مجتبی گراوند در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه پژوهشگران و صاحب‌نظران در مورد علل و اهداف قیام امام حسین(ع) از دیرباز تا کنون قلم‌فرسایی کرده‌اند، افزود: آنان با الهام و استناد به سخنان امام حسین(ع) و بررسی متون مختلف تاریخ اسلام، رویکردها و رهیافت‌های مختلفی در تحلیل واقعه‌ی عاشورا داشته‌اند.
وی ادامه داد: یکی از این رهیافت‌ها؛ سیاسی- حکومتی است. این رهیافت، هدف و انگیزه‌ی اصلی قیام امام حسین(ع) را تشکیل حکومت دینی دانسته‌اند. برخی از معتقدان به این دیدگاه عبارتند از سید مرتضی علم‌الهدی در کتاب «تنزیه الانبیاء»، هبه‌الدین شهرستانی در کتاب «نهضه الحسین(ع)»، طه حسین در کتاب «علی و بنوه»، شیخ عبدالله علائلی در کتاب «برترین هدف در برترین نهاد»، سید هادی مدرسی در کتاب «شهید و انقلاب» و صالحی نجف‌آبادی در کتاب «شهید جاوید».
گراوند با اشاره به رهیافت جامعه شناختی و ایدئولوژیکی، اضافه کرد: در این رهیافت جایگاه اجتماعی عاشورا و تأثیر آن در جامعه در راستای اصلاح امور اجتماعی مسلمانان، تمسک به شهادت برای مبارزه با قساوت و شقاوت، شرافت و فداکاری برای رسیدن به هدف، شهادت‌طلبی و قیام برای اجرای احکام دین مورد بررسی قرار می‌گیرد. برخی از معتقدان به این دیدگاه عبارتند از توفیق ابو علم در کتاب «ابوالشهداء الحسین بن علی»، جلال‌الدین همایی در کتاب «اسرار و آثار واقعه‌ی کربلا»، خالد محمد خالد در کتاب «فرزندان پیامبر در کربلا» ترجمه حسن فرامرزی، سید محسن امین در کتاب «سیره معصومان» ترجمه حسین وجدانی، سید حسین محمد جعفری هندی در کتاب «تشیع در مسیر تاریخ» ترجمه سید محمد تقی آیت‌اللهی، دکتر علی شریعتی در کتاب «حسین وارث آدم»، شهید مطهری در کتاب «حماسه‌ی حسینی»، شیخ محمد مهدی شمس‌الدین در کتاب «ثورة الحسین».
این استادیار دانشگاه لرستان، رهیافت سوم را تاریخی- قومی عنوان کرد و افزود: در این رهیافت، عاشورا با توجه به عوامل تاریخی و نزاع‌های قومی مورد بررسی قرار گرفته است. در این دیدگاه هدف قیام امام حسین(ع) مبارزه با جاهلیت ثانی که نماد آن یزید فاسد، فاسق و فاجر بود- مورد بحث قرار گرفته است. برخی از معتقدان به این دیدگاه عبارتند از عباس محمود عقاد در کتاب «ابوالشهداء الحسین بن علی» و دکتر سید جعفر شهیدی در کتاب «قیام حسین (ع)»
وی با اشاره به رهیافت عرفانی، ادامه داد: این رویکرد قرائتی عرفانی از عاشورا دارد و قائل به مبارزه با ظالمان بوده است به گونه‌ای که یاد فاجعه‌ی کربلا، قوت قلب ره پویان وصال به حساب می‌آید. از طرفی در این دیدگاه شهادت امام حسین(ع) وسیله تقرب به خداوند متعال، حریت بخشی معنوی عاشورا و نبرد عشق و عقل در کربلا مورد بحث قرار گرفته است. از معتقدان به این دیدگاه سید بن طاووس صاحب کتاب «لهوف» است.
گراوند رهیافت ترکیبی را دیگر رهیافت قلمداد کرد و گفت: این رویکرد در تحلیل علل قیام امام حسین(ع) نگاهی چند جانبه دارد. این قیام علاوه بر اینکه ماهیّت یزید و حزب بنی‌امیه را رسوا ساخت؛ الگویی برای رهایی، قیام‌ها و انقلاب‌های مسلمانان شد؛ چون افکار و اخلاق بلندنظرانه و عالی انسانی جایگزین اخلاق جاهلی حاکم در آن روزگار شد و به نوعی باعث بیداری وجدان و شعور دینی مردم گشت. شایان ذکر است که پس از آن قیام‌های مختلفی با شعار «یا لثارات الحسین» شکل گرفت و دولت امویان را گرفتار کرد. در واقع می‌توان گفت که امام حسین(ع) با نثار خون خویش و بهترین یاران پاکش که چکیده همه‌ی فضیلت‌ها و خوبی‌های عالم بودند، به همه‌ی انسان‌ها فارغ از نگاه قومی و دینی؛ درس آزادگی و آزاد زندگی کردن، نترسیدن از مرگ در راه حق، ظلم ستیزی، فداکاری در راه حفظ اسلام و کیان امت اسلامی، اهمیت به مقدسات دینی و نماز، وفای به عهد، بزرگواری و کرامت حتی در برخورد با دشمن، امکان توبه، نقش فعال و سازنده‌ی زن(نقش حضرت زینب(س) و مادر وهب)، سخاوت، شجاعت، مقاومت، مروت و جوانمردی و... آموخت و به همین دلیل پیروز همیشه‌ی تاریخ خواهد بود.
انتهای پیام