دکتر رقیه قاسم‌پور در گفت‌وگو با ایسنا راه‌اندازی نیروگاه‌های شناور را در افزایش میزان بازدهی پنل‌های خورشیدی و تولید بیشتر مؤثر دانست و خاطرنشان کرد: پنل‌های خورشیدی بر اثر قرار گرفتن در معرض تابش نور آفتاب با پدیده گرم شدن و افزایش دما مواجه می‌شوند که این گرما به‌تدریج بازدهی پنل‌های خورشیدی را کاهش می‌دهد.
وی ادامه داد: از این‌رو کارشناسان بر آن شدند سیستمی را طراحی کنند تا پنل‌های خورشیدی هم‌زمان با تولید برق خنک شوند و میزان بازدهی افزایش یابد، بدین ترتیب ایده ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی شناور را مناسب دانستند. در این نیروگاه‌ها پنل‌های خورشیدی را بر روی سطوح آبی نظیر دریاچه‌ها نصب می‌کنند.
این دانشیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران، آب شور برخی دریاچه‌ها را مخرب پنل‌های خورشیدی دانست و گفت: با توجه به کم‌آبی کشور استفاده از نیروگاه‌های شناور رویکرد مناسبی است، چون علاوه‌بر تولید برق مورد نیاز از تبخیر آب دریاچه‌ها هم جلوگیری می‌شود که در شرایط خشکسالی امروز کشور بسیار با اهمیت است.
نیروگاه‌های خورشیدی شناور بر سطح دریاچه‌ها و در تصفیه‌خانه‌ها
دکتر قاسم‌پور با بیان این ایده که علاوه‌بر نیروگاه‌های خورشیدی در خشکی، نیروگاه‌های خورشیدی شناور بر سطح دریاچه‌ها و در تصفیه‌خانه‌ها هم نصب شوند، افزود: برای رفع مشکل زمین وسیع مورد نیاز و گرمایش پنل‌های خورشیدی، دو کشور چین و ژاپن نیروگاه‌ها را بر روی سطح آب اقیانوس و دریا نصب کرده‌اند، ما نیز می‌توانیم علاوه‌بر تصفیه‌خانه‌ها از دریاچه‌های پشت سد استفاده کنیم.
وی با استناد به تحقیق خود تصریح کرد: در این تحقیق در کمتر از ۵ درصد سطح دریاچه سد کارون برای تولید برق از طریق پنل خورشیدی در استان خوزستان استفاده شد و توانستند برق مورد نیاز استان را در زمان پیک مصرف تأمین کنند.
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با تأکید مجدد بر این‌که با استفاده از دریاچه پشت سدها می‌توان به راحتی برق مورد نیاز را در اوج مصرف تأمین کرد، خاطرنشان کرد: با اجرای این طرح در نتیجه نه صنعت و نه مناطق مسکونی دچار خاموشی نخواهند شد.
نیروگاه‌های خورشیدی شناور یک راه حل مناسب برای گذر از پیک مصرف برق
دکتر قاسم‌پور نیروگاه‌های خورشیدی شناور را یکی از راه حل‌های مناسب برای گذر از پیک مصرف برق دانست و گفت: با توجه به پتانسیل‌های موجود کشور، باید عزم ملی برای استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر وجود داشته باشد که البته فرهنگ‌سازی و آگاه بودن مردم نسبت به این موضوع در استفاده بهینه از آن بسیار حائز اهمیت است.
وی آغاز آموزش و آشنایی دانش‌آموزان به این مقوله را از دوره‌های ابتدایی ضروری برشمرد و افزود: برای فرهنگ‌سازی بهتر است آموزش را از دوران مدرسه آغاز کرد و دانش‌آموزان باید با انرژی‌های تجدیدپذیر و منابع آن در کشور آشنا شوند و در حوزه‌های عملیاتی نیز سیاست‌های تشویقی نظیر خرید تضمینی برق تجدیدپذیر در کشور با اهتمام بیشتر اعمال شود.
این دانشیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران دادن تسهیلاتی نظیر اعطای وام‌های کم‌بهره برای کمک به مناطق روستایی و محروم جهت تأمین پنل‌های خورشیدی را ضروری دانست و گفت: تاکنون یک تا دو روستا در این حوزه پیشتاز بوده‌اند که می‌توان با الگوبرداری از آن‌ها، این مدل را در دیگر روستاها پیاده‌سازی کرد تا علاوه‌بر تأمین نیاز، به‌منظور تولید ثروت فروشنده این محصول(برق) هم باشند.
دکتر قاسم‌پور با اعتقاد به این‌که این اقدامات کمک بزرگی به پیشبرد صنعت انرژی تجدیدپذیر در کشور می‌کند، تصریح کرد: در برنامه توسعه کشور انرژی تجدیدپذیر دیده شده است که می‌تواند رویکرد مناسبی برای تقویت و ارتقاء آن در کشور بشمار آید.
