همزمان با افتتاح اولین موزه آستان قدس رضوی، تعدادی از سلاح‌های سرد انتخاب و به نمایش درآمد. به مرور زمان و با تغییر مکان و توسعه این گنجینه، آثار به نمایش درآمده افزایش یافت و تعدادی سلاح گرم نیز به مجموعه افزوده شد. در حال حاضر، در این بخش انواع شمشیر، قمه، کارد، خنجر و زرههای فولادی و پارچه‌ای(پیراهن طلسمات)، کلاه‌خود، کمان، نیزه، تبر، تبرزین و عصاهای نیزهدار و همچنین انواع تفنگ و تپانچههای سرپر و باروتدان مربوط به عصر صفوی تا دوره معاصر در معرض نمایش قرارگرفته است که در ادامه برخی از آن‌ها معرفی می‌شود.
شمشیر فولاد جوهردار
این شمشیر با تیغه فولاد جوهردار(طرح مواج) منسوب به شاه عباس صفوی با مهر اسدالله اصفهانی است. سه کتیبه بر روی تیغه وجود دارد با نوشتههای «بنده شاه ولایت عباس/ افوض امری الی الله/ من یتوکل علی الله». قبضه این شمشیر از عاج شیرماهی، بلچاق طلاکوبی شده که قسمتی از آن باقی است، غلاف از دو تکه چوب که با سریشُم به هم متصل و روکش چرم ساغری روی آن کشیده شده، ساخته شده است. غلاف دارای دو وربند است که طلاکوبی و پشت آن سیم‌دوزی شده است. این نوع شمشیر با انحنای زیاد، از دوره صفوی رایج و در دوره تیموری چند نمونه از آن دیده شده است. کاربرد سلاح، کششی و برشی است.
شمشیر
این شمشیر دارای تیغهای از فولاد جوهری است. در ترنج روی تیغه عبارت «هلال یکشبه شمشیر کار میرعلیست ۱۰۰۸» نوشته شده است. متن کتیبههای دو طرف تیغه این شمشیر عبارت است از «ابن بودآق محمد زمان سنه ۱۱۳/ هلال یکشبه را کرد وقف صاحب‌الزمان» و «هر آن نهالی که زگلشن من ز بر دوستان ثمر بندد/ زلطف خدا هلال یکشبه را کمر بندد». قبضه آن احتمالا از شاخ بوفالو، بلچاق، آهنک و قبه این شمشیر با طرح منقش گلدار طلاکوب شده است. این نوع شمشیر با انحنای زیاد در دوره صفوی رایج بوده و در دوره تیموری چند نمونه از آن دیده شده است.
گنجینه هنرهای تجسمی
بخش هنرهای تجسمی در موزه مرکزی آستان قدس رضوی، در هشتم تیرماه ۱۳۷۸ همزمان با میلاد مسعود حضرت محمد(ص) و امام جعفر صادق(ع) افتتاح شد.
مجموعه نقاشیها، از آثار مهم در خزانه آستان قدس رضوی به شمار میآیند. هنرمندان نامدار ایرانی و خارجی، این آثار را در سبکهای مختلف اجرا کرده‌اند. برخی از این آثار خریداری شده و تعداد بسیار زیادی از آن‌ها توسط هنرمندان یا صاحبان آثار، به آستان قدس رضوی اهدا شدهاند. در حال حاضر، در تالار هنرهای تجسمی گزیدهای از این آثار در سبکهای مختلف نمایش داده شده و تعدادی از آن‌ها نیز به صورت دورهای با آثار جدید جایگزین میشوند.
معراج
«محمد زمان» این اثر را در اندازه ۱۰۰.۵ × ۸۶.۵ سانتیمتر خلق کرده و جنس آن از پارچه است. قدمت این اثر را می‌توان به دوره زندیه نسبت داد که با استفاده از تکنیک رنگ و روغن بوم پارچه‌ای تولید شده است.
