دکتر مختار جلالی جواران، استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس تهران در گفتگو با ایسنا درباره آموزش مجازی دانشگاه‌ها گفت: پاندمی ویروس کرونا شرایطی خاص را در ایران حاکم کرد. ناچار بودیم تا آموزش را مجازی کنیم چرا که تعطیل کردن دانشگاه‌ها ممکن نیست. اگرچه زیرساخت‌ها برای آموزش غیرحضوری در تمامی دانشگاه‌ها در دسترس نبود اما با استفاده از فضای مجازی توانستیم به دانشجویان و دانش‌آموزان آموزش دهیم.
وی با بیان اینکه برگزاری کلاس‌های مجازی به نظام آموزش عالی بسیار کمک کرد، توضیح داد: در این راه، سامانه‌های سودمندی شناسایی و به کار گرفته شدند. اگرچه انطباق مراکز آموزشی، مدرسان و دانشجو با فضای آموزش مجازی سخت بود اما در دومین نیمسال تحصیلی آموزش غیرحضوری اوضاع و شرایط رفته‌رفته بهتر شد.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: با اینکه شیوع کرونا یک نقمت برای جامعه بشری بود، اما در برخی از حوزه‌ها یک نعمت به حساب می‌آید. از جمله اینکه استفاده از بستر فضای مجازی و آموزش غیرحضوری در زمان شیوع این بیماری گسترش یافت. این ویروس نانومتری به بشر تلنگری زد تا از خواب غفلت بیدار شود و به توامندی‌هایش مغرور نباشد. بشر در زمینه‌های متعددی مانند هوا و فضا، سلول‌های بنیادین و نانو به موفقیت‌های متعددی دست‌یافته اما یک ویروس نانومتری می‌تواند چندین میلیون از همنوعان مان را به کام مرگ بکشاند. می‌توان گفت، آگاهی و دانش بشر بسیار کم است. تولید واکسن علیه این ویروس که تا حدودی بتواند این بیماری را کنترل کند، زمانبر بود. من از مردم و دانشجویان می‌خواهم واکسن را تزریق کنند.
استفاده از ظرفیت آموزش مجازی ضروری است
معاون اسبق آموزشی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه آموزش مجازی توانست دو بُعد زمان و مکان را از معنا تهی کند و عدالت آموزشی را بسط دهد، تصریح کرد: چندین واحد درسی در طول یک سال تحصیلی ارائه می‌شوند. این احتمال وجود دارد که یک استاد برجسته در نقطه‌ای دور افتاده مشغول به تدریس باشد؛ چرا از ظرفیت و پتانسیل حضور چنین افرادی استفاده نکنیم؟ بازهم تاکید می‌کنم، ویروس کووید ۱۹ با تمامی لطماتی که به بار آورد، استفاده از فضای مجازی در امور مختلف مثل آموزش را افزایش داد که نکته‌ای سودمند به حساب می‌آید. دانشجویان سراسر ایران با استفاده از این بستر می‌توانند از یک استاد ارزشمند برخوردار شوند.
دکتر جلالی جواران تصریح کرد: امید است، بشر از این ویروس مرگبار رهایی یابد و زندگی به دوران پیش از کرونا بازگردد. اگر به شرایط زندگی عادی بازگشتیم، نباید آموزش مجازی را به دست فراموشی بسپاریم. در روزگار پیش از کرونا نسبت به آموزش مجازی غافل بودیم؛ بسیاری از اساتید همچون من اعتقادی به این شیوه آموزشی نداشتیم و بر برگزاری کلاس‌های حضوری پافشاری می‌کردیم.
معاون سابق دانشگاه علمی کاربردی با اشاره به تجربه کشورهای اسکاندیناوی در زمینه آموزش غیرحضوری گفت: حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار دانشجو از شاخ آفریقا تا کشورهای اروپایی در دانشگاه‌های کشورهای این منطقه به صورت مجازی تحصیل می‌کنند. استفاده از ظرفیت آموزش مجازی ضروری است ولی افراط و تفریط را باید درنظر گرفت.
آموزش مجازی سبب گسترش عدالت آموزشی شد
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: توسعه آموزشی از ابتدایی تا عالی‌ترین سطوح و گسترش عدالت اجتماعی از پیامدهای به کارگیری آموزشی مجازی هستند. پیش از بکارگیری آموزش مجازی، ناچار بودیم تا برخی از دانشجویان را از نقاط مرزی یا دورافتاده به کلاس‌های درس بکشانیم. همچنین با استفاده از بستر آموزش مجازی می‌توان دانشجویان مناطق محروم و دورافتاده را از اساتید شاخص و برجسته بهره‌مند کرد.
شرایط برگزاری کامل کلاس‌های حضوری فراهم شود
عضو شورای انجمن‌های علمی کشور با بیان اینکه وزارت علوم باید هرچه سریع‌تر زمینه حضور کامل همه دانشجویان در کلاس‌های درس فراهم کند تا تمامی دانشجویان بتوانند به صورت حضوری در کلاس درس حضور داشته باشند، تصریح کرد: مشکلات و محدودیت‌های شیوع کووید ۱۹ تنها دلیل برگزار نشدن کامل کلاس‌های حضوری نیست بلکه دلایلی مثل مشکلات اقتصادی و عدم آمادگی دانشگاه‌ها مانع پذیرش دانشجویان به صورت حضوری می‌شوند. علاوه بر آموزش حضوری باید از ظرفیت و پتانسیل آموزش بر بستر فضای مجازی به صورت همزمان استفاده کرد.
