دکتر مصطفی صالحی وزیری- عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران و معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ویژگی‌ها و خصوصیات آبله میمونی، گفت: بیماری آبله میمونی، یک بیماری ویروسی نوپدید است که عامل آن مانکی‌پاکس ویروس (Monkeypox) و از خانواده پاکس ویریده (Poxviridae) است. ویروس آبله یا واریولا یا smallpox هم جزو همین خانواده است. در عین حال ویروس‌های دیگری مانند واکسینیا، آبله گاوی، شتری و ... هم هستند.
ریشه‌کنی آبله
وی با بیان اینکه مهم‌ترین ویروس این خانواده ویروس آبله یا واریولا بوده است، گفت: ویروس آبله یا واریولا در ۱۹۸۰ بر اثر واکسیناسیون گسترده جهانی که از سوی سازمان جهانی بهداشت اجرا شد، ریشه‌کن شد؛ همان برنامه‌ای که با عنوان آبله‌کوبی در دنیا اجرا شد و یکی از موفق‌ترین برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت هم در کل تاریخ همین بوده است. بر این اساس بیماری آبله به طور کامل ریشه‌کن شد و پس از آن مواردی از این بیماری گزارش نشده است.
آبله میمونی چیست و چه گونه‌هایی را مبتلا می‌کند؟
صالحی وزیری افزود: آبله میمونی از نظر تظاهرات بالینی تقریبا مشابه با آبله انسانی بوده ولی از نظر شدت بیماری ملایم‌تر است. این بیماری در کشورهای آفریقایی اندمیک بوده و دلیل اینکه به آن آبله میمونی می‌گویند، این است که اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون‌هایی شناسایی شد که در آزمایشگاه‌ها روی آنها کار می‌کردند. بر همین اساس نام آن را آبله میمونی گذاشتند. البته هنوز مشخص نیست که مخزن این ویروس در طبیعت چه حیوانی است، اما میزبان‌های متعددی می‌توانند با این ویروس آلوده شوند. تصور می‌شود که پستانداران کوچک و پریمات‌ها در حفظ و گردش ویروس در طبیعت نقش داشته باشند. در عین حال انسان هم می‌تواند به این ویروس آلوده شود.
راه‌های انتقال آبله میمونی
وی درباره راه‌های انتقال آبله میمونی، گفت: انتقال ویروس آبله میمونی می‌تواند از طریق تماس نزدیک با حیوان یا فرد آلوده صورت گیرد. معمولا انتقال ویروس از طریق مایعات بدن، ضایعات پوستی و قطرات تنفسی رخ می‌دهد. در آفریقا که از گوشت‌های شکار حیوانات وحشی (Bush meat) استفاده می‌کنند، پروتکل‌های بهداشتی را در هنگام ذبح حیوانات رعایت نمی‌کنند و طبیعتا در تماس مستقیم با خون و مایعات حیوانات قرار گرفته و از طریق خوردن گوشت‌های نیم‌پخته که به خوبی پخته نمی‌شوند و ممکن است ویروس داخل‌شان فعال بماند، بیماری به انسان منتقل می‌شود.
صالحی وزیری ادامه داد: البته باید توجه کرد که میزان انتقال آبله میمونی در مقایسه با ویروس آبله اصلی یا همان واریولا کمتر است. در سال ۱۹۵۸ آبله میمونی برای اولین بار در میمون شناسایی شد و در سال ۱۹۷۰ هم اولین موارد آن در انسان شناسایی شده است. از آن زمان به بعد موارد این بیماری محدود به آفریقا بوده است. البته به صورت تک‌گیر مواردی هم بوده که از آفریقا به کشورهای دیگر وارد شده است. بنابراین از ۱۹۷۰ به بعد موارد انسانی آبله میمونی در آفریقا و عمدتا هم در کشورهایی مانند جمهوری دموکراتیک کنگو، نیجریه، کامرون، گابون و ... دیده شد.
دو clade آبله میمونی
وی با بیان اینکه کشندگی ویروس آبله میمونی در مقایسه با آبله اصلی بالا نیست، گفت: آبله میمونی دو clade (تبارشاخه) دارد؛ یکی West African و دیگری Central African. میزان مرگ‌ومیر واریانت central Africa از صفر تا ۱۱ درصد است و میزان مرگ‌ومیر در واریانت West Africa بین صفر تا شش درصد متغیر است. مواردی که در حال حاضر شناسایی شده‌اند، عمدتا شبیه به West African است که مرگ‌ومیرش کمتر است، اما سرعت انتشار آن بالاتر از مواردی است که سال‌های قبل شناسایی می‌شد. در حال حاضر ۱۲۰ مورد تایید شده و مشکوک به آبله میمونی در دنیا شناسایی شده که هر روز هم در حال افزایش است.
موارد فعلی گزارش شده از "آبله میمونی" عمدتا مرد هستند
صالحی وزیری با بیان اینکه تاکنون مرگ‌ومیری در موارد اخیر شناسایی شده آبله میمونی گزارش نشده است، گفت: اکثر موارد ابتلا به آبله میمونی که اخیرا شناسایی شده‌اند هم در مردان بوده و تقریبا ۱۰۰ درصد موارد ابتلا در مردان بین ۲۰ تا ۵۰ سال بوده است.
