از عصر دیروز هشتک‌ها حول محور طرح صیانت به ترند تمام فضاهای مجازی تبدیل شده، طرحی که حتی مرکز پژوهش‌های مجلس نیز کمتر از یک ماه پیش در نامه‌ای، خواستار صرف زمان بیشتر برای اصلاح آن شده بود، اما عصر دیروز با تصمیم ۳۰ دقیقه‌ای نمایندگان کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی با ۱۹ رأی موافق در برابر دو رأی مخالف به تصویب رسید.
«هیچ کس مخالف این نیست که این فضای ولنگار باید سامان‌دهی شود، اما آیا سامان‌دهی کردن با آنچه ما بررسی می‌کنیم یکی است؟ از نظر شما هست ولی از نظر متخصصان و کارشناسان و دغدغه‌مندان و آحاد مردم نه!» این عین عبارتی است که نماینده مرودشت در جلسه دیروزِ کمیسیون مشترک گفته است.
غلامرضا نوری قزلجه، نماینده مردم استان آذربایجان شرقی از مخالفان طرح صیانت معتقد است: در جلسه‌ای که دعوت از اعضا تنها با یک پیامک و در بحبوحه بررسی کلیات بودجه انجام شده طرح را «هول هولکی تصویب کردند» و اضافه کرده است: «موافقان طرح صیانت برای مرکز پژوهش‌ها تره هم خورد نمی‌کنند».
«طرح صیانت» که پس از چندین بار پوست‌اندازی حتی نام خود را هم ابتدا به طرح «حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» و سپس به «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» تغییر داده، اکنون برای بررسی جزییات روی میز ۲۱ نماینده کمیسیون مشترک مجلس است، نسخه‌ای که البته به گفته نوری قزلچه معلوم نیست دقیقاً به کلیات کدام نسخه از طرح رأی مثبت داده شده است، او گفته «فقط تقی‌پور (رئیس کمیسیون مشترک) می‌داند، حتی موافقان هم نمی‌دانند به کدام نسخه رأی داده‌اند».
اما درست در واپسین ساعات شب گذشته بود که نماینده مردم مرند در توییتی از نامه معاونت قوانین مجلس خطاب به رئیس کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی خبر داد و اعلام کرد «تصمیم‌گیری شتاب‌زده» عصر دیروز این کمیسیون «به علت تخلف از مفاد صریح قانون، عملاً باطل است».
کمیسیون ویژه موظف بود ابتدا طرح هشت ماده‌ای مرکز پژوهش‌ها را بررسی و سپس کلیات نسخه اولیه طرح صیانت را به رأی بگذارد، اما کلیات نسخه ۹ بهمن این طرح را به رأی گذاشت و بنابراین رأی‌گیری باطل شد؛ حالا این طرح موقتاً روی کاغذ باطل شده، اما احتمال تصویب آن در جلسه بعدی کمیسیون همچنان بالا است.
با این همه امیرحسین بانکی پورفرد، نماینده مردم اصفهان و عضو کمیسیون فرهنگی از موافقان این طرح معتقد است مجلس و نظام بر تصویب این قانون اراده کرده‌اند و با شانتاژ کردن هم جلوی اراده نظام گرفته نمی‌شود.
ایسنا درباره اتفاقات جلسه رأی‌گیری، بندهای ابهام‌زای آخرین نسخه طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی، نگرانی‌ها درباره بسته شدن پلتفرم‌های پرطرفدار مانند اینستاگرام و احتمال عدم اجرای آن حتی بعد از تصویب از او سؤال کرده که در ادامه می‌خوانید.
نظر شما درباره حواشی جلسه غیرعلنی کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی چیست؟
جلسه حاشیه خاصی نداشت، فقط یکی از نمایندگان اصلاح‌طلب که از ابتدا هم مخالف بود پیش از رأی‌گیری صحبت‌هایی کرده بود.
