۵ ماه مه با هدف افزایش آگاهی در مورد سلامت مادر و نوزاد روز جهانی ماما نام‌گذاری شده است. علی‌رغم اهمیت زیادی که رشته مامایی دارد، در کشور ما آنچنان که باید به این رشته توجه نمی‌شود.
یکی از مشکلات ماماها هویت آنهاست که برای جامعه مغفول مانده و اطلاعات کاملی در خصوص فعالیت‌ها و خدمات حرفه مامایی وجود ندارد و اغلب آنها در مراکز بهداشت با عنوان مراقب سلامت مشغول به فعالیت هستند. عدم همکاری بیمه‌ها برای عقد قرارداد با جامعه مامایی یکی دیگر از معضلات مهم حوزه مامایی است. همچنین درحوزه نسخه‌های الکترونیک و سیستم ارجاع، جامعه مامایی دیده نشده است. در گفت‌وگو با متخصصان رشته مامایی به بررسی مسائل و مشکلات این حوزه پرداخته‌ایم.
هویت مامایی دیده شود
مهری دائی‌نژاد، رئیس جمعیت مامایی خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا درمورد نقش و جایگاه مامایی در جامعه بیان کرد: حرفه ما بخشی از هویت ما است. خواسته جامعه مامایی این است که هویت مامایی دیده شود.
وی ادامه داد: ماما در بخش بهداشت همه خدمات را به تمامی اعضاء خانواده ارائه می‌دهد. در وضعیت فعلی واکسیناسیون، ماماهای ما دوشادوش سایر همکارانشان در مراکز بهداشت ارائه خدمت می‌کنند و در مراکز ۱۶ ساعته برای غربالگری کرونا ماماها فعال هستند. همکاران ما هیچ وقت از انجام مسئولیت نترسیدند اما اسم آنها دیده نمی‌شود. در سیستم بهداشت و درمان در هر پایگاه بهداشت نیمی از مراقبین سلامت ماما هستند اما با عنوان سازمانی «مراقب سلامت» ارائه خدمت می کنند و مراجعین نیز اغلب وقتی خدمات می گیرند با توجه به این عنوان، تصور نمی کنند خدمات را از ماما دریافت کرده‌اند.
رئیس جمعیت مامایی خراسان رضوی با بیان اینکه در تعدادی از کشورها همانطور که پزشک خانواده دارند، یک مامای خانواده نیز دارند، بیان کرد: متاسفانه مامایی به طور کامل به جامعه معرفی نشده است. اطلاعات کاملی در خصوص فعالیت‌ها و خدمات حرفه مامایی وجود ندارد. تلاش و فعالیت ماماها متاسفانه مغفول مانده است. همکاران رسمی و سازمانی ما در بهداشت با وجودی که پست سازمانی آنها در زمان استخدامی، ماما بوده است، اما تحت عنوان مراقب سلامت مشغول به کار هستند. واقعیت این است که درحال حاضر پست سازمانی ماما از وزارت بهداشت درحال حذف شدن است و این ضرر بزرگی برای جامعه و همچنین حرفه ما است.
۱۵ شهید سلامت از جامعه مامایی
دائی‌نژاد افزود: عنوان سازمانی ما باید مامایی باشد. از زمان شیوع کرونا تا کنون در سطح کشور ۱۵ شهید از جامعه مامایی داشتیم که یکی از آنها خانم بی‌بی صدیقه سیدی از مشهد بود.
وی یکی دیگر از دغدغه‌های جامعه مامایی را بازار کار دانست و افزود: متاسفانه مامایی جایگاه واقعی خود را در نظام بهداشت و درمان ندارد و اشتغال در این حرفه بعد از فارغ‌التحصیلی اصلا آسان نیست. با این وجود شاهدیم که دانشگاه‌های مختلف سالیانه تعداد زیادی دانشجو در این رشته می پذیرند که این به نوعی دوگانگی است. این افراد با سرمایه ملت درس می‌خوانند و عمر خود را صرف تحصیل می‌کنند پس بایستی به فکر اشتغال آنها نیز بود و اگر نیاز جامعه به ماما در این حد نیست پس بایستی ورودی دانشگاه ها کم شود که ما در این حجم فارغ التحصیل بیکار نداشته باشیم.
بخش زایشگاه به عنوان بخش اورژانس شناخته شود
وی افزود: یکی از تقاضاهای جامعه مامایی این است که بخش زایشگاه به عنوان یک بخش اورژانس شناخته شود؛ چون خونریزی‌ها جزو فوریت‌های مامایی است و هر بخشی در بیمارستان اگر مشکل خونریزی داشته باشد به زایشگاه ارجاع داده می‌شوند.
