مرضیه عزیزی معین روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه تحقیقات نشان داده که کرونا ویروس عواقب بسیار زیادی از جوانب مختلفی بر زندگی انسان‌ها دارد، گفت: کاهش معنادار در درآمد افراد، افزایش بیکاری و اختلال در صنعت بر هم خوردن تمام سیستم‌های مغزی، بدنی و همچنین بار مراقبت، عوارض روانشناختی همچون اضطراب و افسردگی ناشی از کرونا از جمله عواقب این ویروس بر زندگی انسان است.
وی در ادامه یادآور شد: طبق گفته سازمان بهداشت جهانی این بیماری به عنوان یک تهدید بزرگ برای سلامت جسمی و روانی است، چرا که شیوع این بیماری باعث شده تا زندگی روزانه و عادی خانواده‌ها تغییر یابد و به شکل ویژه‌ای بر سبک زندگی خانواده‌ها تأثیر گذاشته و مهمترین پیامد آن آسیب به سلامت روان است به این صورت که خصوصاً باعث افزایش اضطراب، افسردگی و استرس پس از سانحه در افراد می‌شود.
این روانشناس با اشاره به اینکه مطابق تحقیقات، خودمراقبتی جسمانی و روانشناختی یکی از عواملی است که می‌تواند اثرات متفاوت روانشناختی و جسمانی ناشی از بیماری را تا جای ممکن کم کند گفت: با این وجود رعایت پروتکل بهداشتی در برابر پاندمی کرونا در جامعه کاهش یافته است.
عزیزی معین در خصوص چرایی عدم رعایت پروتکل بهداشتی در برابر پاندمی کرونا در جامعه به علل مختلف روانشناختی اشاره کرد و تصریح کرد: درماندگی آموخته شده یکی از علل روانشناختی موثر بر این مسئله است، بر اساس نظریه سلیگمن دو متغییر اساسی داریم یک عدم کنترل و دوم عدم پیش‌بینی پذیری که باعث درماندگی آموخته شده می شود اینکه وقتی فردی نتواند رویدادی را کنترل و پیش‌بینی کند دچار درماندگی آموخته شده است لذا هرچه در فضای درمان بیماری‌های مزمن پیش‌بینی پذیری و کنترل پذیری را در ارتباط با بیماری آموزش بدهیم پیش آگهی و امید به زندگی بیشتر می شود.
وی ادامه داد: در بیماری کرونا نیز همین طور است بطور مثال به افراد آموزش بدهیم که اگر این پروتکل را رعایت کنید تا چه اندازه ایمن هستید مثلا اگر ماسک بزنید تا ۹۰ درصد و اگر در محیط امن منزل بمانی و یا دور از جمعیت باشی تا چند درصد ایمنی ایجاد می‌شود این پیش‌بینی پذیری و کنترل مناسب باعث افزایش رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌شود.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه پیام‌های متناقض و پیام‌های متفاوت از سوی مسئولین باعث سردرگمی و نا آگاهی افراد می شود، خاطرنشان کرد: پیام‌های متناقض یعنی از طرفی یک ارگان وضعیت را قرمز اعلام می‌کند و از سوی دیگر ارگان دیگری هیچ تعطیلی و محدودیتی برا تجمع قائل نمی‌شود بنابراین این پیام‌های متناقض در واقع مردم جامعه را دچار ناامنی، غیرقابل پیش‌بینی بودن و در واقع غیرقابل کنترل‌پذیری می‌کند و احساس ناامنی در برابر اخبار متناقض و غیر واقع باعث بی توجهی افراد به رعایت پروتکل های بهداشتی می شود.
