دو سالی می‌شود که به دلیل همه‌گیری کرونا، پای آموزش مجازی و کلاس‌های آنلاین مثل همه نقاط دنیا به کشور ما هم باز شد و این بار معلمان و دانش‌آموزان با فضای جدیدی مواجه شدند که پیش از آن تجربه حضور در آن را نداشتند.
آموزش آنلاین به‌مرور سر و شکل پیدا کرد و شبکه شاد به‌عنوان بستر اصلی و رسمی آموزش آنلاین در ایران معرفی شد تا در کنار همه تهدیدهای کرونا، آموزش مجازی یک گام بزرگ روبه‌جلو برداشته و فرصت‌های جدیدی پیش روی نظام آموزشی بگشاید.
آموزش آنلاین اما آن‌طور که تصور می‌شد، بدون دردسر نبود؛ از نبود بسترهای لازم تا کمبود تجهیزات و محرومیت بخشی از دانش‌آموزان از داشتن امکانات آموزش آنلاین، افت سطح تحصیلی دانش‌آموزان و سرگردانی آن‌ها در فضاهای مجازی به‌جای کلاس درس و البته سوتی‌های کلاس آنلاین!
پخش اشتباهات و شوخی‌های دانش‌آموزان در فضای مجازی و تپق زدن و اشتباهات و عصبانیت‌های لحظه‌ای معلمان به‌سرعت فضای مجازی را پر کرد و همه ما بی‌توجه به عواقب آن اقدام به پخش فیلم‌ها و صداها کردیم و لحظاتی را با آن‌ها خندیدیم، حتی بخشی از این اشتباهات را تکیه‌کلام طنز و شوخی‌های روزمره‌مان شد.
اگرچه در شرایط در شرایط سازگاری، داشتن حس شوخ‌طبعی و خنده و شادی به‌سلامت روان همه ما کمک می‌کند، اما اگر آنچه از آن به اسم سوتی نام می‌بریم برای خود ما یا فرزندانمان اتفاق افتاده باشد چطور؟
یک حلقه زنجیره‌وار
حجت‌الله مهدی، رئیس مرکز مشاوره اداره‌کل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا، با علت‌یابی این پدیده در جامعه، اظهار کرد: اگر یک حلقه زنجیره‌وار برای انتشار فیلم‌ها و صداهای کلاس‌های مجازی در نظر بگیریم، یک حلقه اول داریم که حلقه‌های دیگر بعد از آن شکل می‌گیرد. حلقه اول شروع کننده و حلقه‌های بعدی پخش کننده است، یعنی ابتدا فردی این فیلم‌ها و صداها را پخش می‌کند و بعد کسانی که این فیلم‌ها و کلیپ‌ها را می‌بینند آن را در فضاهای مختلف بازنشر می‌کنند.
وی گفت: حلقه‌های دوم به بعد عمدتاً کسانی هستند که چون شناختی نسبت به فرد ندارند، حس خاصی نسبت به انتشار فیلم‌ها و صداهای آن‌ها پیدا نمی‌کنند. این افراد فقط سرگرم می‌شوند و می‌خواهند این سرگرمی را با دوستان و اطرافیان خود به اشتراک بگذارند. این موضوع باعث نشر بیشتر این محتواها می‌شود، درحالی‌که شروع‌کننده نقش بیشتری در آسیب زدن دارد، اگرچه حلقه‌های بعد هم می‌توانند قطع کننده انتشار باشند.
علت‌یابی پخش فیلم‌های کلاس‌های مجازی
رئیس مرکز مشاوره اداره‌کل آموزش و پرورش استان با بیان اینکه علت شروع پخش فیلم‌ها و صداهای کلاس‌های مجازی از زوایای متفاوتی قابل بررسی است، گفت: در مورد دانش‌آموزان یا معلمان و حتی بعضی وقت‌ها والدینی که شروع‌کننده انتشار این کلیپ‌ها هستند، باید زمینه‌های متفاوتی وجود داشته باشد که می‌توان آسیب‌شناسی کرد. شاید انتشار این محتوا سهوی باشد و به نظر فرد جالب بوده و خواسته دوست یا همکاری آن را ببیند، بدون اینکه بداند چه آسیبی برای دانش‌آموز، معلم و یا اولیا خواهد داشت.
وی علت دیگر انتشار کلیپ‌ها و صداهای کلاس‌های مجازی را دیده شدن دانست و گفت: کسانی که مدیریت کانال‌ها و صفحات مجازی را به عهده دارند، برای اینکه بتوانند بیشتر دیده شوند و مخاطبان بیشتری جذب کنند، اقدام به انتشار گسترده این محتواها و کلیپ‌ها می‌کنند. علت دیگر انتشار این محتواها ممکن است خصومت با معلم یا دانش‌آموز و یا حتی والدین از معلم یا والدین دیگر باشد که فرصت مناسبی برای تخریب فرد پیدا می‌کنند تا از این طریق فرد را تخریب کرده و به او آسیب بزنند. همچنین گاهی انتشار این محتواها انتقام‌گیری است که فردی به هر دلیلی از دیگری خوشش نمی‌آید و یا به او آسیب‌زده و با نشر محتواهای آسیب‌زننده از او انتقام می‌گیرد.
