صالح شریفی در نشستی با عنوان «طرح حریم رضوی؛ یک سال پس از تصویب» با اشاره به اینکه طرح حریم رضوی از بهمن ماه ۹۸ آغاز و در اسفندماه ۹۹ تصویب شد، اظهار کرد: بافت اطراف حرم شامل محدوده‌ای است که حداقل بخشی از حوزه مرکزی را هم در برمی‌گیرد. در سال‌های گذشته مداخلاتی به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه اتفاق افتاده که مبنای آن جدا کردن حرم از شهر بوده است و همین مداخلات باعث گسسته شدن پیوند حرم و شهر شده است. در طرح حریم رضوی مبنای ایده حرم‌شهر است که درواقع به دنبال هم‌پیوندی بین حرم، شهر، زیارت و سکونت است که همین هم‌پیوندی باعث احیاء بافت پیرامون حرم، تسهیل سکونت برای مجاوران و آسودگی زیارت برای زائران می‌شود.

وی بیان کرد: مبنای نظری طرح حریم رضوی این است که توسعه باید مبتنی بر ژنوم و دی‌ان‌ای شهر صورت بگیرد. اگر ژنوم شهر را شناختیم و مبتنی بر آن تمام کارها را انجام بدهیم، احتمال موفقیت وجود دارد. در توسعه‌های گذشته متاسفانه به ژنوم و الگوهای رفتاری بافت پیرامون حرم توجهی نشده است.

شریفی خاطرنشان کرد: آنچه که ما راجع‌به ژنوم می گوییم در واقع برگرفته از علم ژنتیک است. اگر ما شهر را یک موجود زنده تلقی کنیم می‌توانیم ادعا کنیم که شهر هم مثل هر موجود زنده دیگری دارای ژنوم است. ژنوم چیزی نیست که نیاز به استخراج یا ایجاد داشته باشد بلکه در قلب و ذهن مردم نهفته است و همگان ناخودآگاه از آن مطلع هستند.

مدیر دفتر طرح حریم رضوی ادامه داد: ژنوم با هیچ اقدام آمرانه و از بالا به پایین اتفاق نمی‌افتد، بلکه هزاران سال زمان می‌برد تا ژنوم شهر شکل گیرد و هزاران سال دیگر برای تقویت ژنوم زمان لازم است. ژنوم شهر از نظر ما در هر شهری متفاوت است. مزیت رقابتی شهرها و قدرت رقابت‌پذیری‌شان در واقع متأثر از همان ژنوم منحصربه‌فرد است.

وی توضیح داد: ژنوم مشهد مقدس بر امر زیارت استوار است. در اصل امر زیارت و سکونت باید هم‌پیوند باشند، اما آنچه که دارد بر شهر اثر می گذارد امر زیارت است. در واقع آنچه که قطعی است این است که شهر مشهد چه بافت پیرامونش و چه کل شهر مبتنی بر مرکزیت حرم مطهر است و از نظر کالبدی و عملکردی به واسطه حرم مطهر ادامه حیات داده است.

شریفی عنوان کرد: وقتی ژنوم شهرهای زیارتی را بررسی می‌کنیم به یک الگوی تار و پودی به هم متصل می‌رسیم که همه آن‌ها دارای یک مرکز معنوی و معنایی هستند. تارها همگرا هستند و به آن مرکز متصل می‌شوند و پودها واگرا هستند و دور مرکز را پوشش می‌دهند؛ به عبارت دیگر تارها مسیرهایی هستند که اغلب در خدمت امر زیارت هستند و پودها حلقه‌هایی هستند که هم خدمات مرتبط با سکونت را در خود جای داده‌اند و هم تارها را به‌هم متصل می‌کنند.

وی افزود: وقتی این الگو را با دیگر شهرهای مذهبی در کشورهای دیگر همچون عراق و عربستان سعودی مطابقت دادیم، مشاهده کردیم که این الگو در تمام این شهرها با ظواهر متفاوت وجود دارد.

شریفی بیان کرد: دور تا دور حرم مطهر ۲۷ تار وجود دارد که این تارها هم وزن و هم جنس نبودند؛ بعضی‌ها جدی‌تر و برخی کمرنگ‌تر، برخی شهری و فراشهری و برخی محلی بودند. مطالعات اولیه طرح در سال‌های ۹۸ و ۹۹ نشان می‌دهد که پودها در اثر خیابان‌کشی‌ها و مداخلات قبلی، از هم گسسته شده‌اند.

