البته باید این مسئله را در نظر گرفت که هنرمندان چندانی در حوزه موسیقی مثلا راک در ایران فعالیت نمی‌کنند و اگر هم فعالیت داشته باشند، موانع زیادی از گرفتن مجوز تا پیدا کردن اسپانسر برای ادامه فعالیت پیش رویشان خواهد بود.
به همین جهت ممکن است بخش قابل توجهی از این هنرمندان به فعالیت‌های زیرزمینی روی آورده و در صورت انتشار قطعاتی اورجینال، موفق به جذب مخاطبان نشوند که البته در صورت جذب مخاطب هم به علت نبود قوانین کپی رایت در ایران انتشار قطعه برایشان دستاورد مالی نخواهد داشت. همچنین به علت اینکه کسب مجوز برای این گروه‌ها جهت برگزاری کنسرت کار دشواری است و از طرفی چنین اقداماتی نیاز به حمایت مالی دارد، ممکن است پس از مدتی، فعالیت در این حوزه را ترک کرده و برای تأمین مخارج زندگی خود به حوزه‌های موسیقی پرطرفدار چون پاپ روی بیاورند.
اکنون در همین راستا خبرنگار بخش موسیقی ایسنا تصمیم گرفت با چهار گروه موسیقی «راک» در ایران که تا کنون قطعاتی را به صورت اورجینال منتشر کرده و در این حوزه فعال هستند، صحبت‌هایی درباره دغدغه این افراد و مشکلاتی که پیش رویشان قرار دارد داشته باشد.
موسیقی آشپزی نیست!
در ابتدا ایمان آمنین از گروه «مگو» درباره علت فعالیت هنرمندان در حوزه موسیقی راک با وجود نداشتن توجیه اقتصادی به ایسنا توضیح می‌دهد: در این حوزه چیزی جز عشق و علاقه وجود ندارد؛ زیرا این چشم انداز را نداریم که با برگزاری کنسرت یا انتشار آلبوم درآمد داشته باشیم.
او ادامه می‌دهد: همچنین ترجیح می‌دهیم که حداقل شنیده شویم تا اینکه کاری نکنیم که البته راه دیگری هم نداریم. درواقع زمانی که هنرمند به این سبک از موسیقی علاقه‌مند است، نمی‌توان گفت که صرفا به موسیقی علاقه دارد و اگر امکان فعالیت در این ژانر برایش فراهم نبود، در ژانر دیگری فعالیت کند. موسیقی چون آشپزی نیست که سرآشپز چند مدل غذا را حتی با وجود بی‌علاقه‌گی سرو کند. در موسیقی نمی‌توان گفت که «من موسیقی پاپ دوست ندارم و راک دوست دارم ولی برای اینکه مخاطب داشته باشم به هر دو بپردازم.»
این هنرمند درباره موانعی که برای فعالیت هنرمندان این حوزه وجود دارد، بیان می‌کند: در ایران بیشتر دو سبک موسیقی ایرانی و پاپ امکان ابراز وجود دارند و باقی ژانرها به صورت رسمی محکوم به دیده نشدن هستند. درواقع سایر ژانرها یا مخاطب ندارند و یا اگر مخاطب دارند امکان اجرا یا انتشار اثر برایشان وجود ندارد. به همین جهت یا به اجراهای زیرزمینی روی می‌آورند و یا به ضبط اثر.
او ادامه می‌دهد: گرچه که هنرمند خود را روی صحنه نشان می‌دهد و ماهیت موسیقی راک به گونه‌ای است که باید بین جمعیت اجرا شود که هم شنونده انرژی موسیقی را دریافت کند و هم اجراکننده.
بعضا در آثار هنرمندانی که امروزه در ایران در ژانر موسیقی راک فعالیت می‌کنند، دیده می‌شود که گرایش بیشتری به انتخاب شعرهای خود به زبان انگلیسی نشان می‌دهند. به همین جهت این مسئله را با این هنرمند مطرح کرده و نظر او را جویا می‌شویم.