وی با اعتقاد به این‌که پرداختن به این موضوع(انرژی‌های تجدیدپذیر) در اشتغال‌زایی مناسب هم مؤثر است، خاطرنشان کرد: البته در عین تأمین نیازهای داخلی می‌توان برق را هم به کشورهای مجاور صادر کرد که منبع درآمدی بشمار می‌رود.
تولید برق خورشیدی توسط نیروگاه‌هایی در مقیاس کوچک در پشت‌بام منازل
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با تأکید بر ضرورت کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی، گفت: هم‌اکنون در دنیا نیروگاه‌هایی در مقیاس کوچک‌تر در پشت بام منازل شخصی با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، برق خورشیدی تولید می‌کنند.
دکتر قاسم‌پور با بیان این‌که فرد با نصب این پنل‌ها علاوه‌بر تأمین انرژی مصرفی خود می‌تواند مازاد آن را به شبکه توزیع برق کشور بفروشد، افزود: این مازاد را در شهرک‌های صنعتی برای درآمدزایی می‌توان به واحدهای صنعتی اطراف فروخت.
وی با بیان این‌که در ایران فعالیت‌های خوبی در این زمینه در حال شکل‌گیری است، در ادامه بر ضرورت توجه بیشتر به این حوزه تأکید کرد و افزود: باید در این راستا فناوری و تجهیزات لازم توسعه یابد که کمک بسزایی برای تأمین برق شهرها و محله‌ها خواهد بود.
تأمین نیاز شهرک‌های مجاور با راه‌اندازی شهرک‌های انرژی
این دانشیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با بیان این‌که با احداث و راه‌اندازی شهرک‌های انرژی می‌توان نیاز مجاورین این شهرک‌ها را تأمین کرد، گفت: به علت هزینه زیاد، دولت می‌تواند با اعطای وام کم‌بهره از آن‌ها حمایت کند.
دکتر قاسم‌پور با بیان این‌که کشور چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پنل‌های خورشیدی در دنیاست، افزود: چون در این کشور نیروگاه‌های خورشیدی بسیاری احداث شده است که علاوه‌بر تأمین نیاز، مقرر شده برق مازاد بر نیاز به دیگر کشورها بفروش برسد.
وی با اشاره به هزینه‌بر بودن واردات این پنل‌های خورشیدی خاطرنشان کرد: باید با دستیابی به دانش فنی و بومی‌سازی آن نسبت به تهیه پنل‌های خورشیدی اقدام کرد.
رشد ۱۷۰ درصدی ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر ایران در همه‌گیری کرونا
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران این اقدام را با توجه به وجود معادن غنی در کشور امکان‌پذیر برشمرد و در ادامه با اشاره به رشد قابل توجه احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر در دنیا سهم کشورهای پیشرفته و چین را در این حوزه زیاد و سهم خاورمیانه را اندک دانست و گفت: اما ایران در چند سال اخیر که بخشی از آن مصادف با همه‌گیری کرونا بوده، در ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر خود رشد ۱۷۰ درصدی را داشته است و در حال حاضر توانسته به ۹۰۰ مگاوات برساند.
سهم ۵۰ درصدی نیروگاه‌های خورشیدی در تولید برق تجدیدپذیر در تیر ماه ۱۴۰۰
دکتر قاسم‌پور با بیان این‌که میزان نیاز ایران به برق در پیک مصرف حدود ۶۰ مگاوات برآورد شده است، ادامه داد: طبق آماری که در «ساتبا» انتشار یافته، میزان تولید برق تجدیدپذیر در تیرماه ۱۴۰۰، بالغ بر ۱۸۰میلیون کیلووات ساعت بوده که حدود ۵۰ درصد آن از نیروگاه‌های خورشیدی تأمین شده است
وی میزان استفاده از منابع تجدیدپذیر در ایران را کم و در عین حال رو به رشد دانست و خاطرنشان کرد: با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تجدیدپذیر این امید می‌رود این رشد تسریع شود، هم‌اکنون میزان بهره‌وری از نیروگاه‌های تجدیدپذیر در ایران با اعمال سیاست‌های تشویقی و خرید تضمینی حدود ۹۰۰مگاوات است که رقم کمی نیست.
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران، افزود: با این توضیحات، رشد برق تجدیدپذیر در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای خاورمیانه (به جز عربستان) مناسب بوده است.
