حدود یک دهه می‌شود موضوع وجود آرسنیک در تعدادی از منابع آب شرب مردم کوهسرخ به طور جدی پیگیری می‌شود اما همان زمان برخی آن را شایعه دانستند و وجود این ماده سمی در آب را کتمان کردند.
در منطقه چلپو که با اقلیم نیمه‌خشک کوهستانی در کوهسرخ قرار دارد، تا کنون چندین مرتبه از سوی کارشناسان در مورد وجود آلودگی آب و خاک ناشی از آرسنیک زمین زاد(منشأ گرفته از سنگ‌های منطقه) و اثرات زیست‌محیطی و اثر بر سیستم ایمنی و سلامت انسان بررسی‌هایی انجام شده است. همچنین نمونه‌گیری از نشانگرهای زیستی مو، ادرار و خون افراد ساکن در منطقه انجام شده و هر بار نیز در خصوص وجود آرسنیک در تعدادی از منابع آب این محدوده هشدارهای جدی داده شده است.
بر اساس آنچه از سوی کارشناسان و پژوهشگران اعلام شده در بعضی از چاه‌های این منطقه میزان آرسنیک در آب بالاتر از حد استاندارد شرب(۱۰ میکروگرم بر لیتر) اعلام شده است.
بر اساس تحقیقی که در سال ۹۱ توسط معصومه طاهری، دانشجوی دوره کارشناسی ارشد زمین‌شناسی زیست‌محیطی دانشگاه فردوسی مشهد، انجام گرفته، مشخص شد غلظت آرسنیک علاوه بر آب در نشانگرهای زیستی مو و ادرار گرفته شده از ۱۱ فرد مورد بررسی بالاتر از حد طبیعی بوده است.
همچنین با توجه به میزان هموگلوبین و دیگر پارامترهای خونی که در تعیین کم خونی‌ها به کار می‌رود، ۴۴ درصد از جمعیت مورد مطالعه دارای انواع کم‌خونی خفیف و کم‌خونی مرزی خفیف بودند که می‌تواند مرتبط با اثرات سمی آرسنیک بر بدن باشد.
تکنولوژی‌های جدید حفر چاه سطح آب زیرزمینی را به تدریج پایین‌تر می‌برد
در همین خصوص عضو مرکز پژوهشی آب و محیط زیست شرق در گفت‌وگو با ایسنا ضمن ابراز نگرانی از اینکه منابع آبی شهرستان کوهسرخ به لحاظ کمیت و کیفیت در خطر است، گفت: طی ۶۰ سال گذشته به دلیل به وجود آمدن تکنولوژی‌های جدید حفر چاه و برداشت آب، سطح آب زیرزمینی به تدریج شروع به پایین رفتن کرده و عملا این وضعیت علاوه بر فرونشست زمین، شور شدن و تغییر کیفیت آب را به دنبال داشته است.
عطاءاله جودوی با بیان اینکه وجود عناصر سمی در آب و خاک، سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازد، به مخاطرات آلودگی آب و خاک اشاره کرد و افزود: همین آب اندکی که داریم، در معرض برخی آلودگی‌های طبیعی و ساخته فعالیت‌های انسانی مانند فاضلاب، صنایع و کشاورزی قرار دارد.
وی تصریح کرد: به رغم اینکه کشاورزی مبنای اقتصاد و درآمد بسیاری از مناطق است اما کود و سمومی که در این بخش استفاده می‌شود، آلودگی‌هایی در پی دارد. همچنین کشاورزی می‌تواند موجب شورتر شدن آب و خاک شود.
این پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست بیان کرد: هر چند شهرستان‌های منطقه ترشیز از جمله کوهسرخ از نظر انواع معادن فلزی و غیرفلزی بسیار غنی است اما فعالیت‌های معدن‌کاری در صورت عدم رعایت استانداردها و ضوابط زیست‌محیطی می‌تواند موجب تشدید آلودگی آب زیرزمینی شود.
