آفریقا گرد و خاک برمی‌خیزد و توسط جریان‌های تراز میانی وارد ایران می‌شوند که در تصاویر ماهواره‌ای به خوبی قابل مشاهده است.
در فروردین ۱۴۰۱ گرد و خاک به تهران و حتی استان‌های شمالی رسید و با توجه به اینکه گرد و خاک‌های دارای منشا خارجی فقط محدوده استان‌های غرب، جنوب غرب و جنوبی را فرا می‌گیرد، محدوده‌ای که ایران درگیر گرد و غبار شد، نشان دهنده این است که ۳۰ درصد این گرد و غبار منشا داخلی و ۷۰ درصد آن منشا خارجی داشت.
بر اساس نتایج مطالعات در بعد منشاءیابی خارجی ریزگردها کشور عربستان با مساحت حدود ۹۰ میلیون هکتار، کشور ما را تحت تاثیر گرد و خاک قرار می‌دهد. حدود ۲۴ میلیون هکتار از این منشا در کشور عراق و حدود چهار میلیون هکتار هم در کشور سوریه است.
امسال فراوانی و شدت ریزگردها افزایش یافته و بیشتر نقاط کشور را تحت تاثیر قرار داده است. هنگامی که گرد و غبار وارد کشور می‌شود، ذرات ریز آن تا مدت‌ها در آسمان باقی می‌ماند و ممکن است وارد تهران می‌شود و از البرز نیز عبور می‌کند و به استان‌های شمالی نیز می‌رسد. پدیده گرد و غبار در سطح بسیار گسترده‌ای اثرات خود را نشان می‌دهد و همانند طوفان‌های ماسه‌ای نیست که حرکت ماسه‌های روان موجب مسدود شدن یک راه و راه آهن و یا تخریب عرصه کشاورزی در یک نقطه خاص شود بلکه پس از شکل‌گیری می‌تواند هزاران کیلومتر را متاثر کند بنابراین این موضوع به عنوان اولویتی جدی در صدر برنامه‌ریزی‌های محیط زیستی کشور قرار گیرد.
ضرورت تقویت دیپلماسی برای کنترل گرد و غبار
به منظور کنترل گرد و غبار به تقویت دیپلماسی و ارتباط موثر با کشورهایی نیاز داریم که در این زمینه تاثیرپذیر هستند. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که به دیپلماسی گرد و غبار کمک می‌کند، استفاده بهتر از ظرفیت‌های کنوانسیون محیط زیستی است که این پدیده مرتبط با حوزه فعالیتی آن‌هاست.
رایزنی‌های ایران با عراق و سوریه برای مدیریت گرد و غبار
با توجه به تشدید معضل گرد و غبار در کشور ۷ خرداد ماه علی سلاجقه - معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست - در راس یک هیات عازم عراق شد. هیات ایرانی متشکل از دستگاه‌هایی بود که به‌طور مستقیم با موضوع ریزگردها درگیرند و در آن مسئولیت دارند.
نشست‌های فشرده‌ای با وزیر کشور، وزیر امور خارجه، وزیر کشاورزی، محیط زیست، منابع آبی و نخست وزیر عراق تشکیل و باعث ایجاد هم‌گرایی شد. در این نشست مقرر شد که مفاد تعهدنامه در ایران امضا شود البته مقامات عراقی فرصت می‌خواستند تا بر اساس قانون داخلی خود آن را مطالعه کنند.
با توجه به اینکه کانون شماره یک عراق، کشور ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد مقرر شد تا برنامه اقدام بر مبنای برنامه جامع سازمان محیط زیست کشور طراحی و در این کانون شروع شود. وزرای مربوطه نیز با همتایان خود درباره طرح صحبت کردند تا پس کارشناسی و طراحی، طرح شروع شود.
به گفته سلاجقه، سال ۹۰ طی جلسه‌ای که با وزیر محیط زیست عراق داشتیم و آنها برنامه‌ای برای مهار ریزگردها در دستورکار نداشتند، اما امروز اوضاع تغییر کرده است. کشورهای حاشیه ما شرایط متفاوتی از لحاظ سیاسی و اقتصادی دارند، اما نشست امسال کاملا متفاوت بود چرا که تفاهمنامه‌های متعدد امضا شد. هر دو کشور اعلام کردند مردم ما از امضای تفاهمنامه خسته شدند و باید یک برنامه عملیاتی که مردم ماحصل و نتیجه آن را در کاهش ریزگردها ببینند، انجام شود البته مناطقی که در کشور عراق وجود دارد تحت تاثیر جنگ‌های منطقه‌ای است که در حال حاضر مانورهای متعددی در آنجا انجام می‌شود؛ مقرر شد کشور عراق سیاست‌های داخلی خودش را اعمال کند تا مسائل امنیتی به حداقل ممکن برسد.
مصطفی الکاظمی - نخست وزیر عراق - نیز اعلام کرد که بر اساس مصوبه وزرا برای اقدام آماده‌ایم و مقرر شده تا بر اساس برنامه اقدام که توسط ایران ارائه شده در قالب نشستی، کارشناسان فرآیندهای اجرایی آن را طراحی کنند و موضوعات اعتباری بررسی شود و ۲۱ تیر با حضور وزیر محیط زیست کشور عراق در ایران تعهدات به امضا خواهد رسید.
۹ خردادماه نیز سلاجقه با حسین عرنوس - نخست‌وزیر سوریه - دیدار کرد. دو طرف درباره راهکارهای مهار کردن پدیده گردو غبار گفت و گو کردند. این دیدار بلافاصله پس از مذاکرات دوساعته سلاجقه با حسین مخلوف - وزیر اداره محلی و محیط زیست سوریه - صورت گرفت.
دو طرف در این دیدار درباره راهکارهای مهار کردن پدیده گرد و غبار و طرح اقدام منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با طوفان‌های گردوخاک گفت و گو کردند.
به گفته سلاجقه در کشور سوریه نیز تفاهمنامه‌ای امضا شد که برنامه بسیار خوب و روبه‌جلویی بود و یک پایلوت اجرایی برای آن در شهر دیر الزور در نظر گرفته شد.
به گزارش ایسنا علاوه بر سلاجقه، امیرعبداللهیان - وزیر امور خارجه ایران - نیز با کشورهای سوریه، عراق و کویت برای مدیریت مشکل گرد و غبار رایزنی کرده است. با توجه به تشدید بحران‌های زیست‌محیطی از جمله گرد و غبار در خاورمیانه ضروری است که کشورهای منطقه همکاری تنگاتنگی را برای حل این مشکل داشته باشند تا بیش از این دچار تبعات گوناگون آن نشوند.
انتهای پیام