دکتر قاسم‌پور در بخش دیگری از سخنانش با بیان این‌که انرژی تجدیدپذیر همانطور که در اسمش مستتر است، یعنی انرژی‌ای که قابلیت تولید مجدد را دارد، افزود: این انرژی‌ها نظیر انرژی خورشیدی در زمین بیکران هستند. برخی دیگر از انرژی‌ها هم قابلیت تکرار مجدد در طبیعت را دارند.
وی با اشاره به بایومس گفت: این انرژی از وسایل دورریز طبیعی یا صنعتی ساخت بشر نظیر برگ درختان، درختان خشک شده، فضولات دامداری و زباله‌های شهری حاصل می‌شود.
این دانشیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران توضیح داد: گیاهان و جانوران برای رسیدن به مرحله رشد از کربن استفاده می‌کنند، در گیاهان کربن به قند تبدیل می‌شود و در این فرآیند گیاه با جذب کربن دی‌اکسید به پاکسازی هوا کمک می‌کند و با بازیافت انرژی آن‌ها می‌توان گفت کربن دی اکسیدی به چرخه طبیعی وارد نمی‌شود.
دکتر قاسم‌پور ادامه داد: این در حالی است که حاصل سوخت‌های فسیلی و احتراق آن‌ها چیزی جز تولید دی‌اکسید کربن نیست که نتیجه آن گرمایش زمین و تغییر اقلیم است. انرژی تجدیدپذیر هم از این نظر که قابل بازیافت و دسترسی مجدد هستند و هم از این نظر که منبع تمام‌شدنی نیستند، همواره برای بشر حائز اهمیت بوده است، کاهش آثار زیست محیطی حاصل از سوخت‌های فسیلی از دیگر فواید انرژی‌های تجدیدپذیر است.
عمر محدود سوخت فسیلی و تمام‌شدنی بودن آن از معایب این انرژی‌ها
وی عمر محدود سوخت فسیلی و تمام‌شدنی بودن آن را از معایب این انرژی‌ها برشمرد و افزود: با رشد صنعت و وابستگی شدید به سوخت‌های فسیلی بشر باید به‌دنبال منابع جدیدی برای تأمین انرژی باشد. هم‌اکنون بسیاری از کشورها برای مدت‌هاست به فکر افزایش تولیدات انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی هستند.
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران ادامه داد: برخی کشورها در این راستا موفق بوده‌اند و توانسته‌اند برق مورد نیاز خود را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر انرژی بادی، خورشید، زیست‌توده برای تأمین برق بخشی یا تمام برق شبکه سراسری (البته برای مدت کوتاهی )تأمین کنند.
تأمین ۴۶ درصد برق مورد نیاز آلمان از منابع تجدیدپذیر
دکتر قاسم‌پور خاطرنشان کرد: به‌عنوان مثال کشور اروپایی نظیر آلمان توانسته است ۴۶ درصد برق کل کشور خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند، در کشور ما نیز نظیر دیگر کشورها این علاقه‌مندی برای استفاده از برق تجدیدپذیر وجود دارد و در این راستا سیاست‌های تشویقی خوبی اعمال شده است.
وی با اشاره به وجود پتانسیل مناسب انرژی خورشیدی و بادی، بر ضرورت احداث و گسترش سایر نیروگاه‌های برق تجدیدپذیر در کشور تأکید و خاطرنشان کرد: به‌عنوان مثال در مشگین‌شهر برای زمین گرمایی نیروگاهی احداث شده است و مطالعات در این‌باره ادامه دارد.
این دانشیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با بیان این‌که برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور چه در میان دانشمندان از نظر علمی و چه در سطح حاکمیتی عزم جدی وجود دارد، افزود: دنیا در حال حرکت به سمت کاهش وابستگی به منابع سوخت‌های فسیلی و در مقابل تأمین منابع از انرژی‌های تجدیدپذیر است.
دکتر قاسم‌پور افزود: باید به این موضوع اندیشید که با تغییر رویکرد همه کشورها به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، حتی اگر ایران منابع غنی فسیلی هم داشته باشد، دیگر خریداری در دنیا برای سوخت‌های فسیلی وجود ندارد. پس ضروری است تا علاوه‌بر منابع فسیلی به‌دنبال منابع انرژی تجدیدپذیر برای مصرف و صادرات باشیم.
وی با اشاره به پتانسیل بسیار زیاد ایران در حوزه انرژی خورشیدی و بادی، گفت: بر این اساس می‌توان نیروگاه‌های جدیدی برای تأمین انرژی احداث کرد که مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی است، اما در مقابل احداث نیروگاه‌های جدید فسیلی و تعمیر، تجهیز و به‌روز رسانی نیروگاه‌های موجود نیز هزینه‌های زیادی را به دولت و کشور تحمیل می‌کند.