تفرجگاه
این نقاشی در اندازه ۸۰× ۱۰۶ سانتیمتر و با سبک کلاسیک رنسانس در سال ۱۶۶۹ میلادی خلق شده است، جنس آن چوب بوده و با تکنیک رنگ و روغن روی تخته توسط «اف.ام.آمس» ایجاد شده است.
موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی
موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی در محل حمام مهدی‌قلی‌بیگ در ضلع غربی حرم مطهر قرار دارد. این بنا در سال ۱۰۲۷هـجری قمری توسط «مهدی‌قلی‌بیگ جانی قربان، میرآخور شاه عباس صفوی» وقف آستان قدس رضوی شده است. این حمام از دوره صفویه تا سال ۱۳۶۸ شمس نزدیک به چهار قرن جهت استحمام و تطهیر، مورد استفاده زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی قرار میگرفته است. سازمان میراث فرهنگی کشور این بنا را در تاریخ ۱۳۶۷.۲.۵ در فهرست بناهای تاریخی به شماره ۱۳۷۴ ثبت کرد. اهمیت این بنا و آسیبهای فراوانی که در طی سالیان بر پیکر آن وارد آمده بود، موجب شد در سال ۱۳۷۸ شمسی، عملیات بازسازی آن به دستور «تولیت آستان قدس رضوی» آغاز شود و تعمیرات اساسی و زیربنایی آن توسط معماران و کارشناسان و زیر نظر معاونت فنی آستان قدس رضوی و سازمان میراث فرهنگی صورت گیرد.
حمام مهدیقلی بیگ با مساحت ۱۸۷۵ متر مربع، یکی از بزرگترین حمامهای ایران است. این بنا دارای بخشهای سربینه، میاندر، گرم‌خانه، خزینه، استخر آب سرد و تون یا آتش‌خانه است. سربینه آن دارای سه غرفه برای پوشیدن و قرار دادن لباسهای عموم مردم و یک شاه‌نشین جهت طبقه اشراف است. ازاره سربینه با کاشی‌های زیررنگی، با لعاب لاجوردی تزئین شده و سقف آن دارای ۱۳ لایه تزئینات نقاشی است که قدیمی‌ترین لایه آن مربوط به دوره صفوی و جدیدترین لایه متعلق به اواخر دوره قاجار است. لایه متأخر آن که اکنون در معرض دید قرار دارد، با موضوعاتی چون زندگی اجتماعی مردم، داستانهای شاهنامه، داستان‌ها و افسانه‌های ادبی قدیمی ایران و ماههای سریانی با کمی اغراق در جزئیات تصویرگری شده است.
هشتی یا میاندر، ارتباط دهنده دو فضای سربینه و گرم‌خانه است. فضای گرم‌خانه، مربع‌شکل با چهار ستون در وسط و نورگیرهایی به نام گلجام در سقف است. در اطراف گرم‌خانه، خزینه همراه با سه غرفه و دو اتاق وجود دارد.
در پشت فضای خزینه، تون یا آتش‌خانه قرار دارد. دود حاصل از آتش این قسمت به وسیله انشعاب‌هایی به نام «گربهرو» که در عین حال به عنوان هواکش زیر بنا نیز کاربرد دارد، به قسمتهای مختلف حمام منتقل می‌شده است. آب حمام از طریق دیگهای مسی کف خزینه گرم و به وسیله شبکه آب‌رسانی منظمی، به قسمتهای مختلف حمام هدایت می‌شده است.
این بنای تاریخی پس از مرمت و باززنده‌سازی در سال ۱۳۸۵ شمسی، همزمان با میلاد مسعود امام رضا(ع) به عنوان موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی افتتاح شد. آثار به نمایش درآمده در این موزه شامل لوازم حمام، منسوجات حمام، لوازم آرایش و پوشاک سنتی همچنین عکسهایی از مشاغل سنتی و تابلوهای نقاشی قهوهخانهای و کاشی‌های تاریخی است که در دورههای نمایشی، برخی موضوعات تغییر می‌کنند.
انتهای پیام