او می‌گوید: خود من ترجیح می‌دهم با شعرهای فارسی کار کنم؛ زیرا با وجود سخت بودن ساخت ملودی روی کلام فارسی، قصد دارم محتوایی مفید را به مخاطب منتقل کنم. شعر فارسی چه زمانی که بحث از اشعار کهن است، می‌تواند بسیار پرمحتوا باشد و چه زمانی که پای ساخت شعرهای جدید به زمان حال در میان است؛ درواقع اگر صاحب اثر دغدغه آگاهی داشته باشد قطعا می‌تواند شعرهایش را به حدی نزدیک کند که سطحی از آگاهی را انتقال دهد.
این هنرمند ادامه می‌دهد: ولی گاهی موسیقی‌هایی می‌شنویم که شعرهای آنها هیچ مفهومی ندارد و نبود آنها بهتر است و معتقدم که هنر در هر سبکی وقتی که محتوا نداشته باشد و چیزی اضافه نکند، ارزشی ندارد.
انگار یک ژاپنی شجریان بخواند!
آمنین تصریح می‌کند: شخصا به ساخت موسیقی به زبان انگلیسی علاقه‌ای ندارم؛ زیرا اثری که یک هنرمند موسیقی راک با زبان انگلیسی می‌سازد، نسخه کپی ضعیفی است از کار گروه‌های غربی و باید از آنها پرسید که چه تغییری ایجاد کرده‌اند؟ این کار همانند این است که فردی در ژاپن، موسیقی سنتی ما را یاد بگیرد، سه تار بنوازد و کارهای محمدرضا شجریان را بخواند. شاید این امر تنها از این نظر جالب باشد که یک ژاپنی شجریان می‌خواند ولی از نظر هنری با خود شجریان قابل مقایسه نیست. حال ما نیز نمی‌توانیم با غربی‌ها در موسیقی راک رقابت کنیم ولی می‌توانیم برای کسانی که به موسیقی راک علاقه دارند، هم دلی و همراهی موسیقی راک و شعر فارسی را برقرار کنیم که شاید برای مخاطبانمان هم جالب‌تر باشد.
همچنین از علی فیاض از گروه موسیقی «بریل» می‌خواهیم درباره موانع فعالیت در حوزه موسیقی راک توضیح دهد. او می‌گوید: مخالفت با فعالیت در حوزه موسیقی بالاخص حوزه موسیقی راک، در ابتدا از طرف خانواده صورت می‌گیرد و در ادامه با حضور در اجتماع از طرف جامعه خواهد بود. البته این جبهه‌گیری در سال‌های اخیر به مراتب بسیار کمرنگ‌تر شده و جای خوشحالی دارد که به سمت بهتری در حال حرکت هستیم.
این هنرمند درباره کسب درآمد فعالان این سبک موسیقی بیان می‌کند: ناآگاهی و ناآشنایی خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه با ژانرهای مختلف موسیقی و داشتن زاویه با سبک‌هایی چون موسیقی راک و به طور کلی یادگیری موسیقی، موجب می‌شود که اشتیاق چندانی به آموزش موسیقی فرزندان خود نشان نداده و جامعه آموزش موسیقی به ژانرهای محدودی ختم شود. همچنین در چنین شرایطی با عرضه و تقاضای نابرابر و بازار مالی کوچکی رو به رو خواهیم بود که در ابتدای امر به درآمد موزیسین‌های فعال در حوزه‌هایی به غیر از پاپ و سنتی ضربه بسیار شدیدی به لحاظ مالی وارد خواهد کرد. به همین جهت زمانی که درآمد مالی کافی کسب نشود نمی‌توان انتظار تولید اثر با کیفیت داشت.
چرا موسیقی راک با وجود موانعش؟
فیاض توضیح می‌دهد: پیش از هر چیزی باید در نظر بگیریم که تمام اشکال موسیقی زیباست و همه این سبک‌ها باید فرصت حضور و شنیده شدن را داشته باشند و باید خود مخاطب تصمیم بگیرد. همچنین یک جامعه پویا به تمامی سبک‌های هنری در هر شاخه‌ای نیاز دارد و حضور کلیه اینها باعث پختگی فرهنگی خواهد شد.
او ادامه می‌دهد: از طرفی زمانی که به عنوان تولیدکننده وارد عرصه موسیقی راک می‌شوید، یعنی موانع زیادی را چون ساعت‌ها تمرین، پشتکار و تحلیل و بررسی پشت سر گذاشته‌اید که پس از این پروسه قطعا یک ارزش وجودی در هنرمند موسیقی راک به وجود خواهد آمد که ارزش آن بیشتر از پول یا شهرت خواهد بود.
