حمیدرضا زکی‌زاده در گفت و گو با ایسنا افزود: از سال ۷۰ از برنامه اول تا پایان برنامه ششم در سال جاری، بیش از دو میلیون متر مکعب سازه‌های سنگی – ملاتی، سنگی – گابیانی و خاکی برای کنترل روان‌آب سیلاب و رسوب در استان تهران احداث شده است. ظرفیت کنترل حجم روان‌آب و رسوب این سازه‌ها به‌طور متوسط به ازای هر متر مکعب ۱۰ تا ۲۰ متر مکعب سیلاب و رسوب است یعنی ما با ۲ میلیون مترمکعب حداکثر ۴۰ میلیون متر مکعب از حجم سیلاب و ۲۰ تا ۴۰ میلیون متر مکعب حجم رسوب را در طول سه دهه در استان تهران کنترل کرده‌ایم.
وی در عین حال اذعان کرد: با بارش‌های رگباری و رسوب‌زایی، تا ۹۰ درصد این سازه‌ها از رسوب پرشده است و قدرت کنترل سیل ندارد یعنی خسارت و قدرت سیل را کاهش داده ولی دیگر ظرفیت آن تکمیل شده است.
زکی زاده اضافه کرد: کمترین نرخ هر متر مربع آپارتمان در شهر تهران ۲۰ میلیون تومان است. در حوضه ۲۵۰ کیلومتری شهر تهران اگر در یک کیلومتر مربع یعنی ۱۰۰۰ متر در ۱۰۰۰ متر سیلاب جاری شود، دست کم ۲۰ هزار میلیارد تومان خسارت مالی وارد شود و هزاران نفر می‌میرند اما در صورتی که در بالادست شهر تهران ۲۰۰ میلیارد تومان اقدامات آبخیزداری انجام دهیم و شهرداری برای ۱۱ روددره شهر تهران مسیل ایمن ایجاد کند - که الان به برج‌ها و آپارتمان تبدیل شده است - می‌توان تا حد زیادی جلوی خسارات را در شهر گرفت. عدد۲۰۰ میلیارد تومان یک درصد ۲۰ هزار میلیارد تومان است؛ در صورتی که اعتبارات ما در سال ۳۰ میلیارد برای «کل استان تهران» است.
وی ضمن تاکید بر اینکه اعتبارات آبخیزداری بسیار ناچیز است، گفت: بارش سیلابی در سال ۹۴ در کن بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد کرد. در صورتی اگر یک پنجم حوضه کن به اقدامات آبخیزداری اختصاص داده می‌شد نه تنها کشته‌های بارش سیلابی به صفر می رسید بلکه خسارت مالی کمتر می شد این در حالیست که با وجود اثر بخشی بسیار زیاد اقدامات آبخیزداری اعتبارات کمی به آن تخصیص می‌یابد.
زکی‌زاده افزود: اعتبارات آبخیزداری استان تهران در سال جاری عمدتا در بالادست شهرهای فیروزکوه، دماوند، تهران، شمیرانات و شهر ری هزینه می‌شود.
وی با اشاره به اثربخشی اقدامات آبخیزداری گفت: اثربخشی اقدامات آبخیزداری علاوه بر کنترل سیل و رسوب، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش خسارت‌های جانی و مالی و استفاده از آب پشت سازه‌های آبخیزداری برای آبیاری باغ‌های روستایی را موجب و سبب مهاجرت معکوس می‌شود مانند روستای وردیج و واریش. این دو روستا در کنار حوضه کن از تفرجگاه‌های ساکنان تهران است و در حال خالی شدن از سکنه بود و بر اثر سیل به باغ‌های آن در طول یک دهه گذشته خسارت وارد شده بود. درختان گردو، شاتوت و گیلاس دره‌های دو روستا نیز به وسیله تانکر و با صرف هزینه بسیار سنگینی آبیاری می‌شد.
