به گزارش ایسنا، مسئله انتقال آب دریا به فلات مرکزی کشور، پروژه عظیمی است که زمزمه‌های اجرای آن چندین سال است در کشور شنیده می‌شود. در بودجه سال ۱۴۰۱ نیز اعتباراتی برای این طرح در نظر گرفته شده و مواردی مانند انتقال آب دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی جدی‌تر از قبل شده است. روز گذشته (۷ دی ماه) نمایندگان مجلس کلیات انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان را تصویب کردند. یک کارشناس آب ضمن تاکید بر لزوم توجه به استانداردهای زیست‌محیطی برای اجرای این طرح، می‌گوید: این طرح در صورت اجرای صحیح می‌تواند آب شرب مردم منطقه سیستان را تامین کند.
محسن موسوی خوانساری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به چالش‌های تامین آب منطقه سیستان خاطرنشان کرد: سیستان فاقد منابع آب زیرزمینی است و آب این منطقه به وسیله منابع آب روزمینی تامین می‌شود. کشور افغانستان نیز اخیرا برغم اینکه وظیفه دارد بر اساس پروتکل‌ها ۸۶۰ میلیون متر مکعب آب در سال به سمت کشور ما جاری کند تا حق‌آبه دو میلیارد مترمکعبی هامون تامین شود، تا این تاریخ نسبت به اجرای آن متعهد نبوده و این مقدار آب وارد کشور ما نشده است. باید دید پس از گذشت دوره بارش امسال، تفاوتی در وضعیت آب ورودی به کشور ایجاد خواهد شد یا نه؟ ظواهر امر نشان‌دهنده افزایش مصرف آب در بالادست رود هیرمند و سد کجکی است. حتی سدی با نام کمال‌خان نیز بیرون از مرزهای ایران برای استفاده از آب رود هیرمند احداث شده است.
وی با اشاره به لزوم تامین آب شرب مردم سیستان گفت: گرچه دولت ایران به‌شدت به دنبال گرفتن حق‌آبه رسمی و قانونی خود است، اما نکته قابل توجه این است که منطقه سیستان که شامل زابل، چهار شهر دیگر و ۷۰۰ روستا می‌شود، ۷۰۰ هزار نفر جمعیت در خود جای داده است و تامین آب شرب مردم این منطقه ضروری است. برای بقای این جمعیت، ما نیازمند منبع مطمئن آب هستیم.
موسوی با تاکید بر لزوم توجه دولت به آبی که از افغانستان وارد کشور می‌شود، ادامه داد: در درجه اول باید اولویت دولت پیگیری حق‌آبه منطقه سیستان باشد. بحث دیگر مطالعاتی است که در زمینه آب‌های ژرف انجام شده است، ولی هنوز در حد فرضیه و تئوری است و نمی‌توان به آن اتکا کرد. منبعی که می‌توان از آن استفاده کرد و آب مطمئنی برای منطقه سیستان تدارک دید، آب دریاست. در مسیر سیستان شهر زاهدان قرار دارد. آب زاهدان از چاه‌نیمه و تالاب هامون تامین می‌شود. زاهدان مرکز استان و شهری بزرگ است و نقصان آب سیستان و هامون زاهدان را نیز دچار کمبود آب کرده است.
این کارشناس حوزه آب ضمن اشاره به طرح انتقال آب دریای عمان به سیستان افزود: اگر مصوبه انتقال آب تنها برای زاهدان و زابل باشد، اقدامی مثبت از لحاظ سیاسی و اقتصادی است، ولی نباید از موضوع اصلی که دریافت ۸۶۰ میلیون متر مکعب آب از کشور افغانستان است، غافل شد. وجود این آب برای داشتن کشاورزی پایدار در منطقه لازم است در حالی که آب منتقل شده از دریای عمان نمی‌تواند پاسخگوی نیاز کشاورزی شود و تنها در حد مصارف جزئی و شرب است.
موسوی با اشاره به راهکارهای جایگزین برای حل معضل آب گفت: طرح انتقال آب می‌تواند مثبت باشد اما راه‌های دیگری نیز برای حل این مشکل وجود دارد. ما در منطقه بلوچستان جنوبی رودخانه‌های پرآبی داریم و رژیم بارشی مانسون نیز که هر چندسال یک‌بار از سمت اقیانوس هند وارد بلوچستان می‌شود و بارش خوبی نیز دارد، می‌تواند روان‌آب خوبی در اختیار ما قرار دهد. لذا درنظر گرفتن شیرین‌سازی آب دریا به عنوان تنها راه حل موجود منطقی و عقلانی نیست و نباید به آن بسنده کرد.