این هنرمند اضافه می‌کند: حال در راستای مصائبی که هنرمند پشت سر گذاشته، ممکن است اثری تولید شود که دارای فضا و اشعاری عمیق است که نیاز به تأمل دارد. درواقع مخاطب عمدتا در مواجهه با موسیقی راک با چالش رو به رو بوده و کشف مسائل روانشناسی، خودشناسی و فلسفی که ممکن است در کار هنرمند گنجانده شده باشد، برای او لذتبخش خواهد بود.
موسیقی راک و باورهای غلط
عمدتا و بیشتر در گذشته این باور وجود داشت که فعالان حوزه موسیقی راک و بالاخص متال، باورهای شیطان پرستانه داشته که این باور یکی از موانع فعالیت اهالی این حوزه به شمار می‌رود.
این هنرمند در این راستا توضیح می‌دهد: در مورد نگاه کهنه و تکراری شیطان پرستی که سال‌هاست همراه موزیسین‌های راک بوده و هست، باید این پرسش را مطرح کنم که آیا تا وقتی که به من اجازه داده نشود با شما به بحث بنشینم و اعتقادات خود را با شما در میان بگذارم، درست است که مرا قضاوت کنید؟ پس زمانی که این فرصت به ما داده نمی‌شود، این باورها در حد یک فرضیه باقی خواهد ماند گرچه که در مواردی این دیدگاه براساس ظاهر به این ژانر تحمیل شده است.
او ادامه می‌دهد: این مسئله همانند این است که بگوییم بازیگری که در یک نمایش تئاتر در نقش شیطان ظاهر می‌شود، با اعتقادات نقشش یکی است!
چرا زبان انگلیسی؟
فیاض بیان می‌کند: عمدتا این دیدگاه حاکم بوده است که تلفیق زبان فارسی و موسیقی راک امکان به وجود آمدن یک ترکیب با کیفیت شنوایی خوب را ندارد؛ چراکه زبان فارسی به لحاظ فرم گفتاری و هجاهای موجود در آن این امکان را ندارد. البته پیشتر برای ساخت قطعات موسیقی راک به زبان فارسی تلاش‌هایی صورت گرفته است و چه بسا که قطعات خوبی هم تولید شد اما ساخت قطعات خوب راک با ترکیب زبان فارسی باتوجه به ظرفیت بالای این زبان به لحاظ فرم، هجا و عمق معانی در اشعار خود نیازمند به آزمون و خطای بیشتر است.
او ادامه می‌دهد: البته خود من به عنوان فعال این حوزه زبان فارسی را بیشتر می‌پسندم؛ زیرا با سلیقه شخصی من همخوانی بیشتری دارد و معتقدم آنگونه که باید در این حوزه تولید ندارد و جای خالی اشعار فارسی در این ژانر کاملا حس می‌شود.
مجوزهایی که مشکل‌ساز می‌شوند!
همچنین ماهان احمدپور ـ نوازنده و ووکالیست ـ از گروه on the moon یکی دیگر از هنرمندانی است که در این گفت‌وگو شرکت داشته است. او درباره موانع فعالیت در حوزه موسیقی راک به بحث مجوز اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: صدور مجوز برای انتشار موسیقی در ژانر راک از سال‌ها پیش مشکل‌ساز بوده و این امر موجب شده که ریشه موسیقی راک در ایران بسیار سست باشد. علت این مشکل را می‌توان مخالفت با مفاهیمی که گاهی در کشورهای دیگر در این موسیقی ارائه می‌شود ربط داد. البته در این ژانر مفهوم دارای پیچیدگی‌های بسیار ظریف و مهم است که همیشه برای موزیسین‌های راک در اولویت بوده است.
او ادامه می‌دهد: با وجود اینکه موسیقی راک در جهان از محبوبیت سابق خود برخوردار نیست و حتی می‌توان از آن به عنوان یک موسیقی منسوخ شده نام برد ولی این ژانر هیچگاه در ایران فرصتی برای شکوفایی نداشته است. به همین جهت موزیسین‌های راک در ایران جزو آسیب پذیرترین اقشار جامعه موسیقی هستند و به سختی می‌توانند شرایطی را برای فعالیت خود ایجاد کنند.
احمدپور تصریح می‌کند: با در نظر گرفتن این امر که موسیقی راک در ایران در هیچ مارکتی جایی ندارد، اکثر موزیسین‌های آن مجبور هستند درآمد مازاد موسیقی داشته باشند که البته باتوجه به گران بودن امکانات فعالیت در این حوزه، علاوه بر مشکلات روزمره زندگی، درگیر مشکلات مالی دیگری هم می‌شوند. درواقع موزیسین‌هایی که در مارکت موسیقی ایران فعال هستند، تعدادی هنرمند دستچین شده‌اند که بیشتر پروژه‌های موسیقی به آنها سپرده می‌شود.
این نوازنده همچنین درباره علت گرایش برخی از فعالان حوزه موسیقی راک در ایران به ساخت موسیقی به زبان انگلیسی، بیان می‌کند: بر اساس یک باور عمومی، زبان فارسی بخاطر نظام هجایی و وزنی خاص خود، توانایی همخوانی با موسیقی راک را ندارد. هرچند که این ترانه نویس است که این مسئله را تعیین می‌کند نه زبان. اگر فرض کنیم هر آنچه که در موسیقی ساخته می‌شود، ملغمه‌ای است از آنچه قبلا شنیده‌ایم و موسیقی راک به زبان فارسی شنیده نشود، طبیعتا با کمبود متریال مواجه خواهیم شد.
او ادامه می‌دهد: البته زبان انگلیسی به عنوان یک زبان بین المللی در سطح جهان می‌تواند مخاطبان بیشتری را با خود همراه کند و احتمالا این موضوع برای کسانی که جهت موفقیت‌های بزرگتر خیز برداشته‌اند، حائز اهمیت است.
موفقیت راک در گرو یک تغییر جمعی
همچنین سروش فیاض ـ نوازنده ـ از گروه «گرود» درباره مشکلات و موانع کاری در حوزه موسیقی راک عنوان می‌کند: مسئله ناهمواری‌ها و دشواری‌های هنرمندهایی که در این سبک یا زیرمجموعه‌های آن در حال فعالیت هستند همیشه وجود داشته است و احتمالا تا مدت طولانی هم ادامه خواهد داشت. زیرا ما در ایران همیشه سعی داشته‌ایم این پیام را منتقل کنیم که بجز سبک‌هایی چون پاپ، سنتی، کلاسیک و ...، سبک‌های دیگری نیز مانند راک و زیر مجموعه‌های آن می‌تواند فعالیت کرده و طرفداران خود را داشته باشد.
او ادامه می‌دهد: ولی تا زمانی که عموم مردم و جامعه این سبک را به صورت متفاوتی می‌شناسند و تلاش چندانی نمی‌کنند که آن را گوش کرده و مورد بررسی قرار دهند، همچنان باید برای ثابت کردن خودمان به کشورمان و جامعه جهانی موسیقی در تلاش باشیم.
این هنرمند بیان می‌کند که «عمده گروه‌هایی که در این ژانر فعالیت می‌کنند عاشق موسیقی هستند و با آگاهی کامل از اینکه ممکن است برای مدتی هرچند طولانی درآمدی از این کار نداشته باشند، پا به این عرصه می‌گذارند.»
این نوازنده درباره راه‌هایی که این افراد می‌توانند از طریق آن درآمدزایی داشته باشند، توضیح می‌دهد: برای ما مهمترین راهی که می‌توان از طریق آن درآمدزایی داشت، اجرای زنده است. همچنین فروش آثار به صورت فیزیکی و اینترنتی و درآمدزایی از طریق پلتفرم‌های پخش موسیقی بین المللی راه‌های دیگری هستند و البته حضور در پلتفرم‌های پخش موسیقی به علت تحریم کار دشواری است.
فیاض درباره علت گرایش گروه‌های موسیقی راک ایرانی به تولید اثر به زبان انگلیسی توضیح می‌دهد: زبان انگلیسی ابزاری برای ارتباط با جامعه موسیقی جهانی و همخوانی با چهارچوب‌های اولیه این سبک است. گروه‌های زیادی در جهان ترانه‌های آثارشان را به صورت انگلیسی می‌نویسند فارغ از اینکه در چه کشوری هستند و زبان مادری آنها چه هست!
انتهای پیام