وی با بیان اینکه بسیاری از سنگ‌هایی که در ارتفاعات شمالی کوهسرخ، کاشمر و بردسکن وجود دارد، از نوع سنگ‌های آذرین است، عنوان کرد: این لایه‌های زمین‌شناسی می‌توانند سرمنشأ برخی عناصر سمی مانند آرسنیک و کروم باشد که با فرسایش این سنگ‌ها عناصر سمی وارد خاک و آب زیرزمینی می‌شود.
عضو هیات علمی مرکز آموزش عالی کاشمر بیان کرد: برای مثال در منطقه کوهسرخ سنگ‌ها به صورت طبیعی دارای کروم بالایی است که می‌تواند وارد آب و خاک شود و مشکلاتی را ایجاد کند.
وی همچنین از وجود آرسنیک بالا در آب‌های زیرزمینی شهرستان کوهسرخ به خصوص روستای چلپو خبر داد و گفت: یکسری نقاط در این شهرستان شناسایی شده که آرسنیک به صورت طبیعی بالاست.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: اگر این آلاینده‌ها از طریق آب شرب و محصولات کشاورزی وارد بدن شود، می‌تواند موجب بروز یکسری بیماری‌ها شود.
جودوی تصریح کرد: نیاز است در آینده مطالعات دقیق‌تری در مورد منشأ و نوع آلودگی آب و خاک انجام دهیم تا به طور کامل تمام مناطق در معرض خطر آرسنیک و دیگر مواد سمی شناسایی شود. اگر منشأ آلاینده فعالیت‌های انسانی باشد، از بین بردن منشأ آلودگی بهترین گزینه است.
وی گفت: در مورد آلودگی‌های طبیعی(حاصل از زمین‌شناسی) امکان حذف منشأ آلودگی وجود ندارد اما شناسایی مناطق آلوده کمک می‌کند محدودیت‌هایی برای استفاده از آب و خاک این مناطق اعمال شود تا انسان‌ها از کانون‌های آلودگی دور بمانند. یکی از راه‌های مدیریت اثرات آلودگی بر سلامت ساکنان منطقه، افزایش آگاهی عمومی و دادن هشدارهای لازم به مردم است.
جودوی افزود: همچنین در صورت لزوم استفاده از آب و خاک دارای عناصر سمی با مقادیر بیشتر از حد مجاز، باید استفاده از روش‌های پیشرفته تصفیه آب، زیست پالایی(حذف آلاینده‌ها توسط گیاهان یا میکروارگانیسم‌ها)، جاذب‌های معدنی و فناوری نانو برای حذف آلاینده‌های سمی از آب و خاک در دستور کار قرار گیرد.
هنوز نمی‌توانیم سلامت آب را تائید کنیم
دسترسی به آب آشامیدنی سالم یکی از نیازهای اساسی جامعه بوده و به عنوان مهم‌ترین منبع حیاتی محسوب شده و اهمیت بسزایی در زندگی انسان دارد. امروز با توجه به خشکسالی‌های اخیر تأمین آب آشامیدنی سالم مورد نیاز و ارائه خدمات آب‌رسانی به مردم به یک مشکل اساسی در اغلب شهرها و روستاهای منطقه تبدیل شده است.
سرپرست شبکه بهداشت و درمان کوهسرخ در همین خصوص به ایسنا گفت: علی‌رغم اینکه چندین سال درگیر موضوع وجود آرسنیک در آب شرب شهرستان کوهسرخ بودیم اما اوایل امسال پروژه انتقال آب از سد خوشرود به منبع آبی منطقه پی‌کمر و اتصال آن به آب شهری توسط اداره آب و فاضلاب شهرستان انجام شد.
عمید شمسایی افزود: هر چند مدیر آب و فاضلاب کوهسرخ اعلام کرده با اجرای این طرح مشکل آرسنیک در آب شرب به طور کامل رفع شده اما تا زمانی که راستی‌آزمایی انجام نشود، نمی‌توان کیفیت آب را تائید نمود.