وی با اشاره به لزوم بهره‌برداری از منابع آب روان در منطقه بلوچستان، تاکید کرد: ما باید مخازن آب روی رودخانه‌های سدیج، گابریک و باهوکلات چه در بالادست و چه در مناطق ساحلی نصب کنیم تا هنگام وقوع سیستم بارشی قوی مانسون مقادیر زیاد آب شیرین را برای توسعه بلوچستان و انتقال به زابل ذخیره کنیم.
موسوی با تاکید بر ضرورت توقف فعالیت صنایع آب‌بر در فلات مرکزی گفت: پس از مشکلاتی که برای آب اصفهان اتفاق افتاد، به هیچ عنوان ادامه فعالیت صنایع آب‌بر نظیر فولاد و پتروشیمی در فلات مرکزی که شامل اصفهان، نیشابور، مشهد، سمنان، یزد و کرمان می‌شود منطقی نیست و فلات مرکزی ایران توانایی و ظرفیت بهره‌برداری از این صنایع آب‌بر را ندارد.
وی ضمن تاکید بر لزوم جابجایی این صنایع تاکید کرد: ما باید در یک برنامه بلند مدت تمام صنایع آب‌بر را به کنار دریای عمان و بلوچستان جنوبی منتقل کنیم. لذا ما نیاز داریم که ابرشهرهای صنعتی در فاصله چابهار تا جاسک ایجاد کنیم. برای تحقق این امر ما به آب شیرین نیاز داریم و یکی از راه‌های تامین آب شیرین انتقال آب از دریای عمان است. راه دیگر نیز احداث سدهای مخزنی و استفاده از آب رژیم مانسون است.
موسوی اضافه کرد: با توجه به مصوبه مجلس و توان پایین اکولوژیک کویر مرکزی و لزوم جابجایی صنایع آب‌بر ما باید بر اساس نقشه راه و طبق سند آمایش سرزمین سال ۹۹ منطقه‌ای توسعه یافته دربلوچستان جنوبی ایجاد کنیم که برای اجرای این طرح نیاز به شیرین‌سازی و انتقال آب دریای عمان داریم.
وی ضمن اشاره به چالش‌های شیرین سازی آب ادامه داد: یکی از مسائل مهم در انتقال آب و شیرین‌سازی آن، تخلیه پساب و شورآبه حاصل از شیرین‌سازی آب است. در کشورهای دنیا روش‌های متفاوتی برای این کار وجود دارد. بسیاری از کشورها این پساب را در فاصله زیادی از ساحل با روش‌های پیشرفته‌ای پخش می‌کنند تا آسیب و زیان به آبزیان و محیط زیست به حداقل برسد. لذا نکته اول مشکل شورآبه است که باید برطرف شود. نکته دوم بحث انتقال و کند و کاو در مسیر خط انتقال آب است. در این مسیر امکان آسیب و تخریب منابع طبیعی وجود دارد. باید با روش‌های نوین لوله‌گذاری کمترین آسیب در طول مسیر به منابع طبیعی وارد شود.
این کارشناس حوزه آب با اشاره به مشکل تامین انرژی این پروژه اضافه کرد: نکته سوم، نیروگاه‌های برق هستند. برای شیرین‌سازی به نیروگاه‌های برق نیاز است و این نیروگاه‌ها با استفاده از سوخت‌های فسیلی فعالیت می‌کنند. آلودگی ایجادشده توسط این نیروگاه‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. بهتر است در صورت امکان برای انجام این طرح از نیروگاه‌های خورشیدی استفاده شود. پتانسیل استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی نیزدر منطقه سیستان وجود دارد.
موسوی در پایان با اشاره به اثرات مثبت اجرای این طرح در صورت اجرای صحیح و اصولی آن گفت: با اجرای درست این طرح می‌توان آب شرب مردم سیستان را تامین کرد و مشکلات این منطقه که به عنوان یکی از مناطق سوق‌الجیشی ما شناخته می‌شود را کاهش داد. ما در منطقه زابل به جز حق‌آبه هیرمند و آب دریا، منبع آب دیگری نداریم و به آب‌های ژرف نیز نمی‌توان تکیه کرد چراکه آسیب زیادی برای محیط زیست به همراه خواهند داشت.
انتهای پیام