آیا این گفته که اعضای کمیسیون مشترک پیش از جلسه تصمیم خود را گرفته بودند و نمایندگان برای رأی دادن تحت فشار بودند درست است؟
چهار پنج ماه بود که نمایندگان کمیسیون مشترک طی نزدیک به ۵۰ جلسه بحث‌های مفصلی درباره موضوع داشتند و جلسه عصر دیروز برای رأی‌گیری روی کلیات انجام شد، نمایندگان در این جلسه وعده کرده بودند که به کلیات رأی بدهند، مجلس برای قوانینی مانند این طرح به دلیل حساسیت بالا، ابتدا به کلیات رأی می‌دهد و دیدیم که از ۲۱ نفر حاضر در جلسه ۱۹ نفر به طرح رأی مثبت دادند و علت این میزان رأی هم چکش‌کاری‌هایی بوده که روی متن انجام شده و ایراداتی که از آن برطرف شده است و همین نیز باعث شد تا اکثریت نمایندگان به یک نظر اجماعی دست پیدا کنند.
آیا ممکن است این طرح در صورت تصویب مجدد در کمیسیون ویژه طبق تبصره دو ماده ۱۶۷ آیین‌نامه داخلی مجلس پیش از ارسال به شورای نگهبان از کمیسیون ویژه خارج شده و مجدد به صحن بازگردد؟
نه، چون صحن علنی برای بررسی طرح‌هایی این چنین که از جنبه‌های فنی زیادی برخوردار است مناسب نیست، این طرح در کمیسیون مشترک خیلی بهتر چکش‌کاری می‌شود تا صحن علنی؛ در صحن علنی بیشتر از یک جلسه اجازه بحث به یک طرح داده نمی‌شود، دو نفر موافق و دو نفر مخالف صحبت می‌کنند و بعد رأی‌گیری انجام می‌شود یا درباره مواد قانونی یک طرح یک نفر موافق و یک نفر مخالف صحبت می‌کنند و بعد رأی‌گیری انجام می‌شود، این طرح جزء طرح‌هایی است که به کارهای کارشناسی دقیق نیاز دارد، در کمیسیون مشترک زمینه برای بحث با متخصصان باز است، کار پخته می‌شود و در نهایت با یک نظر اجماعی رأی می‌آورد.
در بررسی کلیات این طرح چه قدر نظر مردم و متخصصان لحاظ شده است؟
اصلاً این‌ها نمایندگان مردم هستند و متخصصین هم مرتب دعوت شده‌اند، گروه‌های مختلف مانند شورای عالی فضای مجازی و مرکز پژوهش‌ها در جلسات حاضر بوده‌اند، طرح دچار چکش‌کاری‌های زیادی شد و در جلسات متعددی روی آن وقت گذاشته شده و اصلاً یکی از معیارها همین بود که مطالبات مردم مورد توجه قرار گیرد و نگرانی‌های مردم برطرف شود.
به هر حال رای مثبت به کلیات یک طرح باید با توجه به یک جزئیاتی صورت گرفته باشد، شما از جزییات این طرح مطلع هستید؟
من جزییات را دیده بودم، عمدتاً تأکید بر حمایت از کاربران و حمایت از مشاغلی بود که در فضای مجازی مشغول فعالیت هستند.
برخی بندهای نسخه اخیر این طرح که در رسانه‌ها منتشر شد، موجب برخی گمانه‌زنی‌ها درباره محدود شدن دسترسی مردم به فضای مجازی شده، نظر شما چیست؟
نه، بحث به این صورت نبود. این موضوعات را بیشتر آنهایی که مشکل دیگری با طرح دارند، مطرح می‌کنند.
چه مشکلی با طرح دارند؟
یکسری دنبال مطالبات دیگری هستند؛ چون سمت و سوی طرح حمایت از آن قشری است که اقتصادش به فضای مجازی گره خورده است، این طرح می‌خواهد امنیت اطلاعاتی مردم و امنیت اقتصادی مردم تأمین شود؛ اکنون فضای مجازی خیلی یله و رها است و در آن، هم با آبروی مردم بازی می‌شود هم با مال مردم و هیچ جوری نمی‌شود موضوع را پیگیری کرد.
اگر نماینده پلتفرم‌های رایج دفاتر خود را در کشور ایجاد نکنند همگی بسته خواهند شد؟
طرح به این موضوع به‌صورت مرحله‌ای نگاه کرده است، اول اینکه پلتفرم‌ها باید دفاتر خود را در کشور مانند تمام کشورهای دیگر ایجاد کنند و پاسخگو باشند و دوم اینکه اگر نماینده پلتفرم‌ها دفاتر خود را در کشور ایجاد نکردند، به جای پلتفرم‌های رایج، گروه‌های جایگزین حمایت شده و تقویت شوند و نهایتاً هم گفته شده که تا زمانی جایگزین مناسب برای این پلتفرم‌ها ایجاد نشده، هیچ‌کدام از آنها بسته نمی‌شوند، اصلاً هیچ چیزی که برای مردم اختلال ایجاد کند وجود ندارد، این‌ها همه جوسازی‌هایی است که از بیرون انجام می‌شود.