دکتر جلالی جواران افزود: می‌توان شرایطی را ایجاد کرد که امتحان‌ها بر بستر فضای مجازی به صورت هدفمندتر برگزار شوند. این احتمال وجود دارد که برخی دانشجویان در امتحان‌های مجازی تخلف کنند. تقلب در امتحان‌ها یک آسیب فرهنگی است؛ باید از نهادینه شدن این موضوع جلوگیری کرد. به طور مثال، پرسش‌های امتحانی دانشجویان می‌تواند متفاوت باشد تا از تقلب کردن جلوگیری شود. دانشجویان باید بدانند اگر درس را فرا نگیرند تمامی مسیرها به روی آنها بسته خواهد شد. آثار و تبعات تقلب دانشجویان کوتاه مدت نیست بلکه در بلند مدت نمایان می‌شود. معتقدم، اگر دانشجویان با تقلب و تخلف مقطع تحصیلی را سپری کنند هیچ ارزشی ندارد. در چنین شرایطی بهتر است آموزش نبینند.
آموزش نباید تعطیل شود
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به روند آموزشی در بسیاری از کشورها گفت: سرعت آموزش کاهش یافت اما تعطیل نشد. بودجه، مشکل اصلی دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجو است نه پاندمی ویروس کرونا. پروتکل‌های بهداشتی را می‌توان در دانشگاه‌ها الزامی کرد.
بودجه مشکل اصلی دانشگاه‌ها است نه پاندمی و ابتلا به ویروس کرونا. با الزام می‌توان پروتکل‌های بهداشتی را در دانشگاه‌ها اجرا کرد. آموزش و دانشگاه یک نیاز اساسی است؛ این مولفه‌ها نباید تعطیل شوند. آثار کم‌کاری، سهل‌انگاری و عدم آموزش صحیح در آینده‌ای نه چندان دور ظاهر خواهد شد؛ زمانی که یک خلبان، پزشک، مهندس یا معلم به خوبی آموزش ندیده باشند، کشور را در آینده با بحران روبرو می‌کنند.
وی با بیان اینکه از پاندمی کرونا می‌توان به عنوان تجربه‌ای تلخ اما سودمند یاد کرد، توضیح داد: آموزش باید ترکیبی از روش حضوری و غیرحضوری باشد. تبادل اطلاعات، افکار و دانش باید میان مراکز آموزشی وجود داشته باشد.
ارزش دانشجویان نخبه را نمی‌دانیم
این استاد دانشگاه گفت: نظام آموزش عالی ایران، فراز و فرود داشته و عملکردی سینوسی دارد. گاهی کمیت مورد هدف قرار گرفته یعنی تعداد دانشجویان بدون درنظر گرفتن شرایط، امکانات و کیفیت آموزشی افزایش یافته است. با در نظر گرفتن تمامی شرایط می‌توان گفت، آموزش در ایران کارنامه خوبی دارد. پرسش‌هایی مطرح می‌کنم، کدام یک از محصولات ایرانی در سطح جهانی مشتری دارد؟ آیا صنعت خودروسازی، لوازم خانگی یا الکترونیک ایرانی در جهان مشتری دارد؟ فقظ محصولات خدادادی، کشاورزی و خروجی دانشگاه‌ها مشتری دارد. ضعف ساختاری در ایران باعث شده تا از خروجی دانشگاه‌ها استفاده نشود. وقتی یک دانشجوی ارشد برجسته برای یک موقعیت دکترا در دانشگاه‌های خارجی اقدام می‌کند، به راحتی پذیرفته می‌شود.
وی تصریح کرد: دانشجویان ثمره تلاش اساتید دانشگاه‌ها و معلمان هستند. مسئولان اجرایی باید شرایط برای حضور دانشجویان نخبه را فراهم کنند. دانشجویان نخبه، رنج بیکاری را چندین سال تحمل می‌کنند؛ هنگامی که از شرایط ناامید می‌شوند، تن به مهاجرت اجباری می‌دهند. هیچ فرصتی برای آنها وجود ندارد و بر خلاف میل باطنی ناچار می‌شوند تا کشور را ترک کنند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آموزش نسبت به مسائل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی عملکرد بهتری داشته، تصریح کرد: اگر شایسته سالاری وجود داشته باشد و از بهترین‌ها برای اجرای امور استفاده کنیم، در امور سیاسی، اقتصادی عملکرد بهتری خواهیم داشت. نیروهای شایسته را منزوی می‌کنیم اما اجرای امور را به کسانی می‌دهیم که تنها یک مدرک تحصیلی در دست دارند اما شایستگی ندارند.
المپیادی‌ها، ایران را ترک می‌کنند
عضو شورای انجمن‌های علمی کشور گفت: وسعت جغرافیای، قدمت و ثروت باعث توسعه و پیشرفت کشورها نمی‌شود. برخی کشورهای آفریقایی بسیار وسیع هستند، مصر و عربستان هم به تربیت قدمت و ثروت زیادی دارند. کدام‌یک از این کشورها پیشرفته هستند؟ کشورهایی که سرمایه انسانی را در کانون توجه خود قرار داده‌اند و به شایسته‌سالاری توجه کرده‌اند توانسته‌اند پیشرفت کنند. به طور مثال ژاپن با شایسته‌سالاری توانسته است پیشرفت بسیاری کند.
وی ادامه داد: بیش از ۸۰ درصد المپیادی‌ها، ایران را ترک کرده‌اند. نیروی انسانی، بزرگ‌ترین سرمایه یک کشور است و باید از آن استفاده شود. به عنوان یک معلم می‌گویم، هنگامی که ثمره سال‌ها تلاش و تدریس اساتید برای همیشه ایران را ترک می‌کنند، غمگین می‌شوم. مسئولان اجرایی کشور وظیفه دارند شرایط حضور نخبگان را فراهم کنند تا از حضور آنها استفاده کنیم.
انتهای پیام