نه فقط خانواده‌ها که در تنها وزارتخانه بدون وزیر دولت سیزدهم هم تا آخرین لحظه و در آستانه سال تحصیلی جدید حرف‌ها و برنامه‌های متفاوت و گاهی متناقضی برای سال تحصیلی جدید مطرح شد.
چندی پیش علیرضا کمرئی-معاون وزارت آموزش و پرورش گفت: بر اساس آمار، ۷۵ درصد والدین با بازگشایی مدارس به‌صورت حضوری موافق هستند و تنها ۲۵ درصد اعلام نارضایتی کرده‌اند که باید با آموزش‌های لازم، از دغدغه خاطر آن‌ها در بازگشایی مدارس بکاهیم.
این خبر اما با واکنش‌های بسیار زیادی از سوی مردم همراه شد و بسیاری از خانواده‌ها با به راه انداختن هشتگ در فضای مجازی مخالفت خود را با فرستادن فرزندانشان به مدارس اعلام کردند.
در نظرسنجی اخیر مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در خصوص "بازگشایی مدارس در اول مهرماه به‌صورت حضوری با توجه به شرایط فعلی کرونا" نیز مشخص شد که ۶۲.۵ درصد از کل جامعه آماری با این موضوع مخالف هستند.
موافقان و مخالفان بازگشایی مدارس چه می‌گویند؟
دیدگاه خانواده‌ها نسبت به ادامه آموزش مجازی یا حضوری دانش‌آموزان حالا پس از تجربه یک سال تحصیلی غیرحضوری همچنان متفاوت است؛ عده‌ای نگران سلامت جسمی و خطر کرونا هستند، عده‌ای نگران سلامت روحی و آسیب‌های فرزندانشان از آموزش غیرحضوری و خانه‌نشین شدن فرزندانشان!
مادر یک دختر ۹ ساله که امسال به پایه سوم ابتدایی می‌رود می‌گوید: همین دیروز صبح تصویر یکی از اساتید دانشگاه را دیدم که باوجود تزریق واکسن، برای بار سوم به کرونا مبتلا شده بود! وقتی منشأ این ویروس هنوز به‌صورت کامل شناخته‌نشده، روش‌هایی که برای درمان و پیشگیری از آن ارائه می‌شود هم قطعی نیست و در چنین شرایطی به‌عنوان مادر یک کودک کلاس سومی، با بازگشایی مدارس کاملاً مخالفم. اگر هم آموزش‌وپرورش به اجبار بخواهد کودکم را به مدرسه بفرستم، ترجیح می‌دهم او را در خانه و به روش مکتب‌خانه‌ای باسواد کنم.
مادر پسربچه ۱۰ ساله اما می‌گوید امسال مجبور شده فرزندش را مدرسه غیرانتفاعی ثبت‌نام کند و ادامه می‌دهد: سال تحصیلی قبل پسرم به اقتضای سن و بازیگوشی اصلاً توجهی به درس نداشت و دچار افت تحصیلی شد. ۳۵ دانش‌آموز در یک کلاس بودند و معلم نمی‌توانست بر عملکرد همه آن‌ها آن‌هم از طریق فضای مجازی نظارت داشته باشد، شبکه شاد هم که مشکلات خودش را داشت. آن‌طور که در خبرها خواندم در کشورهای پیشرفته با نظارت دقیق و سخت‌گیری زیاد مدارس بازشده‌اند، اما به نظرم آموزش‌وپرورش در کشور ما خودش را راحت کرده و به جای تدبیر درست، مدارس را غیر حضوری کرده است. برای مدرسه و معلم هم بهتر است کلاس‌ها غیرحضوری باشند، اما تکلیف خانواده‌هایی که با این همه مشکلات مالی و دغدغه باید جور بی‌مسئولیتی آموزش‌وپرورش را هم بکشند و نگران وضعیت فرزندانشان باشند چیست!؟
مادر یک پسر ۱۱ ساله و دختر ۷ ساله اما نظر دیگری دارد و می‌گوید در این مقطع اصلاً نگران تحصیل فرزندانش نیست و به آن‌ها سخت نمی‌گیرد چون کرونا شرایطی به وجود آورده که عادی نیست، از طرفی سخت‌گیری و حساسیت زیاد روی تحصیل بچه‌ها هیچ‌وقت جواب نداده و فقط آن‌ها را قبل از رفتن به پایه‌های تحصیلی مهم و حساس بالاتر، خسته و دل‌زده می‌کند.