وی گفت: به نظر می‌رسد سرعت انتشار ویروس آبله میمونی که در حال حاضر شناسایی شده است، از آنچه که قبلا دیده شده، بیشتر است؛ به این معنا که انتشار آن بیشتر اتفاق می‌افتد که ممکن است فاکتورهای زیادی در آن موثر بوده باشد و لزوما به این معنا نیست که قدرت سرایت ویروس بالاتر رفته است. اینکه خود ویروس نسبت به قبل قابلیت انتشار بالاتری پیدا کرده باشد، باید بررسی شود.
علائم آبله میمونی
این دانشیار ویروس‌شناسی درباره علائم آبله میمونی نیز گفت: علائم آبله میمونی در ابتدا شامل تب، خستگی، بدن درد و تورم غدد لنفاوی و سردرد است و بعد از چند روز ایجاد جوش‌ها و بثورات پوستی اتفاق می‌افتد که ابتدا به صورت ماکول (لکه پوستی) است، بعد به شکل پاپول (سفت‌دانه)، بعد ویزیکول (ریزکیسه) و بعد هم پاسچول (چرک‌دانه) است و در نهایت هم به کراست یا پوسته و حالت خشک شده تبدیل می‌شود. بعد از چند هفته هم این جوش‌ها خودبه‌خود بهبود می‌یابند.
صالحی وزیری با بیان اینکه عمده مرگ‌ومیر ناشی از آبله میمونی در کودکان دیده شده است، اظهار کرد: به طوری که این بیماری در کودکان ممکن است عفونت‌های ثانویه باکتریایی و تنفسی دهد و مشکلات و عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی را به دنبال داشته باشد و گاهی اوقات هم ممکن است بیماری به چشم زده و منجر به نابینایی هم شود.
پیشگیری و درمان آبله میمونی
تاثیر واکسن آبله بر پیشگیری از آبله میمونی
صالحی وزیری درباره روش‌های پیشگیری و درمان آبله میمونی، گفت: برخی ادعاها مبنی بر موثر بودن برخی داروها برای درمان آبله میمونی مطرح شده بود، اما در این باره هنوز اطمینان وجود ندارد. در عین حال باید توجه کرد که واکسن آبله می‌تواند حداقل تا ۸۵ درصد از ابتلا به آبله میمونی پیشگیری کند یا اینکه علائم را تخفیف دهد.
وی ادامه داد: در عین حال اگر افراد، کسی را با این علائم مشاهده کردند از تماس با او پرهیز کنند و تماس مستقیم با این افراد نداشته باشند. مبتلایان به آبله میمونی باید در بیمارستان ایزوله شوند و کادر درمان مرتبط با آنها هم باید ماسک و گان و سایر تجهیزات را باید داشته باشند.
صالحی‌وزیری درباره وضعیت تلقیح واکسن آبله در ایران، گفت: ما در کشور واکسن آبله نداریم و در برنامه واکسیناسیون کشوری وجود ندارد. باید توجه کرد که آبله ریشه‌کن شده و بسیاری از کشورها این واکسن را ندارند. ما هم در کشورمان این واکسن را نداریم. بعد از ریشه‌کنی آبله در ایران واکسیناسیون آبله متوقف شده است.
آبله میمونی نگران‌کننده است؟
وی درباره ضرورت واکسیناسیون علیه آبله در کشور، گفت: اگر اتفاق عجیب و غریبی رخ ندهد، نیازی به تزریق واکسن آبله در کشور نیست، اما اگر مشخص شود که این ویروس آبله میمونی موتاسیون یافته و انتشارش بالاست، آن زمان شاید نیاز باشد. با این حال با این سرعت انتشار افزایش یافته‌ای هم که تاکنون شاهد بوده‌ایم، باز هم این ویروس نگران‌کننده نیست. آبله میمونی را با کرونا مقایسه کنید؛ کرونا از زمانی که آمد، سرعت انتشارش به شدت بالا بود، اما اکنون چند روزی است که صحبت آبله میمونی مطرح است و مجموعا تعداد موارد آن به حدود ۱۰۰ نفر رسیده؛ بنابراین در مقایسه با کرونا نگران‌کننده نیست. البته در مورد ویروس‌های نوپدید و بازپدید نمی‌توان با اطمینان خاطر اظهار نظر کرد و همیشه باید مراقب اتفاقات غیره منتظره بود.
لزوم تقویت پایش‌ها در مبادی مرزی
وی درباره اقدامات ضروری که در شرایط فعلی باید در کشور انجام شود، گفت: اولین اقدامی که باید در کشور انجام دهیم تا همیشه آماده باشیم، این است که زیرساخت‌های کشور چه از لحاظ تشخیص، چه از لحاظ رصد بیماری و چه از لحاظ تولید واکسن تقویت شود. این موارد هم باید هدفمند باشد.
وی گفت: به هر حال احتمال ورود آبله میمونی به ایران هم وجود دارد. بر همین اساس هم بهتر است که وضعیت پایش‌ها را در فرودگاه‌ها و مبادی مرزی کشور تقویت کنیم. کرونا به ما ثابت کرد که باید تیم‌هایی را در مبادی ورودی داشته باشیم که کنترل‌هایی انجام شود و در عین حال تیم‌هایمان آموزش ببینند.
انتهای پیام