وی اظهار کرد: چون برای دستگاه آرسنیک‌سنج مرکز بهداشت استان مشکلی پیش آمده تاکنون پایشی از آب شرب شهرستان کوهسرخ به لحاظ میزان آرسنیک موجود در آب انجام نشده است.
سرپرست شبکه بهداشت و درمان کوهسرخ تصریح کرد: هر چند خود ما فصلی آب شرب را به لحاظ عناصر شیمیایی و فلزات سنگین و ماهانه بار میکروبی آب را پایش می‌کنیم اما چون دستگاه آرسنیک‌سنج استان خراب شده از آزمایشگاه علم و فناوری مشهد وقت گرفته‌ایم تا تاریخی را اعلام کنند و بتوانیم نمونه آب را به مراکز خصوصی بفرستیم.
وی با بیان اینکه برای جلوگیری از وارد شدن خسارت به مردم این کار را به زودی انجام خواهیم داد، گفت: آرسنیک ۲ استاندارد حد مطلوب و حد مجاز دارد؛ هرچند حد مطلوب باید صفر باشد اما در حال حاضر اینگونه نیست.
رگه‌های آرسنیک در منطقه ریوش، اوندر، چلپو و پی‌کمر
شمسایی اظهار کرد: علی‌رغم اینکه رگه‌های آرسنیک در منطقه ریوش، اوندر، چلپو، پی‌کمر و دیگر مناطق وجود دارد ولی آن‌قدر نیست که بخواهد بحران‌ساز باشد و مردم نگرانی داشته باشند.
وی افزود: هر چند به لحاظ پزشکی آرسنیک لکه‌های پوستی در بدن انسان ایجاد می‌کند ولی باید چندین سال آب آلوده به آرسنیک را مصرف نمود تا تأثیر خود را در بدن بگذارد. البته ما تلاش می‌کنیم همان میزان اندک هم نباشد.
سرپرست شبکه بهداشت و درمان کوهسرخ تصریح کرد: وظیفه ما پایش سلامت آب است و اگر نتایج آزمایش‌ها مشخص شد که همچنان در آب آرسنیک وجود دارد، بدون شک با ادارات مربوطه مکاتبات لازم را خواهیم داشت و پیگیر موضوع تا زمان برطرف شدن مشکل هستیم.
وی بیان کرد: هر چند تأمین آب با آب و فاضلاب است ولی تائید و پایش آن با مرکز بهداشت بوده و آب و فاضلاب وظیفه دارد؛ آب سالم را برای مردم تأمین کنند؛ لذا اگر آب ذره‌ای مشکل داشته باشد، کوتاه نخواهیم آمد و تا زمانی که آب مطلوب به دست مردم برسد، پیگیر خواهیم بود.
شمسیان عنوان کرد: هر چند اکنون فیلترهای تصفیه آرسنیک آب داریم اما خیلی به صرفه نیست که روی آن سرمایه‌گذاری صورت گیرد و امیدواریم منبع آبی جدید هیچ مشکلی نداشته باشد.
وضعیت آب شرب شهرستان کوهسرخ از جمله میزان بالای آرسنیک موجود و کیفیت آب، مردم این منطقه را سال‌هاست که نگران کرده است. می‌طلبد با توجه به اینکه آلودگی منطقه از نوع زمین زاد بوده و منابع خاک به طور طبیعی آلوده به آرسنیک است، آن دسته از محصولات کشاورزی مورد کشت قرار داده شود که انباشت‌گر عنصر سمی آرسنیک نباشند و از سویی هر چه زودتر توسط متولیان آزمایش‌های لازم روی آب موجود انجام و در صورتی که همچنان وجود آرسنیک تائید شد قبل از اینکه شاهد اتفاقات ناگواری باشیم تمهیداتی برای رساندن آب سالم به منطقه از سوی سازمان‌های ذی‌ربط صورت بپذیرد.
انتهای پیام