دردسرهای آموزش مجازی
در همین شهر اصفهان خانواده‌های بسیاری هستند که باوجود گذشت یک سال و نیم تحصیلی نتوانستند شرایط آموزش مجازی فرزندانشان را فراهم کنند، به طوری که چندی پیش کریم زارع- مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان اصفهان با اشاره به تداوم همه‌گیری کرونا و احتمال آغاز سال تحصیلی با آموزش مجازی و بر اساس تجربیات به دست‌آمده در سال گذشته، اعلام کرد که از همین اکنون مشکلات دانش‌آموزان نیازمند برای شروع سال تحصیلی را پیش‌بینی کرد.
لیلا سادات ابطحی-معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان به ایسنا گفت: بر اساس آمار اسمی اعلام‌شده از سوی وزارت آموزش‌وپرورش به استان اصفهان، ۵ هزار و ۲۳ دانش‌آموز بازمانده و ترک تحصیل در استان در سال تحصیلی گذشته داشتیم که از این تعداد ۳ هزار و ۴۰۲ نفر شناسایی و جذب شدند.
وی با بیان اینکه هزار و ۶۲۱ دانش‌آموز با وجود همه تلاش‌هایی که در استان انجام شد و بسیج همگانی شناسایی نشدند، گفت: بیشتر دانش‌آموزان بازمانده و تارک تحصیل در مناطق محروم و حاشیه شهر اصفهان و دانش‌آموزان اتباع خارجی بودند.
غفلت از پرورش و نگرانی برای نسل آینده
سید محمدجواد ابطحی-عضو سابق کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این باره به ایسنا گفت: امروز(چهارشنبه-۳۱ شهریورماه) قرار است تصمیماتی برای برگزاری کلاس‌های حضوری در روستاها و مدارس با جمعیت کمتر از صد نفر گرفته شود و بعد از آن با واکسیناسیون دانش‌آموزان، در آبان ماه مدارس به‌صورت حضوری دایر شود.
وی با بیان اینکه راه‌اندازی شبکه شاد و برنامه‌های شبکه آموزش صداوسیما به عدالت آموزشی کمک می‌کند، افزود: با این وجود بُعد پرورش که مهم‌تر از آموزش است مغفول مانده و حتی مورد خطر قرار گرفته است.ما آموزش‌وپرورش را فقط محدود به یادگیری نمی‌دانیم که دانش‌آموزان باوجود قطع و وصلی اینترنت و گوشی‌های هوشمند بتوانند درس‌هایشان را یاد بگیرند که البته تعداد قابل توجهی هم به دلیل نداشتن این شرایط از تحصیل محروم شدند. حتی اگر همه شرایط آموزش مجازی فراهم باشد، مهم پرورش است که متأسفانه از آن غفلت شده و باعث می‌شود نگران نسل آینده شویم.
این نماینده سابق مجلس بابیان اینکه ناهنجاری‌های زیادی در این دو سال می‌بینیم و حتی ازهم‌گسیختگی بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان به وجود آمده، اظهار کرد: به همین دلیل است که برخی از خانواده‌ها اصرار به بازگشایی مدارس دارند، یعنی در شرایطی که برخی خانواده‌ها نگران سلامت فرزندانشان هستند، برخی منتظرند فرزندانشان هرچه زودتر واکسن بزنند و به مدرسه بروند چون متوجه خطراتی شده‌اند که فرزندانشان را تهدید می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه دور ماندن از مدرسه به صلاح نیست، ادامه داد: حتی در کشورهای پیشرفته با وجود خطر کرونا، مدارس را تعطیل نکردند چون می‌دانند اگر در مدارس بسته باشد آینده کشور به خطر می‌افتد، بنابراین بیشترین تلاش وزارت آموزش‌وپرورش و کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس باید این باشد که با تدوین برنامه‌های دقیق، مدارس به صورت شیفتی و چند نوبته با رعایت پروتکل‌های بهداشتی دقیق و جدی باز شوند و دانش‌آموزان از کلاس‌های حضوری استفاده کنند.
سردرگمی وزارت آموزش‌وپرورش بدون وزیر
ابطحی بابیان اینکه متأسفانه وزارت آموزش‌وپرورش دچار نوعی سردرگمی شده است، تصریح کرد: ما انتظار نداشتیم وزارتخانه مهم آموزش‌وپرورش با سرپرست اداره شود، بسیاری از مدیران کل و روسای ادارات آموزش‌وپرورش امروز و فردا می‌کنند و برنامه‌ریزی و انگیزه‌ای ندارند. به دولت هشدار جدی می‌دهم هرچه زودتر تکلیف این وزارتخانه را مشخص کند.
این عضو سابق کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با انتقاد از اینکه در مورد سال تحصیلی جدید هر روز حرفی زده می‌شود، اما تاکنون به یک نتیجه واحد نرسیده‌اند، گفت: بازگشایی مدارس راهکار دارد، همان‌گونه که کشورهای دیگر انجام دادند و مدارس را تعطیل نکردند. درست است برخی معلمان راضی هستند کلاس‌ها آنلاین باشد چون به دلیل مشکلات معیشتی شغل‌های دیگری هم دارند، اما باید به فکر سرنوشت و آینده فرزندان کشور باشیم و با تمهیدات لازم هرچه زودتر این بازگشایی صورت گیرد.
