سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی هرمزگان در پی برگزاری سلسله نشستهای بررسی مسائل محیط زیست و منابع طبیعی ایران، اقدام به برگزاری نشست تخصصی بوم ایران با موضوع فرونشست زمین ناشی از برداشت آبهای زیرزمینی استان در سامانه یکپارچه رویدادهای فرهنگی جهاد دانشگاهی (رویتاب) کرد.

مدرس مدعو گروه منابع طبیعی دانشگاه هرمزگان، در حاشیه این نشست در گفت و گو با ایسنا، به بیان مطالبی در خصوص شناخت فرونشست زمین، انواع فرونشست و عوامل فرونشست، روش های بررسی فرونشست و  راه‌حل‌هایی برای مقابله با فرونشست زمین پرداخت و اظهار کرد:  نقش عوامل انسانی و طبیعی در وقوع فرونشست زمین، به ترتیب شامل ۷۷ و ۲۳ درصد است و الزاما همه فرونشستها منشاء انسان‌زاد ندارند.

دکتر سیروس مداحی‌نژاد خاطرنشان کرد: مهمترین دلایل انسانی رخداد فرونشست زمین، بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرمینی، معدنکاری زیرزمینی، بهره برداری از نفت و گاز و پروژه های عمرانی از قبیل احداث تونل است.

وی افزود: براساس اطلاعات به دست آمده از ۲۹۰ منطقه در سراسر جهان، ارتباط مستقیمی بین برداشت از منابع آب زیرزمینی و افزایش نرخ فرونشست وجود دارد. به طوری‌که هرچقدر میزان برداشت زیاد شود، افت سطح آب بیشتر شده و به دنبال آن سرعت متوسط فرونشست نیز افزایش پیدا می‌کند.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: بیشترین تعداد فرونشست‌ها در مکان‌هایی اتفاق افتاده دارای اقلیم خشک هستند و به دلیل خشکسالی‌های متمادی و کمبود منابع آب سطحی، از منابع آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی استفاده می‌کنند.

مداحی‌نژاد در خصوص توزیع مکانی فرونشست‌ها، عنوان کرد: طبق مطالعات بین المللی، بیشتر مناطق تحت تأثیر فرونشست در دشت‌های ساحلی هستند و حدود ۴۷ درصد از فرونشستها در این مناطق رخ می دهد، ۳۹ درصد  فرونشستها در مناطق دلتایی و ۱۴ درصد در مناطق کوهستانی اتفاق افتاده‌اند.

وی اضافه کرد: طبق این تحقیقات، متوسط سالانه نرخ فرونشست از  ۰.۰۱ تا ۳۹ سانتی‌متر در سال در نقاط مختلف، متغیر است که بیشترین میزان مشاهده شده در مناطقی از شرق چین، شمال‌غرب ایران، خلیج تگزاس در آمریکا، شمال جاکارتا در اندونزی و شهر مکزیکو سیتی در مکزیک اتفاق افتاده است. در ایران نیز طی دو دهه اخیر در مناطقی از دشت رفسنجان، دشت کبودرآهنگ همدان، ورامین، نظرآباد، دشت تهران، دشت مشهد و نیشابور، دشت میناب و مناطقی از استانهای کرمان، اصفهان و قزوین شاهد فرونشست‌های جدی زمین بوده ایم.

رئیس گروه مطالعات آب زیرزمینی شرکت آب منطقه ای هرمزگان نیز در حاشیه این نشست در گفت و گو با ایسنا به ارائه آماری از نوسانات سطح آب و تغییرات حجم مخازن زیرزمینی و آبخوانهای آبرفتی در شهرستانهای جاسک، میناب، رودان، بندرعباس، قشم، حاجی آباد، بندرخمیر، بندرلنگه، بستک و پارسیان پرداخت و مطالبی درخصوص پارامترهای کنترل کننده فرونشست و روشهای اندازه گیری فرونشست زمین را مطرح کرد.

دکتر آرش جمشیدی بیان کرد: طبق بررسی های انجام شده رخداد 3 نوع نشست زمین در استان تایید شده که مهمترین آن فرونشست های ناشی از برداشت آب های زیرزمینی است و موارد دیگر مربوط استخراج سیالات هیدروکربنی  از جمله فرونشست ناشی از برداشت گاز در تاقدیس سرخون بین سال های 2003_2010 و فرونشست ناشی از زلزله از جمله بالا آمدگی تاقدیس فین و فرونشست دشت های سرزه رضوان و فین  در نتیجه زلزله آبان 1400 بوده است.

وی ادامه داد: دشت میناب، آبخوانی 2 سفره ای است که شبکه پایش آن از سال 1365 تاکنون دایر بوده و بررسی ها نشان می دهد که  میزان متوسط افت سطح ایستابی 11.3  متر، بیشینه آن  به میزان 32 متر مربوط به حاشیه شرقی آبخوان در مجاورت مخروط افکنه رودخانه میناب بوده و به تدریج به سمت غرب و در نواحی ساحلی با کاهش برداشت ناشی از افزایش شوری، میزان افت نیز کاهش می یابد.

رئیس گروه مطالعات آب زیرزمینی شرکت آب منطقه ای هرمزگان با اشاره به عوارض سطحی همراه با فرونشست سطح زمین، اظهار کرد: نواحی شمالی و جنوب شرقی آبخوان (سفره آب زیرزمینی) میناب بیش از سایر بخش‌ها مستعد ایجاد درز و شکاف ناشی از نشست زمین هستند.

جمشیدی در پایان یادآور شد: تزریق آب‌های مازاد روی سطح زمین به سفره‌های زیرزمینی (تغذیه مصنوعی)،  استفاده صحیح و کارآمد از منابع آبی از جمله با اصلاح روش‌های آبیاری  و ممنوعیت استفاده بیش از حد از حوضه‌های آب‌های زیرزمینی، تصفیه آب‌های شهری و استفاده مجدد از آن در صنایع، کاهش صنایعی که برای اداره آنها به حجم بالایی از آب نیاز است و روشهای آبخیزداری و کنترل قانونی منابع آبی از مهمترین راهکارهای مقابله با فرونشست زمین است.

انتهای پیام