دکتر قاسم‌پور ادامه داد: با آن‌که صنایع ما به‌شدت وابسته به سوخت‌های فسیلی است و به سادگی نمی‌توان ایجاد تغییر عمیق و شگرف در آن‌ها داد، اما ضرورت حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر را که مستلزم صرف زمان و هزینه بسیار است، نمی‌توان نادیده گرفت.
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با بیان این‌که در حال حاضر میزان تولید از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای پیشرفته در حدی نیست که بتوان به‌طور کامل تغییر منبع از سوخت فسیلی بدهند، خاطرنشان کرد: اما این رویکرد مناسب باید همواره وجود داشته باشد که تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر بهترین راهکار است.
حرکت دنیا به سمت کم‌هزینه شدن تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر
دکتر قاسم‌پور ادامه داد: شاید امروز تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر نسبت به سوخت‌های فسیلی هزینه بیشتری داشته باشد، اما با توجه به رشد تکنولوژی و گسترش آن، دنیا در حال حرکت به سمت ساخت تجهیزاتی با بازدهی بیشتر و هزینه کمتر است، بنابراین هر کشوری که در این حوزه و احداث نیروگاه‌های انرژی زودتر اقدام کند، سریع‌تر به بهره‌وری بیشتر و استقلال و عدم وابستگی انرژی خواهد رسید.
وی با بیان این‌که ایران از نظر دانش فنی به ویژه فناوری‌های نوین جزو کشورهای مطرح دنیا است، افزود: بنابراین لازم است به‌طور جدی در حوزه فناوری‌های مبتنی بر انرژی در کشور ورود کند و زیر ساخت‌های آن را فراهم کند تا در آینده دچار تحریم ورود و یا استفاده از فناوری نشود و این در حالی است که ایران از نظر انرژی‌های تجدیدپذیر پتانسیل بسیار خوبی هم دارد.
بهره‌برداری نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر با ظرفیت ۱۰ مگاوات در اصفهان، کرمان، یزد و تهران
این دانشیار دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با اشاره به وجود ۳۰۰ روز آفتابی در کشور، گفت: می‌توان از این تابش و دسترسی مناسب به تابش نور آفتاب به خوبی استفاده کرد، به‌طوری‌که هم‌اکنون نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر با ظرفیت تولید ۱۰ مگاوات در استان‌های اصفهان، کرمان، یزد و تهران مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
دکتر قاسم‌پور با انتقاد از سرعت کم رشد احداث این نیروگاه‌ها در کشور، به وجود انرژی بادی مناسب در کشور اشاره کرد و افزود: برای استفاده از این انرژی‌ها توان علمی خوبی در کشور وجود دارد، اما در حوزه فناوری باید به صنعت تجدیدپذیر توجه بیشتری شود، در این راستا می‌توان فناوری را وارد و در کشور بومی‌سازی کرد.
تأکید بر ضرورت هم‌خوانی رشد انرژی‌های تجدیدپذیر با رشد تقاضا
وی با تأکید بر ضرورت هم‌خوانی رشد انرژی‌های تجدیدپذیر با رشد تقاضا، خاطرنشان کرد: در انرژی تجدیدپذیر به فراخور تأمین نیاز صنعت کشور عمدتاً به‌دنبال تولید برق هستیم، اما می‌توان انرژی‌های خورشیدی و بادی را به دیگر سوخت‌ها نظیر سوخت هیدروژنی تبدیل کرد، می‌توان از بایومس، بایواتانول(سوخت زیستی با کاربرد صنعتی) تولید کرد.
دانشیار گروه انرژی‌های نو و محیط زیست دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران با بیان این‌که انرژی‌های تجدیدپذیر کاربردهای فراوانی دارند، افزود: اما عمده نیاز در بخش صنعت و مسکن، برق است و هم‌اکنون اولویت تبدیل انرژی تجدیدپذیر به برق است.
دکتر قاسم‌پور با بیان این‌که طبق آمار «ساتبا» در شرایط کرونایی ظرفیت نیروگاه‌های صنعت تجدیدپذیر ایران رشد ۱۷۰ درصدی را تجربه کرده است، گفت: در این راستا دیدگاه سیاستگذاران هم بهبود یافته است و از منابع مالی جدید برای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر استفاده می‌شود که سبب افزایش تولید برق تجدیدپذیر خواهد شد.
وی با اشاره به برقی شدن ناوگان حمل و نقل شهری و تولید خودروهای برقی در ایران و جهان، نیاز به برق را با توجه به رشد تکنولوژی رو به افزایش دانست و تصریح کرد: با توجه به رشد جمعیت و گسترش پدیده شهرنشینی این امکان وجود دارد که در آینده ممکن است برای جایابی نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر با محدودیت‌ها و مشکل مواجه شویم.
انتهای پیام