نگرانی و ترس به‌جاست
عباس افخمی عقدا- دانشجوی دکتری مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی یزد درباره سرگردانی خانواده‌ها در آستانه بازگشایی مدارس به ایسنا گفت: بازگشایی مدارس در شرایط همه‌گیری کرونا از مسائل حیاتی و اساسی است که نهادهای مختلف اجتماعی را در سطوح مختلف، از بالاترین نهادهای تصمیم‌گیرنده تا نهاد خانواده را درگیر کرده است.
وی با اشاره به اینکه کودکان و نوجوانان در دو سال اخیر با همه‌گیری کرونا نتوانستند در کلاس‌های حضوری شرکت کنند، گفت: خانه‌نشینی بچه‌ها باعث شد از فضای آموزشی، رقابتی و اجتماعی و بسیاری از نیازهایی که در مدارس به آن پاسخ داده می‌شد دور شوند.
افخمی بابیان اینکه در شرایط همه‌گیری کرونا شاید به خانواده‌هایی که دچار ترس و نگرانی شده و نمی‌خواهند فرزندانشان را به مدرسه بفرستند حق دهیم، تصریح کرد: خانواده‌ها باید فرزندانشان را به مدرسه‌ای با جمعیت قابل‌توجهی از دانش‌آموزان بفرستند تا چندین ساعت در یک فضای بسته به ویژه با شروع فصل سرما باشند و به همین دلیل دغدغه سلامت جسمانی فرزندشان را دارند، اما سلامت ابعاد مختلفی دارد که اولین بعد آن سلامت جسمی است.
وی با اشاره به اینکه افراد جامعه شخصیت و دیدگاه‌های مختلفی به زندگی دارند و به همین دلیل نگاهشان به این موضوع نیز متفاوت است، تصریح کرد: درحالی‌که گاهی نگرانی بی‌جا و وسواس گونه است اما با شرایط کنونی این نگرانی به هنجار و به‌جا است.
این دانشجوی دکتری مشاوره با اشاره به تدابیر دولت برای واکسیناسیون دانش‌آموزان و معلمان و بازگشایی مدارس، اظهار کرد: اگر همه افراد جامعه واکسینه شوند مسلماً دغدغه‌ها خانواده‌ها و دانش‌آموزان کم می‌شود.
اگر مدارس باز نشود...
وی در ادامه با طرح این سؤال که اگر مدارس باز نشود چه اتفاقی می‌افتد؟ توضیح داد: مدرسه به‌عنوان یک ارگان اجتماعی به نیازهای مختلف افراد از سن هفت‌سالگی تا ۱۸ سالگی پاسخ می‌دهد، از جمله به نیاز قدرت و پیشرفت پاسخ داده می‌شود و دانش‌آموزان در رقابت با همدیگر خود را بهبود می‌دهند، البته سیستم آموزش کشور در برخی جاها چالش دارد و به‌جای نگاه جمعی، نگاه فردگرایی حاکم است که باید برای این چالش‌ها تدابیری اندیشیده شود.
افخمی یکی دیگر از نیازهایی که به آن پاسخ داده می‌شود را نیاز به قدرت و پیشرفت دانست و گفت: وقتی فرد در منزل و در فضای مجازی آموزش می‌بیند، به این نیاز پاسخ داده نمی‌شود، در حالی که در مدارس دانش‌آموزان به‌ویژه نوجوانان با گروه‌های هم‌سال ارتباط برقرار کرده و به نیازهای آن‌ها پاسخ داده می‌شود و خانواده نمی‌تواند این نیازها را پاسخ دهد.
وی همچنین به تماس مستقیم با معلم سر کلاس درس اشاره و خاطرنشان کرد: در کلاس درس معلم نظارت و قدرت کنترل بر فرایند آموزشی و عملکرد تحصیلی، رفتاری و اخلاقی دانش‌آموز دارد، اتفاقی که هیچ‌وقت در فضای منزل نمی‌افتد. یکی دیگر از نیازهایی که در مدارس پاسخ داده می‌شود تفریح است که در زنگ تفریح، ساعت ورزش، جشن‌ها، اردوها و ... این نیاز دانش‌آموز پاسخ داده می‌شود. دانش‌آموزان با عضویت در گروه‌های مختلف، فعالیت‌های مختلفی بر عهده گرفته و مهارت‌های زیادی یاد می‌گیرند.