یعنی اگر نمایندگان مجلس به این باور برسند که جایگزین مناسبی برای پلتفرم‌ها وجود ندارد، آنها بسته نمی‌شوند؟
نه، بسته نمی‌شود، همه چیز مرحله به مرحله جلو می‌رود. همین گام به گامی باعث قوی‌تر شدن فضای مجازی می‌شود و اجازه نمی‌دهد تا انحصار در اختیار گروه خاصی قرار بگیرد، گروه‌های جایگزین به خصوص نمونه‌های داخلی وارد بازار شده و زمینه برای حمایت ویژه از آنها فراهم می‌شود.
اما پلتفرم‌های داخلی در امتحان شانس خود برای حضور قدرتمند در کنار پلتفرم‌های خارجی موفق ظاهر نشدند ضمن اینکه به گفته کارشناسان نبود رقابت منطقی در بازار مجازی ممکن است باعث ایجاد رانت شود؟
آنچه اکنون در طرح عنوان شده هنوز تصویب نشده که بخواهد اجرا شود، اما بله موضوع رانت هم یک مسئله جدی است و باید در اجرا مراقبت شود که امکانات در اختیار اهل فن قرار بگیرد و تبدیل به یک رانت خاص نشود. اما به نظر من بهتر است فضا برای انجام بحث‌های فنی که می‌تواند این قانون را تقویت کند بازتر شود، متأسفانه فضای شانتاژ یا جوسازی اصلاً نمی‌گذارد مطلب درست روشن شود. رسانه‌ها باید به سمت بحث‌های فنی‌تری بروند تا همین نکات و ریزه‌کاری‌ها نیز درست اجرا شود، این باعث می‌شود مواهب قانون برای مردم بیشتر و معایب آن کمتر شود، ولی متأسفانه به‌جای اینکه بحث‌های فنی صورت بگیرد، بیشتر روایت‌سازی انجام می‌شود، روایت‌هایی که هیچ‌کدام مبتنی بر متن قانون هم نیست و بیشتر به گمانه‌زنی شبیه است. درحالی‌که متن قانون روشن است و همه می‌توانند بروند ببینند و بخوانند و بیایند بگویند فلان ماده‌اش این ایراد را دارد، اصلاً به ما پیشنهاد بدهند تا اصلاحیه بخورد. به نظر من اگر فضا به‌جای فضای سیاسی و جوسازی و هرج و مرج فضای تخصصی و فنی بشود قانون بهتر تصویب می‌شود و به نفع همگان است.
مردم می‌ترسند در دنیای رو به رشد تکنولوژی و در دنیای متاورس و بلاک چین، کشور عقب‌گرد کرده و یا این طرح دسترسی مردم به فضای آزاد اطلاعات را محدود کند.
اتفاقاً این نگاه از طریق همین فضای مجازی معیوب به مردم منتقل می‌شود و وظیفه درستی که رسانه‌های ما انجام نمی‌دهند نیز دقیقاً همین است، یعنی رسانه‌ها باید وارد بحث‌های فنی بشوند و دنبال پیشنهادهای دقیق باشند، مثلاً پیشنهاد بدهند فلان تبصره به طرح اضافه شود تا فلان اتفاق نیفتد.
فکر نمی‌کنید این اجحاف نمایندگان مجلس در حق رسانه‌ها است، اینکه به تبیین مواد قانونی طرح‌های مهمی این چنین پرداخته نمی‌شود؟
این‌طور نیست، مجلس مدام خود را در معرض بحث‌های رسانه‌ای قرار می‌دهد، بعضی متخصصان آمدند و پیشنهادهایی دادند و این پیشنهادها بسیار هم کمک کننده بوده است، اما بالای ۹۰ درصد در فضاهای رسانه‌ای به جای اینکه پیشنهاد برای اصلاح قانون داده شود، شانتاژ علیه کلیت طرح انجام شده و این خیلی فضای معیوبی است، مجلس و نظام بر تصویب این قانون اراده کرده‌اند و با شانتاژ کردن هم جلوی اراده نظام گرفته نمی‌شود.
