به گزارش ایسنا، شبکه آر تی در گزارش به مهمترین این رویدادها پرداخته است:
۱) فروپاشی دولت اشرف غنی و بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان
افغانستان در سال گذشته شاهد تحولات دراماتیک‌تری در تاریخ خود بود به طوریکه طالبان بعد از ۲۰ سال جنگ به قدرت بازگشت. در آوریل گذشته جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در موعد مورد توافق بین دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق آمریکا و طالبان برای تکمیل خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و تعویق این موعد از ابتدای ماه مه به ۱۱ سپتامبر بازنگری کرد.
از زمان منقضی شدن موعد اول مورد توافق، طالبان حمله‌ای گسترده به مواضع نیروهای دولت اشرف غنی همزمان با شروع خروج نیروهای آمریکایی از این کشور کرد.
بحران این کشور از اواخر ژوئیه به شکل حادی افزایش یافت و طالبان خیلی سریع بر اکثر مناطق کشور بدون هیچ مقاومت قابل ذکری تسلط یافت. در ۱۵ اوت بعد از فرار اشرف غنی و مسؤولان ارشد دولتش از کشور طالبان وارد کابل شد.
طی دو هفته بعد، جهان اتفاقات دراماتیک غیرمنتظره‌ای در روند خروج نیروهای آمریکایی و هم‌پیمانان غربی آن را شاهد بود به طوریکه صدها افغان در فرودگاه کابل و اطراف آن تجمع کردند به این امید که با هواپیماهای نیروهای آمریکایی از کشور خارج شوند. اما در حین بلند شدن هواپیماها به دلیل آویزان شدن از بال‌های هواپیماها بسیاری جان خود را از دست دادند.
تنش‌های امنیتی در کابل در ۲۶ اوت به اوج خود رسید؛ زمانی که سلسله انفجارهایی با مسؤولیت داعش در اطراف فرودگاه کابل رخ داد که بیش از ۲۰۰ کشته برجای گذاشت که ۱۳ تن آنها نظامیان آمریکایی بودند و بزرگترین تلفات روزانه ارتش آمریکا از ۱۰ سال پیش قلمداد شد.
در پاسخ به این حمله خونبار، ارتش آمریکا قبل از تکمیل روند خارج کردن دست به حمله اشتباهی زد و یک خودرو را در کابل هدف گرفت که راننده آن کارمند امدادرسان بود، این حمله به مرگ ۹ غیرنظامی بی‌گناه ازجمله هفت کودک منجر شد.
بعد از تکمیل روند خروج غربی‌ها از کابل ولایت پنجشیر برای مدتی کوتاهی کانون مقاومت مخالف طالبان بود؛ اما این گروه توانست بر این ولایت نیز مسلط شود، سپس دولتی جدید تشکیل داد که متشکل از نمایندگان آن بود از این رو هیچ کشوری هنوز آن را به رسمیت نشناخته است.
۲) رفتن ترامپ و نتانیاهو و فروپاشی معامله قرن
سال گذشته با تحولات چشمگیری در آمریکا آغاز شد به طوریکه در آمریکا جمعی از حامیان ترامپ به ساختمان کنگره حمله کردند درست زمانی که قانونگذاران در تلاش بودند پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری را تایید کنند.
بایدن در ۲۰ ژانویه قدرت را در یک مراسم رسمی در فضایی پرتنش به دست گرفت، توییتر و فیس‌بوک حساب‌های کاربری ترامپ را که اصرار داشت بگوید شکستش در انتخابات در نتیجه تقلب در انتخابات بوده، مسدود کردند.
پنج ماه بعد اردوگاه تغییر در اسرائیل توانست دولت جدید به ریاست نفتالی بنت تشکیل داده و بنیامین نتانیاهو، را از نخست‌وزیری کنار بگذارد و بالاخره بحران سیاسی عمیق این کشور که بیش از یک سال ادامه داشت، پایان یافت.
رفتن نتانیاهو و ترامپ منجر به نابودی طرح صلح ادعایی موسوم به معامله قرن شد که کاخ سفید تهیه کرده بود.
