حامد میرزاخلیل در گفت و گو با ایسنا با اشاره به ماهیت آلودگی نوری خاطرنشان کرد: زمانی که از بعد روانشناختی به مسئله آلودگی نوری نگاه می‌کنیم متوجه ترس بشر از تاریکی می‌شویم. این ترس همواره سبب شده است تا انسان به دنبال روشنایی بیش از حد و بعضا مضر باشد. طبق تعریف منجمان، آلودگی نوری به نورهای فزاینده گفته می‌شود که درخشش ستارگان را کم‌فروغ می‌کند اما طبق تعریفی که میان بیولوژیست‌ها رایج است، آلودگی نوری، نورهای آزار دهنده‌ای هستند که شب را از حالت طبیعی خود خارج می‌کند.

یک  کارشناس آلودگی نوری اضافه کرد: در واقع نوری که به‌صورت نادرست از آن استفاده شود، سبب ایجاد آلودگی نوری خواهد شد. هر گونه استفاده غیرمعمول از منابع نوری خارج از استاندارد جدول‌های شدت روشنایی، باعث پدید آمدن آلودگی نوری می‌شود. آلودگی نوری نه تنها در فضای شهر و خارج از خانه بلکه درون فضای بسته نیز قابل تعریف است.

آلودگی نوری، یکی از پیامدهای دسترسی آسان به انرژی

میرزاخلیل با بیان اینکه در کشور ما همانند بسیاری از کشورها، ارزان‌قیمت بودن انرژی باعث مصرف بی‌رویه آن شده است،‌ تصریح کرد: منشا نوری که در کشور ما تولید و باعث آلودگی نوری می‌شود، «سوخت‌های فسیلی» است علاوه بر این متاسفانه برخی مردم عادی و حتی بعضی مسئولان  بدون دانش کافی راجع به نوع منبع نوری که از آن استفاده می‌کنند، محصولات و لامپ‌های پرمصرف می‌خرند.

وی یادآور شد: برای تولید نور انرژی زیادی مصرف می‌شود که اغلب از سوخت‌های فسیلی به دست می‌آید. در نتیجه استفاده از محصولات ناکارآمد سبب اتلاف انرژی خواهد شد. از سوی دیگر رشته مهندسی روشنایی نیز در کشور ما کاملا ناشناخته است و آگاهی عمومی راجع به افراد متخصص در این رشته وجود ندارد.

میرزاخلیل با اشاره به علل ایجاد آلودگی نوری گفت: آلودگی نوری عمدتا به دو علت است. در برخی موارد استفاده از «شدت روشنایی» بیش از حد نیاز باعث آلودگی می‌شود. علت دوم زاویه غلط تابش نور و اتلاف انرژی است. یکی از مثال‌های این مسئله ، بیلبوردهای تبلیغاتی است.

زندگی موجودات زنده تحت تاثیر آلودگی نوری

این کارشناس آلودگی نوری با تاکید بر اثر منفی نور نامناسب روی موجودات زنده گفت: تمام موجودات زنده از چرخه‌های زیستی پیروی می‌کنند. گیاهان با توجه به دما و مقدار نور چرخه‌های زیستی خود را تنظیم می‌کنند. جانوران نیز اغلب در تاریکی شب به خواب می‌روند. امروزه روشنایی بیش از اندازه شهرها و لامپ‌های LED متعددی که در سطح خیابان‌ها دیده می‌شود، تاثیر مخربی روی چرخه زیستی گیاهان و جانوران می گذارد.

