محصولات استراتژیک خراسان جنوبی مانند زعفران، عناب، زرشک و حتی گیاهان دارویی در کشور و جهان حرف اول را می‌زنند، اما اکنون راهی که بتوان از آن فرآوری لارم را به دست آورد یا بتوان با محصولات متنوعی این آورده‌های کشاورزی بی بدیل را به دنیا عرضه کرد وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، اگر می‌خواهیم توسعه یافته باشیم باید از آنچه در دست داریم؛ از مواهب طبیعی یا محصولات کشاورزی بهترین بهره را ببریم؛ حال آنکه مجالی برای این بهر گیری درست وجود ندارد و یا شاید هم فرصت‌هایی وجود داشته و ما نابودش کرده‌ایم و چه سخت است این فرصت سوزی. وقتی حتی صنایع تبدیلی برای زرشک هزار فایده در خراسان جنوبی نداریم؛ چگونه انتظار ثروت آفرینی را داریم؟.
وقتی پژوهش عملیاتی نمی‌شود
محسن پویان، مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان‌جنوبی به ایسنا گفت: زرشک از جمله محصولات مهم و استراتژیک خراسان جنوبی است؛ وقتی از تاریخچه این گیاه صحبت میشود باید به لحاظ گیاه شناسی گونه بیدانه این گیاه از گونه‌های دانه‌دار تفکیک شود.
وی با بیان اینکه گونه‌های متفاوت دانه دار گیاه در طول تاریخ از تمدن ایران باستان گرفته تا مصر و چین و هند و یونان و اروپا مورد استفاده خوراکی و دارویی و زینتی داشته است، افزود: در ایران نیز از زرشک برای ساخت محلول خوراکی‌ها استفاده میشود این محلول در موارد ترک اعتیاد کاربرد دارد.
پویان گفت: علاوه بر موارد فوق داروهایی برای کاهش فشار خون و از بین بردن پلاکهای عروقی از آن ساخته میشود؛ درختچه زرشک با توجه به تطابق مفید آن در راستای سازگاری با شرایط اقلیمی منطقه و استفاده‌های متعدد دارویی و غذایی دارای مزیت نسبی قابل قبولی در بین محصولات خراسان جنوبی است.
این پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی یادآور شد: هرچند در حال حاضر از پتانسیل‌های اقتصادی این گیاه ارزشمند در تولید فرآورده‌های دارویی استفاده به عمل نمی‌آید، اما چشم انداز امیدوار کننده‌ای در این زمینه با توجه به فعالیت‌های ارزشمند ملی و منطقه‌ای برای این گیاه وجود دارد که با وجود فعالیت‌های گسترده کشورهای خارجی از جمله چین باید ضمن حفظ روال علمی و پژوهشی، سرعت لازم در حصول نتیجه مطلوب مدنظر باشد.
پویان ادامه داد: به دلیل انحصاری بودن زرشک بی دانه در خراسان جنوبی از مزیت نسبی اقتصادی برخوردار بوده و می‌تواند از پتانسیل‌های مهم تولیدی و اشتغالزایی و ارزآور به شمار آید، اما تاکنون در حوزه صنایع تبدیلی حرفی برای گفتن نداشته و نتوانسته این محصول ارزشمند را به فرآورده‌های مختلف تبدیل کند.
وی بیان کرد: ایران به عنوان بزرگترین تولیدکننده زرشک جهان شناخته شده است، اما در بحث صادرات محصول زرشک با چالش‌هایی مواجه است؛ بی تردید یکی از دلایل ناکامی صادرات محصولاتی مانند زرشک عدم بازاریابی مناسب و عدم ایجاد برندهای داخلی است که می‌توان با برنامه ریزی صحیح و حمایت بخش‌های دولتی و ترغیب بخش خصوصی در راستای افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه، زمینه پیشرفت این بخش را مهیا کرد.
پویان افزود: بیش تر محصول زرشک پس از برداشت با روش‌های سنتی خشک می‌شوند و ممکن است در حین این فرایند در معرض آلودگی‌های میکروبی و قارچی قرار گیرند؛ یکی از علل عدم موفقیت در صادرات این محصول نیز می‌تواند میزان بالای آلودگی ناشی از روش‌های نادرست فرآوری و خشک کردن این محصول باشد.
وی بیان کرد: پژوهشگران مجتمع در حال تالیف کتابی با عنوان "معرفی روش‌های بهینه خشک کردن محصولات استراتژیک" از جمله زرشک هستند تا بهترین روش برای خشک کردن این محصولات را به کشاورزان و بهره برداران برای افزایش میزان بهره‌وری محصول معرفی کنند.
زنجیره تولید کافی نیست؛ تحقیقات صرف فایده‌ای ندارد
علیرضا مقری فریز، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: در این مرکز طرح‌هایی برای افزایش عملکرد از محصولات استراتژیک به اجرا درمی‌آید که نقش بسزایی در درآمدزایی دارد.
وی افزود: طرح‌های پژوهشی در این موسسه برنامه‌ریزی شده و سپس بر روی آن کار صورت می‌گیرد؛ برخی از طرح‌ها مجری استانی داشته و برخی نیز پایه‌ای بوده مانند کلکسیون زرشک و عناب که در حال کار کردن و انجام کار پژوهشی روی آن هستیم.
مقری فریز بیان کرد: زنجیره تحقیقات در این حوزه در استان کامل نیست چراکه گاهی تعداد نفرات و زنجیره علوم تکمیل نیست؛ دلیل دیگر هم این است که صنایع مرتبط با تحقیقات پا نگرفته‌اند بنابراین نمی‌توان انتظار کار عملی روی تحقیقات داشت.
وقتی صنایع مرتبط با این محصولات هنوز در خراسان جنوبی ایجاد نشده است چه طور می‌توان انتظار ثروت آفرینی را داشت؛ چطور می‌توان از ثروت طبیعی استان بهره برد و چگونه می‌توان این مردمی را که روی گنج زندگی می‌کنند را منتفع کرد.
انتهای پیام