افخمی با بیان اینکه در مدرسه و در گروه هم‌سالان به نیاز عشق و تعلق‌خاطر دانش‌آموزان پاسخ داده می‌شود، افزود: در خانواده‌های کم‌جمعیت و تک‌فرزند، کودک و نوجوان به‌ویژه اگر پدر و مادر هر دو شاغل باشند باید به‌تنهایی و از طریق فضای آنلاین آموزش ببینند و هیچ احساس تعلقی به گروه دوستان و هم‌کلاسی‌های خود ندارند.
این دانشجوی دکتری مشاوره ادامه داد: در فضای مدرسه هویت‌یابی درون دانش‌آموزان شکل می‌گیرد که به‌ویژه در سن نوجوانی اهمیت زیادی دارد. عضویت در گروه هم‌سالان به‌ویژه در دوره نوجوانی باعث رشد آن‌ها می‌شود و به‌مرور به سمتی می‌روند که بتوانند وارد اجتماع شوند.
معلمی یا والدی؟
وی با تأکید بر اینکه معلمی شرایط متفاوتی با والدگی دارد، توضیح داد: والد مهربانی و عطوفت دارد و نیازهای فرزند را برطرف می‌کند، اما وقتی والد را معلم می‌کنیم و انتظار داریم نقش معلم را ایفا کند از حالت گرم و گیرایی شخصیت والد به شخصیت سرد تبدیل می‌شود. معلم در عین مهربانی باید چارچوب خاص و باید و نبایدهایی داشته باشد، اما در خانه و خانواده ایفای نقش معلمی باعث می‌شود نقش اصلی والد دچار تزلزل شود.
افخمی با تصریح بر اینکه مدرسه شبیه یک دریا است که ماهی‌ها در آن شنا می‌کنند و با اتفاقات مختلفی روبرو می‌شوند، گفت: آموزش مجازی شبیه تنگی است که در آن را ببندیم و کف دریا بگذاریم و شرایطی بسیار متفاوت از دریا دارد.
وی خاطرنشان کرد: ترس‌ها و نگرانی‌ها و دغدغه‌ها وجود دارد، اما در کنار همه این‌ها اگر خانواده‌ها بتوانند با مسئولان همراهی کنند و مسئولان نیز تدابیر دقیق و اصولی برای بازگشایی مدارس در این شرایط در نظر بگیرند تا فضایی برای بازگشایی مدارس ایجاد شود اتفاقات خوبی می‌افتد. همه‌گیری کرونا و شرایطی که اتفاق افتاد اجتناب‌ناپذیر بود، اما شاید اثرات آن در بلندمدت قابل‌حل نباشد و شاهد آسیب‌های زیادی باشیم.
مدارس دنیا چه می‌کنند؟
هم‌اکنون مدارس در ۵۷ کشور دنیا کامل بسته است، مدارس در ۹۵ کشور با اعمال برخی محدودیت‌ها باز است و تنها ۲۶ کشور مدارس خود را کامل باز نگه داشته‌اند. ۶۸۲ میلیون دانش‌آموز در کشورهایی زندگی می‌کنند که مدارس آن‌ها کامل بسته است و مدارس برای حدود ۹۲ میلیون دانش‌آموز در سراسر جهان تا حدودی و با اعمال محدودیت‌هایی باز است.
در ماه‌های اخیر با واکسیناسیون سراسری که در دنیا در حال انجام است، بسیاری از کشورها تصمیم به بازگشایی مدارس گرفتند و پروتکل‌های بهداشتی سختگیرانه و واکسینه کردن کادر آموزش را در دستور کار خود قراردادند، اگرچه سال گذشته هم بسیاری از کشورهای پیشرفته مدارس خود را با رعایت سختگیرانه پروتکل‌های بهداشتی بازکرده بودند.
در کشور ما نیز واکسیناسیون دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ سال از ۲۸ شهریورماه آغاز شد، البته واکنش خانواده‌ها به واکسیناسیون فرزندانشان نیز چالش دیگری در آستانه سال تحصیلی جدید است، به‌طوری‌که خانواده‌ها به دو گروه موافقان و مخالفان واکسن تقسیم شده‌اند و معلوم نیست در نهایت چند درصد از دانش‌آموزان واکسینه شوند.
با ادامه اپیدمی کرونا و چالش بین آموزش حضوری و آنلاین و با توجه به اینکه روش‌های آنلاین و حضوری را نباید به‌عنوان رقیب بلکه مکمل یکدیگر در نظر گرفت، شاید بتوان آموزش نیمه‌حضوری را یک میانه امیدوار کننده دانست که با توجه به شرایط دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان و فراهم بودن امکان آموزش مجازی یا حضوری برای فرایند تحصیل آن‌ها در این سال تحصیلی تصمیم‌گیری کرد و برای همه دانش‌آموزان نسخه واحدی نپیچید.
انتهای