چون قانون به هر حال ممکن است معایب و مزایایی داشته باشد، قوانین را بشر می‌نویسد و بشر معصوم نیست. نمایندگان نیاز دارند که صاحبان نظر به آنها کمک کنند، رسانه‌ها باید فضا را به سمت ارائه پیشنهادهای دقیق نسبت به مواد قانونی ببرند و به جای اینکه گمانه‌زنی کنند که این قانون می‌خواهد اینترنت را ببندد، باید بگویند کدام بند قانون می‌خواهد اینترنت را ببندد و چگونه قانون را اصلاح کنیم که نبندد؛ اصلاً هیچ وقت هم منتقدان اشاره دقیقی به این متن و مواد آن نمی‌کنند که اگر موردی وجود دارد که نیازمند اصلاح است اصلاح بشود، مثلاً بیایند بگویند این ایراد را دارد و اگر جور دیگری بشود اصلاح می‌شود.
گفته می‌شود بندهایی از آخرین نسخه طرح به شدت نگرانی‌هایی را درباره محدودسازی اینترنت ایجاد کرده است.
من دیده‌ام که بسیاری از متن‌هایی که در فضای مجازی منتشر می‌شود، اصلاً مربوط به این قانون نیست، حتی اسم قانون هم در رسانه‌ها اشتباه عنوان می‌شود، مثلاً هنوز می‌گویند طرح صیانت در حالی که «طرح صیانت» رد شده است، گاهی حتی دعوا بر سر طرحی است که اصلاً جزء بحث کمیسیون نیست.
مرکز پژوهش‌ها مخالف طرح پیشنهادی بود و طرح را برای بررسی بیشتر به کمیسیون مشترک ارجاع داده بود نظر شما در این باره چیست؟
نه اصلاً؛ ماده‌ای در آیین‌نامه داخلی مجلس وجود دارد که طبق آن نمایندگان مجلس می‌توانند یک طرح را به‌جای مطرح شدن در کمیسیون در مرکز پژوهش‌ها مطرح کنند و اصلاً پیش‌نویس ابتدایی این طرح نیز توسط مرکز پژوهش‌ها مطرح شده است، این طرح تا به حال شش بار به مرکز پژوهش‌ها رفته و اصلاً پیشنهاد خود این مرکز هم بوده است، متأسفانه برخی بر انصافی می‌کنند و دلیل آن‌هم معلوم نیست، ما بی‌تقوایی زیاد دیده‌ایم.
همه قبول داریم که فضای مجازی نباید یله و رها باشد ما همه قبول داریم که فضای مجازی جز زندگی مردم است و قبول داریم که زندگی عادی مردم هم نیاز به قانون دارد و اگر نه آنارشیسم و هرج و مرج رخ می‌دهد.
این طرح به جای اینکه بخواهد دست و پای مردم را ببندد می‌خواهد دست و پای آنهایی که به مردم ضربه می‌زنند را ببندد تا مردم بتوانند از فضای مجازی بهترین استفاده را ببرند، آغوش مجلس برای پذیرایی از نظرات دلسوزانه باز است، بهتر است خود شما پیش‌قدم شوید و روی همین متن اصلی پیشنهادهای خود را به مجلس ارائه کنید، خصوصاً حالا که بعد از بررسی بودجه قرار است جزییات این طرح در مجلس به بحث و گفت‌وگو گذاشته شود، به هر حال آن ۲۳ نفر نمایندگان مردم هستند، یک عده‌ای به آنها رای داده‌اند و یکسری مطالباتی از نمایندگان خود در مجلس دارند.
با توجه به جو مخالفی که بعد از رأی آوردن کلیات طرح شاهد آن هستیم چه قدر احتمال دارد این طرح بعد از تصویب اجرایی نشود؟
اجرا می‌شود؛ قانون وقتی تصویب شد دولت هم مقید به آن می‌شود، و این دولت بارها اعلام کرده که به هر قانونی که مجلس تصویب کند مقید است و دقیقا آن را اجرا می‌کند.
گفت‌وگو از ندا دستان، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام