خشکسالی پدیده‌ای خزنده و پیچیده است که ناشی از کمبود بارش و افزایش درجه حرارت بوده و برخلاف سایرحوادث، پیش بینی ابتداء، مدت و انتهای آن نیز دشوار است. استان خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون باخشکسالی مواجه بوده است.
به گزارش ایسنا، سال‌هاست خشکسالی در این سرزمین جزء لاینفک اقلیم شده؛ به گونه‌ای که طروات محصولات کشاورزی را گرفته و کشاورزان را که سهم زیادی از جمعیت استان را دارند، زمین گیر کرده است. انگار با هر دانه‌ای که می‌روید زمین خشک تر می‌شود و تنها کشاورز ناامیدی برداشت می‌کند.
بهار و تابستان کم بارش سال ۱۴۰۰ در عملکرد ضعیف مراتع بسیار تاثیرگذار بود و این کم بارشی اثرات بسیار جدی بر کاهش عملکرد و برداشت محصولات کشاورزی گذاشت.
خراسان جنوبی و ۸ محدوده بحرانی ممنوعه
فاطمه شهابی فرد، مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی به ایسنا گفت: در سال‌های اخیر، تعداد محدوده‌های بحرانی استان از دو محدوده ممنوعه بحرانی به هشت محدوده ممنوعه رسیده است که دلیل آن افزایش شاخص آسیب پذیری دشت‌ها به دلیل افت مستمر سطح آب‌های زیرزمینی است.
وی با بیان اینکه میزان بارش در درازمدت در خراسان جنوبی، حدود ۵۰ درصد از میانگین بارش کشوری کمتر است، افزود: دشت‌های سرایان و سده دشت‌های بحرانی و ممنوعه بوده که دارای وضعیت شکننده‌ای هستند؛ از تعداد ۳۵ محدوده مطالعاتی در استان، هشت محدوده ممنوعه بحرانی، ۱۸ محدوده ممنوعه و ۹ محدوده آزاد است.
وی با اشاره به فرونشست زمین در سرایان، گفت: جا به جایی چاه و هزینه‌های زیاد برای کشاورز، کاهش شدید آبدهی، از بین رفتن زمین های کشاورزی و تغییر شکل آبراهه‌ها از عوارضی است که به دنبال فرونشست زمین رخ می‌دهد.
شهابی فرد یادآور شد: کسری مخازن دشت‌های استان در سال آبی ۹۹-۹۸ به میزان ۱۰۱ میلیون مترمکعب محاسبه شده که ناشی از برداشت بیش از حد و توان است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با بیان اینکه تخلیه منابع آبی استان در این دوره حدود ۲۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد، تصریح کرد: شاخص آسیب پذیری استان که از تقسیم متوسط کسری مخزن بر میزان برداشت آب زیرزمینی توسط چاه‌هاست ۰.۲۱ است؛ این شاخص در استان ۱۱۰ درصد بیشتر از میانگین کشوری است.
وی با بیان اینکه ۹۵ درصد تخلیه منابع استان مربوط به چاه، چشمه و قنات است، افزود: میزان تخلیه چاه ۶۵۸.۵۴ میلیون مترمکعب و تخلیه قنوات ۲۰۹.۲۴ میلیون مترمکعب و در چشمه‌ها ۳۷.۹۴ میلیون مترمکعب است.
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با اشاره به اینکه ۸۸ درصد از مصارف آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی، ۹ درصد شرب و سه درصد برای مصارف صنعت و خدمات استفاده می‌شود، افزود: این شاخص بیانگر توان آبدهی پایین آبخوان‌های استان است و اگر همراهی همه سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی نباشد با بحران جدی مواجه خواهیم شد.
خشکسالی؛ خسارت میلیاردی به زمین کشاورزی و اعتباراتی که قرار نیست برسند
غلامرضا قوسی، رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز اظهار کرد: موضوع خشکسالی با توجه به تنش‌هایی که در استان به ویژه در بخش کشاورزی داشته توسط این سازمان پیگیری شده است.
وی با بیان اینکه موضوع خشکسالی استان در اوایل سال نامه‌نگاری شد، تصریح کرد: این پیگیری منتج به مصوبه شماره ۴۲۰۴۸ در مورخه ۱۹ تیرماه سال جاری دولت شد.
وی با اشاره به اینکه برای کمک به کاهش و جبران بخشی از خسارت‌های کشاورزان استان‌هایی که متأثر از خشکسالی شده‌اند برنامه‌های متفاوتی پیش بینی شده است، یادآور شد: قرار دادن تسهیلات قرض‌الحسنه به استان‌های متأثر از این بحران که برای این بحث هنوز بانک مربوطه و سهمیه استان مشخص نشده که امیدواریم هر چه سریع‌تر این برنامه اجرایی تا بخشی از خسارات کشاورزان جبران شود.
ابلاغ پروژه‌هایی در ارتباط با تأمین آب اضطراری
قوسی یکی دیگر از برنامه‌های مصوب دولت برای جبران خسارات خشکسالی را دادن امهال برای کسانی بوده که سر رسید تسهیلات آنها شده که به مدت سه سال امهال می‌شود، افزود: براساس این طرح افرادی که سررسید تسهیلاتشان در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ رسیده باشد سود، کارمزد و جرایم تسهیلاتشان بخشیده می‌شود.
وی با بیان اینکه در ارتباط با تأمین آب کشاورزی اضطراری پروژه‌هایی به سازمان جهاد کشاورزی استان ابلاغ شد، اظهار کرد: لایروبی قنوات، تجهیز شبکه‌های آبیاری، بندهای انحرافی و بازسازی کانال‌های عمومی از جمله این پروژه‌ها بوده که قرار است از طریق استانداری استان تأمین اعتبار شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی ادامه داد: برای مشخص شدن پروژه‌ها باید ابتدا مصوبه دولت به استان ابلاغ و سپس سهمیه جهاد از محل بند «م» ماده ۲۸ مشخص شود.
خسارت ۲۴۷۹ میلیارد تومان خشکسالی بر پیکره بخش کشاورزی
قوسی یادآور شد: وزیر پیشین جهاد کشاورزی به سازمان برنامه و بودجه برای پیگیری موضوع خشکسالی نامه‌نگاری کرده و در حال حاضر نیز این موضوع برای به نتیجه رسیدن توسط وزارت جهاد به سرعت در حال پیگیری است.
وی برآورد خسارات ناشی از خشکسالی در بخش کشاورزی استان را حدود ۲ هزار و ۴۷۹ میلیارد تومان دانست و افزود: بیشترین میزان خسارت با میزان یک هزار و ۲ میلیارد تومان مربوط به بخش باغات و مابقی مربوط به بخش زراعت، دامی و عشایری می‌شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی بیان کرد: میزان محصولات زراعی در استان در سال زراعی جاری نسبت به سال‌های گذشته با توجه به خشکسالی ۳۲ درصد، باغات ۲۶ درصد و بخش دام ۲۵ درصد کاهش یافته است.
قوسی با بیان اینکه در کل کشور ۹۰ درصد آب مصرفی مربوط به بخش کشاورزی و تنها ۱۰ درصد مربوط به سایر بخش‌ها است، خاطرنشان کرد: برای برنامه بلند مدت تأمیت آب استان از طریق انتقال آب از دریای عمان و یا خلیج فارس از سازمان جهاد کشاورزی نظرخواهی شده ولی پیگیری این موضوع مربوط به کارگروه آب استان می‌شود.
وی درباره اقدامات انجام شده پس از سفر رییس جمهوری گفت: بعد از این سفر و تاکید رییس جمهوری بر ادامه طرح نهضت گلخانه، برای تکمیل زیرساخت‌های مجتمع‌ها و رفع یکسری نواقص ۸ هزار و ۷۴۳ میلیارد و ۶۱۴ میلیون ریال اعتبار پیش‌بینی شد و در قالب درخواست به استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ارسال شده است.
قوسی، یکی از مشکلات مجتمع‌های گلخانه‌ای در دست اقدام استان را تامین آب عنوان کرد و افزود: اگر آب این مجتمع‌ها تامین نشود همه اقدامات بی‌فایده است لذا باید تخصیص آب مورد نیاز شهرک‌ها در دستور کار ویژه شرکت آب منطقه‌ای استان قرار گیرد.
وی بیان کرد: باید از محل سایر منابع آبی به نهضت گلخانه‌ای استان که مورد توجه ویژه دولت سیزدهم نیز قرار دارد، کمک شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر استان با کمبود نزولات آسمانی و کمبود شدید منابع آبی مواجه است که لزوم تسریع در توسعه کشت گلخانه‌ای را دوچندان می‌کند لذا اکنون که ظرفیت آبی در مجتمع‌های جدید گلخانه‌ای وجود دارد شرکت آب منطقه‌ای باید آب مورد نیاز را تخصیص دهد.
قوسی، یکی دیگر از مشکلات نهضت گلخانه‌ای استان را تسهیلات مورد نیاز ذکر کرد و گفت: دولت زیرساخت‌های لازم را عملیاتی می‌کند و اگر تسهیلات نیز با نرخ پایین‌تر در اختیار سرمایه‌گذار قرار گیرد، انگیزه سرمایه‌گذاران هم بیشتر می‌شود.
کمبود اعتبارات و سرمایه گذارانی که رغبت ندارند
وی افزود: بازار محصولات گلخانه‌ای از دیگر مسائل است، البته وقتی تولید قابل ملاحظه‌ای داشته باشیم باید برای صادرات و ارسال به سایر استان‌ها نیز برنامه‌ریزی شود؛ موضوعی که ذهن سرمایه‌گذاران را به خود مشغول کرده است و از اکنون باید برای آن برنامه‌ریزی صحیح انجام شود.
وی درباره اسناد مجتمع‌های گلخانه‌ای گفت: از هشت شهرک گلخانه‌ای که واگذار شده، هفت مورد سند آن ثبت شده است و متقاضی می‌تواند سند ملک را به عنوان وثیقه و سازه را به عنوان ضمانت نزد بانک تحویل دهد.
قوسی اظهار کرد: این موضوع برای آن دسته از متقاضیانی که داخل شهرک‌ها اقدام کنند تا حدودی موثر است اما برای بخش خصوصی یا افرادی که خود ملک دارند شاید زمین ارزش چندانی نداشته و به لحاظ ارزیابی نتواند سرمایه‌گذار را پوشش دهد.
وی با اشاره به اینکه با توجه به کمبود اعتبارات ملی، احتمال دارد قسمتی از شهرک‌های کشاورزی تنها در فاز مطالعاتی باقی بماند و وارد فاز اجرایی نشود، در خصوص اقدامات انجام شده در اجرای این طرح تاکنون گفت: تا امروز تمامی اراضی شناسایی شده تثبیت و در همه آنها فاز یک انجام مطالعات به پایان رسیده است.
قوسی افزود: عملیات اجرایی زیرساخت‌های پنج شهرک گلخانه‌ای ماژان خوسف، نهبندان، سربیشه، حاجی‌آباد زیرکوه و آیسک سرایان انجام شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: همین پروژه‌هایی که سال گذشته تصویب شده در حال پیگیری است و عملا اقدام جدیدی به پروژه‌های قبلی اضافه نشده است و در اعتبارات سال جاری هنوز قراردادی منعقد نشده است.
انتهای پیام