مدیر دفتر طرح حریم رضوی اظهار کرد: با بررسی بیشتر پودها به دوحلقه اصلی رسیدیم که شامل شار ۱ و ۲ می‌شد. این‌ها حلقه‌هایی شدند که اولا مسیرهای تشرف را بهم گره زدند و ثانیا داخل و بیرون هر کدام وضعیت متفاوتی دارد. ادعای طرح حریم رضوی این است که پارادایم‌اش را مبتنی بر ژنوم شهر و الگوی تار و پود، به نحوی تدوین کرده که همسو با مسیرهای تشرف و بدون ایجاد آسیب به پودها باشد؛ در واقع ما به دنبال این هستیم که نظام تار و پود را در بافت پیرامون حرم احیا کنیم و احیا کردن این دو باعث احیاء ارتباط و انسجام و هم‌پیوندی سکونت و زیارت می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته ما با دوگانه‌ای مواجه بودیم که می‌گفت فضای قدسی داخل دیوار معنایی محسوب می‌شد و فضای بیرون عرفی به‌شمار می‌رفت اما در طرح حریم رضوی این دوگانه تبدیل شد به طیفی از اولویت بر امر زیارت، زیارت و مجاورت، سپس مجاورت و زیارت و در نهایت سکونت بلافصل زیارت. حال با اجرای طرح حریم رضوی این دوگانه کاملا تغییر کرده و یک رابطه طیفی به وجود آمده است که تأثیر حرم مطهر را در حوزه کالبد و عملکرد و معنا به‌صورت لایه لایه به شهر مشهد تسری می‌دهد.

مدیر دفتر طرح حریم رضوی خاطرنشان کرد: جایگزینی و اجرای طرح حریم رضوی موجب شده مجموع کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدهای شهرداری مشهد نسبت به سناریوی اجرای طرح پیشین، به بیش از ۶۰۰۰ میلیارد تومان برسد.

وی با اشاره به اینکه در بافت پیرامون حرم بیش از ۷۰۰۰ پلاک وجود دارد که فقط ۱۸۳ مورد از آن‌ها تاریخی محسوب می‌شوند، توضیح داد: در محدوده پلاک‌های تاریخی محدوده‌های حفاظتی در نظر گرفته شده که دارای کاربری ویژه است. مجموع پلاک‌ها با کاربری ویژه به ۲۹۱ پلاک می‌رسد تاکید بر این است که در جوار پلاک‌های تاریخی ساخت‌وساز هم‌تراز با بنای تاریخی باشد. حال برای تشویق سازندگان به نوسازی بافت‌های تاریخی و دارای کاربری ویژه، مشوق‌هایی از جمله انتفاعی کردن طبقه منفی یک ساختمان و امکان استقرار تمامی فعالیت‌های انتفاعی در نظر گرفته شده و پیشنهاد تخفیف در عوارض شهرداری هم ارائه شده است.

 شریفی با بیان مثال‌های متعدد از روند پاسخگویی به شهروندان، مدعی شد: ضوابط ساخت‌وساز در منطقه ثامن به‌شدت تسهیل شده و حق مالکیت و حق توسعه برای تمامی ساکنان به رسمیت شناخته شده، اما بهانه‌تراشی‌های مختلف از سوی شهرداری منطقه ثامن مانع از پیشرفت کار شهروندان و متقاضیان ساخت‌وساز شده است.

مدیر دفتر طرح حریم رضوی تأکید کرد: دغدغه‌های اساسی در طرح حریم رضوی کاملاً هم‌سو با دغدغه‌های سطوح کلان مدیریت شهری، چه در شورا و چه در شهرداری است. همه ما به احقاق حقوق مردم، حقوق سرمایه‌گذاران و حقوق عامه معتقدیم و در راستای تحقق آن تلاش می‌کنیم، اما برخی افراد در منطقه ثامن، همچنان در برابر تغییر مقاومت می‌کنند و در برابر هرگونه پیشرفت در فرایند پاسخگویی به شهروندان و توافق با سرمایه‌گذاران سنگ‌اندازی می‌کنند.

انتهای پیام