بایدن به شکل ملموسی رویکرد واشنگتن را در قبال فلسطینی‌ها تغییر داد به طوریکه تماس‌ها با تشکیلات خودگردان و کمک‌ها به آژانس امداد و کاریابی برای فلسطینی‌ها (آنروا) را از سرگرفت این در حالی است که این مساله در دوره ترامپ تعلیق شده بود.
دولت بایدن در گامی نادر تصمیم دولت بنت برای توسعه شهرک‌سازی در کرانه باختری اشغالی را مورد انتقاد قرار داد و بر اسرائیل به منظور توقف دور جدید تنش بین اسرائیل و گروه‌های فلسطینی فشار وارد کرد.
۳) مذاکرات برای احیای برجام
بعد از پایان دولت ترامپ و روی کار آمدن بایدن در وین در ماه آوریل مذاکرات بین طرف‌های امضا کننده برجام با ایران درباره امکان احیای آن آغاز شد.
مذاکرات بر دو نقطه اصلی یعنی لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران و بازگشت تهران به پایبندی کامل به طرح عملی فراگیر مشترک تمرکز دارد.
به رغم احراز برخی پیشرفت‌ها در رایزنی‌ها مذاکرات با مشکل مواجه شد و در ژوئن گذشته به دلیل انتخابات ایران که به پیروزی ابراهیم رئیسی انجامید، متوقف شد.
مذاکرات در وین اواخر نوامبر بعد از دور هفتم مذاکرات از سرگرفته شد؛ اما تاکنون طرف‌ها نتوانسته‌اند از اختلافات کنونی عبور کردند، زیرا ایران بر لزوم لغو تمام تحریم‌های آمریکا به شکل غیرمشروط قبل از احیای توافق اصرار دارد.
۴) افزایش تنش بین روسیه و ناتو و بحران مهاجران در بلاروس
سال گذشته میلادی شاهد تنش ملموسی بین روسیه و ناتو به ویژه درخصوص اوکراین بود.
در ماه مه و ژوئن ائتلاف ناتو بزرگترین مانور طی ۳۰ سال گذشته را در اروپا تحت عنوان "دیفندر یوروپ" انجام داد در حالیکه روسیه قبل از آن در آوریل دست به سلسله محک زدن‌های غیرمنتظره برای آمادگی نیروهای منطقه نظامی جنوبی و نیروهای چترباز و رزمایش‌های متعددی شامل تمام بخش‌های ارتش در شبه جزیره کریمه روسیه زده بود.
این در پی افزایش تعداد حوادث دریایی و هوایی نزدیک مرزهای روسیه به خصوص در دریای سیاه و حریم هوایی آن رخ داد که مهمترین آن ۲۳ ژوئن بود، به طوریکه ناوشکن انگلیسی دیفندر عمدا از مرزهای دریایی روسیه در مقابل سواحل کریمه عبور کرد، این مساله نیروهای گارد سواحل روسیه را واداشت تا به سمت آن تیراندازی کنند که آن را وادار کنند از آنجا دور شود.
در ۱۶ ژوئن ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا اولین مذاکرات رسمی بین خود را در ژنو برگزار کردند، نشست این دو به توافقات مهمی منجر شد از جمله ازسرگیری مذاکرات پیرامون توازن استراتژیک بین دو کشور بود.
اما نیمه دوم سال جاری میلادی تنش بین روسیه و ناتو با رصد افزایش فعالیت‌های ناتو در حومه دریای سیاه توسط روسیه ادامه داشت.
تنش بین دو طرف در سایه شعله‌ور شدن وضعیت در منطقه دونباس در جنوب شرق اوکراین بیشتر شد به طوریکه دولت کی‌یف برای اولین بار از پهپاد ترکیه برای هدف گرفتن یک منطقه در جمهوری دونتسک استفاده کرد. در هفته‌های گذشته مسؤولان و رسانه‌های غربی مدعی شدند، روسیه نیروهایش را در مرزهای اوکراین جمع کرده تا علیه آن دست به حمله بزنند، در حالیکه مسکو این ادعاها را رد کرده و گفته نیروهایش در داخل مرزهای آن مستقر هستند.
این افزایش تنش همزمان با بحران مهاجران با بلاروس هم‌پیمان استراتژیک روسیه بوده است، از نوامبر صدها مهاجر خاورمیانه خواستار رفتن به کشورهای اتحادیه اروپا از طریق لهستان هستند.