مهدی با بیان اینکه آسیب‌های انتشار فیلم و صدای معلمان و دانش‌آموزان در کلاس‌های مجازی برای دانش‌آموزان، معلمان و اولیای دانش‌آموزان می‌تواند متفاوت باشد، تصریح کرد: پخش این فیلم‌ها می‌تواند باعث از بین رفتن اعتمادبه‌نفس و افزایش احساس حقارت در دانش‌آموزان شود. وقتی کلیپی منتشر می‌شود شاید من دانش‌آموز را نشناسم، اما حتماً دوستان و اطرافیانی دارد که او را می‌شناسند و وقتی کلیپ او را می‌بینند به خودش برمی‌گردانند و با او شوخی می‌کنند، این کار موقعیت و جایگاه اجتماعی او را تحت‌تأثیر قرار داده و احساس بدی از تمسخر و تحقیر به او دست می‌دهد.
وی یکی دیگر از آسیب‌های پخش فیلم‌ها و صداهای کلاس‌های مجازی را از دست رفتن امکان خود بیانی، خودشکوفایی و دیده شدن بعدی از دانش‌آموز، معلم و والدین دانش‌آموزان برشمرد و افزود: فردی که کلیپی از او پخش‌شده از این پس نگران است دوباره حرف یا رفتار اشتباهی از او پخش شود، این موضوع باعث خودسانسوری می‌شود و فرد نمی‌تواند توانایی‌های خود را نشان دهد. یکی دیگر از عواقب بسیار بد این است که بقیه افرادی که هنوز کلیپی از آن‌ها در فضای مجازی منتشر نشده هم دچار نگرانی و ترس می‌شوند که مبادا حرفی بزنم یا رفتاری داشته باشم و اتفاقی بیفتد که کلیپ من هم در فضای مجازی پخش شود.
آسیب‌های پخش کلیپ از کلاس‌های مجازی
وی تصریح کرد: با انتشار فیلم‌ها و تصاویر کلاس‌های مجازی دو دسته آسیب می‌بینند؛ هم افرادی که کلیپ و فایل صوتی از آن‌ها پخش‌شده دچار ضعف اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس و خودسانسوری می‌شوند و هم کسانی که این اتفاق هنوز برایشان نیفتاده، اما نگران هستند این اتفاق برای آن‌ها هم بیفتد و باعث می‌شود نتوانند به‌راحتی توانایی‌های خود را نشان دهند و بعداً دچار آسیب‌های جدید در حوزه آموزش می‌شوند.
رئیس مرکز مشاوره اداره‌کل آموزش و پرورش استان پخش فیلم‌ها و صداهای کلاس‌های مجازی را زمینه‌ساز به وجود آمدن مشکلات خانوادگی دانست و توضیح داد: مادری در خانه به فرزندش آموزش می‌دهد و ممکن است به خاطر عصبانیت، حرفی بزند یا دادوبیدادی کند که البته در حوزه تربیتی تائید شده نیست، اما در فضای خصوصی اشتباهی اتفاق افتاده که اگر به‌صورت گسترده نشر پیدا کند خانواده، اطرافیان و فامیل همیشه نوعی نگرش تحقیرآمیز دارند و شاید باعث به وجود آمدن بسیاری از اختلافات خانوادگی شود که یکی از آسیب‌های پنهان انتشار این فیلم‌ها و صداها است.
از بین رفتن حریم در کلاس‌های مجازی
وی همچنین به از بین رفتن حریم خصوصی افراد در کلاس‌های مجازی اشاره و تصریح کرد: زمانی که آموزش‌ها به‌صورت حضوری بود تقریباً فضای خصوصی افراد حفظ می‌شد. معلم در کلاس درس با ۳۰ دانش‌آموز یک فضای خصوصی داشتند و ممکن بود اشتباهی اتفاق افتد که زیاد هم می‌افتد، چون دانش‌آموزان هنوز درحال یادگیری و کسب اطلاعات اولیه یک مهارت و شناخت هستند و طبیعی است اشتباه کنند، اما فضا و حریم خصوصی آن‌ها در کلاس حفظ می‌شد و انتشار داده نمی‌شد. اگر هم حرف یا رفتار اشتباهی اتفاق می‌افتاد تا یکی دو روز دانش‌آموزان بین خودشان تکرار می‌کردند و بعد با مدیریت معلم و مدرسه فراموش می‌شد.