میرزاخلیل اضافه کرد: آلودگی نوری در کنار تغییرات دما سبب شده بسیاری از درختان زودتر جوانه بزنند و از حالت طبیعی خود خارج شوند. کاهش تعداد درختان سایه‌گستر در شهر تهران نشاندهنده تاثیر آلودگی نوری، هوای آلوده و سیستم آبرسانی نادرست بر محیط زیست شهرهای بزرگ است همچنین آلودگی نوری باعث ایجاد مشکل برای جانورانی می‌شود که در معرض این آلودگی قرار دارند. پرندگان که اغلب روی همین درختان نیز زندگی می‌کنند جزو موجوداتی هستند که دچار مشکلات فراوانی می‌شوند. آلودگی نوری جهت‌یابی پرندگان را نیز مختل می‌کند. بر اساس گزارشی که چند سال پیش در مجله «NATIONAL GEOGRAPHIC» منتشر شد، هزاران پرنده در شهر نیویورک به همین علت جان خود را از دست داده‌اند. همین اتفاق باعث شد مقامات این شهر تصمیم به خاموشی برج‌ها در فصل مهاجرت پرندگان را بگیرند.

وی با اشاره به تاثیر آلودگی نوری روی جمعیت سایر موجودات زنده به‌خصوص حشرات گفت: طبق آماری که توسط پژوهشگران آلمانی منتشر شده است ، در ۲۷ سال گذشته ۷۵ درصد از بیومس (یک منبع تجدیدپذیر انرژی است که از مواد زیستی به دست می‌آید) حشرات پروازی کاسته شده است همچنین در سطح جهانی کاهش ۴۰ درصدی جمعیت حشرات مشاهده شده است. کاهش جمعیت حشرات از جمله  زنبور، مورچه و قاب‌بالان هشت برابر سایر موجودات بوده است؛ این تاثیری است که آلودگی نوری برجمعیت جانوران گذاشته است.

آلودگی نوری، چالشی برای سلامت انسان

میرزا خلیل با اشاره به تاثیرات مخرب آلودگی نوری بر سلامت انسان اضافه کرد: چرخه خواب و بیداری انسان بر اساس هورمون ملاتونین تنظیم می‌شود. ترشح این هورمون به مقدار زیادی وابسته به نور آبی - سفید (Blue Rich) است. این در شرایطی است که انسان در حال حاضر در طول شبانه روز به‌صورت مداوم تحت تاثیر این نورها قرار دارد. با توجه به اینکه ترشح این هورمون تنها در طول ساعات شب انجام می‌شود، وجود نور آبی- سفید سبب شده تا اختلالات خواب و مشکلات دیگری نظیر از بین رفتن نظم دوره‌ قاعدگی بانوان بیش از پیش مشاهده شود.

وی افزود: به‌طور طبیعی زمانی که فرد می‌خواهد به خواب برود باید درمحیطی باشد که نتواند انگشتان دست خود را مشاهده کند و اگر اینگونه نباشد آن محیط از نظر نوری آلوده است‌. متاسفانه هم اکنون در بیشتر خانه‌ها ، اتاق خواب شرایط نوری نامناسبی دارد و این مسئله آسیب فراوانی به چرخه خواب و در نتیجه سیستم ایمنی فرد می‌رساند همچنین آلودگی نوری می‌تواند باعث ایجاد خطرات زیادی حین رانندگی شود. خیره شدن به منبع نوری که ناشی از تابش مستقیم نور شدید به چشم است می‌تواند دید راننده را کاهش و ریسک اتفاقات ناگوار رانندگی را افزایش دهد.

روشن‌شدن افکار عمومی، راه مقابله با آلودگی نوری

میرزا خلیل در پایان آگاهی عمومی را عامل مهمی برای مقابله با آلودگی نوری دانست و گفت: برای مقابله با آلودگی نوری و کاهش تاثیرات منفی آن، آگاهی عمومی باید افزایش پیدا کند. افراد باید اتاق خواب خود را در تاریک‌ترین شرایط ممکن قرار دهند و نهادهای مسئول مانند شهرداری نیز باید نورهای اضافی و غیرضروری را کاهش دهند همچنین نورهای سفید تولید شده از چراغ‌های LED‌ پراکنش بیشتری در جو زمین دارند و در نتیجه باعث تشدید آلودگی نوری می‌شوند. کنترل و تنظیم دقیق نور آن‌ها با توجه به نیاز ما می‌تواند باعث کاهش چشمگیر آسمان‌تاب (هر نوری به‌جز نور اجرام سماوی که از آسمان شب به زمین بتابد) شهرها شود.

انتهای پیام