در نوامبر پوتین، وزارت خارجه روسیه را مکلف کرد تدوین سندی شامل تضمین‌های امنیتی متقابل بین مسکو و ناتو برای کاهش تنش امنیتی در اروپا را آغاز کند.
در دسامبر روسیه دو پیش نویس توافقنامه در خصوص تضمین‌های امنیتی منتشر کرد که به آمریکا و ناتو پیشنهاد داده آن را امضا کنند.
۵) آشتی کشورهای حوزه خلیج فارس
در پنجم ژانویه ۲۰۲۱ اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارسی با مشارکت مصر در استان العلا عربستان برگزار شد و در آن اعلامیه‌ای منتشر شد که مبنی بر پایان بحران دیپلماتیک بین قطر از یک طرف و عربستان، امارات، بحرین، و مصر از طرف دیگر بود.
در بین مهمانان مشارکت کننده در این اجلاس ولیعهد سعودی به گرمی از تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی استقبال کرد.
بیانیه العلا منجر به ازسرگیری روابط بین طرفین بحران و سفرهای متقابل بین مقامات و رهبران دو کشور شد.
این رویداد در پی نشانه‌های گشایش در روابط هم‌پیمان قطر، یعنی ترکیه با مصر و امارات بود به طوریکه قاهره و آنکارا به شکل ملموس تنش‌ها را کاهش دادند، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در نوامبر از ولیعهد ابوظبی استقبال کرد و این سفر منجر به امضای توافقات اقتصادی بین دو کشور شد.
۶) بحران خلیج فارس و لبنان
بعد از پایان بحران خلیج فارس و قطر در اکتبر بحران دیپلماتیک دیگری رخ داد که جهان عرب را به هم ریخت، این بار بین خلیج فارس و لبنان بود.
این بحران بعد از تشکیل دولت لبنان به ریاست نجیب میقاتی پس از اظهارات جورج قرداحی، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان قبل از تصدی این پست درباره بحران یمن رخ داد.
قرداحی، در برنامه پارلمان جوانان، عربستان و امارات را مسؤول حمله به یمن دانست و گفت: انصارالله فقط از خودش دفاع می‌کند.
این اظهارات باعث خشم کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و منجر شد سفیران خود را فراخوانده و اعطای ویزا را سخت کنند و سفیران لبنان را اخراج کنند.
دو ماه پس از رد درخواست‌های داخلی و خارجی برای استعفا، قرداحی در سوم دسامبر استعفای خود را اعلام کرد، او تاکید کرد، کناره‌گیری‌اش داوطلبانه است و تحت فشارها نیست.
۷) بحران سیاسی در سودان
سودان در سال گذشته شاهد بحران سیاسی جدیدی در پی بروز اختلافات کنونی بین دو بخش نظامی و مدنی در قدرت بود.
از اواخر سپتامبر تنش‌های اجتماعی در سودان افزایش چشمگیری داشت به طوریکه تظاهرکنندگان بندر پورتسودان را بستند.
در ۲۳ اکتبر نمایندگان قبایل مشارکت‌کننده در تظاهرات از جمله قبلیه البجا تهدید به جدایی شرق کشور در صورت عدمت تعدیل توافقنامه صلح امضا شده در جوبا کردند.
این مساله در پی افزایش بحران سیاسی در خارطوم و برگزاری تظاهرات حامی دولت مدنی و دیگر مخالفان آن و حامیان نظامیان رخ داد.
۲۵ اکتبر عبدالفتاح البرهان، خواستار انحلال دولت مدنی و اعمال وضعیت فوق‌العاده در کشور شد و عبدالله حمدوک، نخست‌وزیر سودان را حبس خانگی قرار دادند.
در سایه فشارهای عربی و بین‌الملی البرهان و حمدوک در ۲۱ نوامبر توافقنامه سیاسی را امضا کردند که به موجب آن حمدوک به پست نخست‌وزیری بازگشت در حالیکه البرهان کرسی رئیس شورای انتقالی را حفظ کرد که قرار است آن را به نخست‌وزیر مدنی منتقل کند.
به رغم این توافق اعتراضات علیه نظامیان ادامه دارند.
انتهای پیام