این دکترای مهندسی آبخیزداری اضافه کرد: ما با سازه‌های آبخیزداری و کنترل سیل توانستیم خسارت‌های بیش از ۱۰ میلیاری سیل را در این منطقه کنترل کنیم این در حالیست که شرایط این دو روستا به‌گونه‌ای شده بود که جوانان مهاجرت کرده بودند و در شهر به کارهای متفرقه اشتغال داشتند.
وی در ادامه گفت: از سال ۹۴ با احداث چند سد و سازه‌های سیل‌گیر توانسته‌ایم شرایطی را فراهم کنیم که باغداران توسط دهها لوله بیش از دهها استخر در کنار باغ‌ها بسازند و با لوله‌های نیم و یک اینچی آب سیلاب سازه‌های آبخیزداری را وارد استخرها کنند. بدین ترتیب آنان نه تنها از هزینه‌های سرسام‌آور آبیاری نجات پیدا کردند بلکه باغ‌ها شاداب شد.
زکی‌زاده اضافه کرد: این شرایط موجب شده است در روستای وردیج بیش از ۱۴۰ خانوار مهاجرت معکوس داشته باشند و تقریبا در روز تعطیل وردیج و واریش با سیل مراجعه‌کنندگان به رستوران‌ها و باغ‌ها مواجه می‌شوند و آنان از محصولات جانبی روستاییان نیز استفاده می‌کنند و بدین ترتیب درآمد روستاییان را افزایش داده و باعث ایجاد درآمد پایدار برای آنان شده‌اند.
وی با بیان اینکه بیشترین اثر انجام اقدامات آبخیزداری در پخش سیلاب در استان تهران در شهر ری جنوب روستای «آراد» بوده است، گفت: از زمانی که سد کرج در سال ۱۳۴۰ به بهره‌برداری رسید تاکنون شهر ری با افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی روبرو بوده است. حدود ۵۰ سال پیش عمق چاه‌های این منطقه به علت سیراب شدن از آب پنج تا ۱۰متر بود اما از زمانی که آب سد کرج مورد استفاده جمعیت رو به تزاید شهر تهران قرار گرفت و جلوی آن گرفته شد، تقریبا۷۰ روستای شهرستان ری خالی از سکنه شد.
زکی‌زاده با اشاره به اقدامات آبخیزداری انجام شده در این منطقه اظهارکرد: با اتقاقی که در پنج دهه گذشته با خشک شدن منابع آب سیراب کننده زمین‌های حاصلخیز شهر ری رخ داده است، سطح ایست‌آبی به بالای ۱۵۰ متر با آب شور رسید ولی در دو دهه اخیر با استقرار دهها سازه پخش سیلاب در زمان‌های وقوع سیلاب توانسته‌ایم جلوی سیلاب – که آب آن شیرین است – را بگیریم و سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه کنیم. در نتیجه قیمت زمین‌های این منطقه افزایش قابل توجهی یافته است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران افزود: طی دو دهه اخیر حدود ۱۵ سازه زده‌ایم ولی اثر بخشی به حدی بالا بوده است که توانسته‌ایم برای بالای ۱۰۰ خانوار این منطقه درآمدی چند ۱۰ میلیاری ایجاد کردیم. این ارزش و اثر بخشی احداث سازه های آبخیزداری در مدیریت سیلاب پایین دست استان تهران را نشان می‌دهد.
زکی‌زاده در پایان اظهارکرد: امیدواریم دولتمردان و برنامه‌ریزان کشور به آبخیزداری با توجه به اینکه ایران کشور خشک و نیمه‌خشکی است و به‌طور متوسط یک سوم بارش جهانی بارندگی دارد، توجه بیشتری کنند. در واقع آبخیزداری می‌تواند با مدیریت سیلاب و استحصال آب آن برای کشاورزان، حداقل از اثرات خشکسالی و سیلاب بکاهد.
انتهای پیام