مهدی با بیان اینکه متأسفانه فضای مجازی حریم‌های خصوصی کلاس‌های درس را برداشته است، گفت: دانش‌آموزی در کلاس درس اشتباه می‌کند و ممکن است کل جامعه از اشتباه او خبردار شود و حریم خصوصی فرد را زیر سؤال ببرند، درحالی‌که منتشرکنندگان این فایل‌ها این موضوع را در نظر نمی‌گیرند که آیا من از شخصی که کلیپ او را پخش می‌کنم اجازه گرفته‌ام؟ آیا او از این کار من راضی است؟ اگر خودم جای آن فرد بودم چه احساسی داشتم؟
وی با بیان اینکه نداشتن یک چارچوب ذهنی و اخلاق باعث انتشار اطلاعات شخصی افراد می‌شود، تأکید کرد: انتشار فیلم‌ها و صداهای دانش‌آموزان و معلمان در کلاس‌های درس آسیب‌های زیادی برای دانش‌آموز، والدین او و معلمان به همراه دارد. از سوی دیگر وقتی چیزی مشتری داشته باشد، تقاضای بیشتری پیدا می‌کند، این تقاضا گاهی برای یک شی یا کالا است و گاهی محتوای مجازی، درحالی‌که اگر هرکدام از ما یک قاعده ساده را رعایت کنیم، این مسائل ایجاد نمی‌شود.
شکستن زنجیره با رعایت یک اصل ساده
رئیس مرکز مشاوره اداره‌کل آموزش و پرورش استان با یادآوری حلقه‌های زنجیره انتشار کلیپ‌های کلاس‌های مجازی، گفت: قاعده اصلی این است که ما نباید تداوم‌بخش حلقه‌های این زنجیره باشیم. هرکدام از ما یاد بگیریم این اشتباه را ممکن است ما هم انجام دهیم، در این شرایط آیا دوست داریم پدر و مادر، دوست، معلم و والدین دانش‌آموزان دیگر اشتباه ما را پخش کنند؟ وقتی خود را جای فردی بگذاریم که اشتباه کرده قطعاً دوست نداریم اشتباه ما پخش شود. پس این قاعده اخلاقی را رعایت کنیم که قبل از انتشار هر فیلم یا صوتی خودمان را جای فردی بگذاریم که می‌خواهیم فایل صوتی یا فیلم او را پخش کنیم. آیا دوست داریم اشتباه ما باعث خنده دیگران و آزار و اذیت ما شود؟
وی با تأکید بر خودداری از انتشار مطالب و محتوایی که اشتباه دیگران را نشان می‌دهد، گفت: اگر فیلم یا صدایی به دست ما رسید خودمان را یک‌لحظه جای فردی که این فایل از او پخش‌شده بگذاریم و نه‌فقط ادامه آن را نبینیم، بلکه آن را منتشر نکنیم. عدم انتشار این فایل‌ها دو مزیت دارد؛ اول به فردی که اشتباه کرده آسیب نمی‌زنیم و دوم برای افرادی که از این طریق دنبال جذب مخاطب بیشتر برای کانال‌ها و صفحات خود هستند دستاویز فراهم نمی‌کنیم.
مهدی بابیان اینکه پخش فیلم‌ها و صداهای اشتباهات دانش‌آموزان و معلمان در کلاس‌های مجازی نسبت به اوایل شروع آموزش مجازی کمتر شده، خاطرنشان کرد: انسان‌ها تفریح را دوست دارند و تفریح و شادی به‌عنوان یک نیاز همیشه وجود دارد، یکی از راه‌های تفریح، دین کلیپ‌ها، فیلم‌ها و صداهای ضبط شده خنده‌دار است و چون نیاز به تفریح ذاتی و درونی است شاید پخش این کلیپ‌ها کمرنگ‌تر شود اما حذف نمی‌شود.
خنده‌ای که باعث آسیب به دیگری می‌شود
وی با تأکید بر اینکه تک‌تک ما باید پایبند به مسئولیت اجتماعی خود باشیم، تصریح کرد: باید بدانیم ممکن است یک حرف یا رفتار اشتباه ما را بخنداند اما اگر باعث اذیت و آسیب فردی شود بسیار خطرناک است. ممکن است دانش‌آموزانی به خاطر پخش همین کلیپ‌ها ترک تحصیل کنند. به این موضوع فکر کنیم که ممکن است به خاطر انتشار فیلم اشتباهات و تحت‌فشار قرار گرفتن دانش‌آموزانی منزوی شده و اعتمادبه‌نفس و ارتباطات اجتماعی خود را از دست دهند و حتی به سمت اضطراب‌های شدید و افسردگی بروند.
رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش‌وپرورش استان بابیان اینکه فقط کافی است به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی به این موضوع توجه کنیم که آیا خنده من باعث آزار و اذیت فردی می‌شود که من را خندانده است؟ و ادامه داد: جواب این سؤال مشخص است که به خاطر خندیدن ما ممکن است یک نفر آزار ببیند، دلخور شود، افسردگی بگیرد، اعتمادبه‌نفسش را از دست بدهد و حتی ترک تحصیل کند. بنابراین به دو مسئولیت اجتماعی ندیدن و جلوگیری از انتشار بیشتر کلیپ‌های کلاس‌های مجازی پایبند باشیم و باعث آسیب دیدن یک فرد و یک خانواده نشویم.
انتهای پیام