عزیزی معین کاهش خود مراقبتی در جامعه را یکی دیگر از عوامل روانشناختی موثر در کاهش رعایت پروتکل‌ها در جامعه دانست و عنوان کرد: خودمراقبتی اقدامات و رفتارهای آگاهانه و هدفداری است که مردم به منظور حفظ و ارتقای سلامت خود و خانواده انجام می دهند در واقع مراقبت از سلامت خود، شامل فعالیت هایی است که مردم انجام می دهند تا از سلامت جسمی و روانی خود نگهداری و از بروز حوادث جلوگیری نمایند و ناخوشی‌ها و بیماری‌ها را بهبود بخشند و سلامت خود را ارتقاء دهند بطور کلی در جامعه‌ی ما آموزش خود مراقبتی و پیشگیری بسیار کم اهمیت است.
این روانشناس اظهار کرد: اضطراب بیماری به طور کلی و اضطراب ناشی از کرونا باعث می‌شود که افراد گوش به زنگ به ویژگی‌ها و علائم و رفتارهای خود حساسیت بیشتری داشته باشند در ضمن، این اضطراب و ترس از بیمار شدن باعث می‌شود که افراد از رفتارهای ایمنی جویانه بیشتری برای مقابله با بیماری و ویروس استفاده کنند لذا کسانی که اضطراب بیشتری دارند، از رفتارهای خودمراقبتی بیشتری استفاده می‌کنند.
وی اضافه کرد: متاسفانه طولانی شدن پاندمی کرونا باعث عادی سازی و کاهش اضطراب بیماری شده بنابراین کسانی که اضطراب و ترس کمتری در برابر سرایت کرونا ویروس دارند کمتر از رفتارهای خودمراقبتی استفاده می‌کنند.
عزیزی معین با بیان اینکه انسان به طور طبیعی به دنبال شناسایی هر نوع تهدید و ارتقاء روش‌های مقابله‌ای با آن است یادآور شد: در روزهای اخیر شناخت جمعی درگیر تهدیدی به نام ویروس کرونا شده هرچند خاستگاه این مشکل غیر بومی بوده امّا به دلایلی همچون عدم مشارکت جدی هموطنان پیامدهای نامطلوب آن رو به تزاید است.
وی افزود: بسیاری از افراد در جامعه فعلی ما دچار(توهم کنترل) شده اند و همین موضوع باعث روش‌های مقابله‌ای ناکافی شده این توهم کنترل زمانی شکل می‌گیرد که انسان‌ها تصور می‌کنند منبع یک تهدید یا خطر تحت کنترل آنهاست حال آنکه واقعیت خلاف آن است.
این مدرس دانشگاه به عدم امنیت مالی اشاره کرد و تصریح کرد: کسانی که از امنیت مالی کمتری برخوردار هستند با سطح درآمد پائین‌ترممکن است از مشکلات اقتصادی کوتاه مدت و بلندمدت ناشی از کرونا رنج بیشتری ببرند و همین باعث عدم رعایت محدودیت ها و در خانه ماندن می‌شود.
عزیزی معین در پایان در خصوص راهکارهای روانشناختی جهت افزایش رعایت پروتکل‌های بهداشتی در برابر پاندمی کرونا خاطرنشان کرد: حفظ آرامش و خونسردی، نگاه مثبت روانشناختی به روش‌ها و راهکارها، هم صدایی و هماهنگی درونی معاونت‌ها و سازمان‌ها و منابع اطلاع رسانی و تدوین کتاب‌ها و جزوات راهنما، نگاه توکل و امید، تکریم بیانات و سرلوحه قرار دادن منویات مقام معظم رهبری در انجام امور، ایجاد محیط حمایتگری و افزایش مشارکت جامعه، ارائه پیشنهادات اساسی برای کاهش عوامل تنش‌زای غیر ضروری و افزایش حمایت از قشر ضعیف‌تر، ارائه اطلاعات واضح و روشن و قابل دستیابی درباره دسترس بودن منابع پشتیبانی و افزایش مراقبت‌های معنوی و خدمات حمایتی برای افراد راهکارهایی برای افزایش رعایت پروتکل‌های بهداشتی است.
انتهای پیام