دائی‌نژاد خاطرنشان کرد: در بیمارستان همیشه می‌گوییم نسبت پرستار به بیمار بایستی یک به یک شود و بهتر است نسبت ماما با مادر در حال زایمان نیز این‌گونه باشد. مادر باردار در حین وضع حمل از زمان بستری شدن تا هنگام زایمان و پس از زایمان نیاز به رسیدگی زیادی دارد.و وقتی این نسبت رعایت نشود ممکن است فرد زایمان خوشایندی نداشته باشد؛ مثلا وقتی قراراست یک ماما سه نفر را هم زمان بررسی کند، کار دشواری است.
عدم همکاری بیمه با جامعه مامایی
وی در ادامه یکی از مهمترین معضلات مطب داری ماماها را عدم همکاری بیمه‌ها برای عقد قرارداد با جامعه مامایی دانست و گفت: بیشتر از ۲۰ سال است که پیگیر این موضوع هستیم و متاسفانه بیمه‌ها با مامایی قرارداد نمیبندند. درسال ۷۰ اقداماتی در این زمینه انجام گرفت که بی‌ثمر بود و در سال ۹۴ به صورت پایلوت درسه شهر قرار شد بیمه، خدمات مامایی را تحت پوشش قرار دهد و بعد به کل کشور این خدمات تعمیم داده شود که آن هم چون تمام خدمات مامایی را شامل نمی‌شد، درنهایت کار در شهرهای پایلوت موفق جلو نرفت. بعد از آن در ۹۹/۶/۲۳ مدیرعامل تامین اجتماعی اعلام کرد که قرارداد بیمه با همکاران ماما انجام می‌شود و حتی به بازدید مطب‌ها و دفاتر کار نیز آمدند ولی بازهم اقدامی انجام نگرفت. بعد از آن طی جلسه‌ای در ۲۵/۸/۹۹ که با حضور سازمان‌های بیمه تامین اجتماعی، وزیر اقتصاد و دارائی، وزیر بهداشت و... انجام گرفت طرحی به صورت پوشش بیمه‌ای ویزیت ماما در غالب نسخه الکترونیک تصویب شد ولی تا کنون اجرا نشده است.
جامعه مامایی در حوزه نسخه‌های الکترونیک دیده نشده است
دائی‌نژاد نسخه‌های الکترونیک را یکی دیگر از مشکلات فراروی جامعه مامایی دانست و گفت: جامعه مامایی اینجا هم دیده نشد؛ جلسه توجیهی برای ما برگزار نشد. این در حالی است که ماماها نسخه‌نویسی انجام می دهند و ما بایستی توجیه می‌شدیم که چطور نسخه‌نویسی کنیم. در سامانه تامین اجتماعی و بیمه سلامت بایستی نام کاربری و رمز عبور داشته باشیم و خیلی از همکاران ما هنوز نتوانستند نام کاربری و رمز عبور بگیرند.
این کارشناس مامایی با بیان اینکه در سیستم ارجاع نیز هیچ جایگاهی برای مامایی در نظر گرفته نشده، گفت: در این سیستم بیماران از پزشک عمومی به متخصص ارجاع داده می‌شوند. اما تکلیف ماما مشخص نیست.
ماما در ارتقاء سلامت خانواده نقش بنیادین دارد
الهام جنیدی، دبیر انجمن علمی مامایی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: شرح وظایف مامایی بسیار گسترده است. ماما از قبل تشکیل نطفه تا یائسگی به شکل پیشگیری، مشاوره، آموزش و حتی کمک به درمان در برخی موارد که در شرح وظایف اوست، می‌تواند ارائه خدمت کند. ماما در ارتقاء سلامت خانواده نقش بنیادین دارد و فقط همراه مادر در دوران بارداری نیست.
وی افزود: در بقیه کشورها مخصوصا کشورهای پیشرفته نیز به همین منوال است. ماما به عنوان دولا یعنی کسی که جدای امر زایمان کنار مادر می‌ماند و به او کمک می‌کند تا زایمانی سرشار از آرامش و لذت را تجربه کند، همراه مادر است .
جنیدی در خصوص شرح وظایف حرفه مامایی گفت: در حقیقت ماماها از پیش از ازدواج با مشاوره ازدواج و آموزش‌هایی که مرتبط با مسائل زناشوئی در ارتقاء روابط زناشوئی و استحکام خانواده نقش اساسی دارد، همراه خانواده‌ها هستند و پس از ازدواج نیزمی‌تواند باعث ارتقاء رابطه زناشوئی و ارتقاء کیفیت رابطه جنسی شوند و تمام این مسائل نقش بسزایی در استحکام خانواده، پیشگیری و کاهش آمار طلاق و ترغیب خانواده‌ها به فرزندآوری خواهد داشت؛ زیرا استحکام خانواده باعث افزایش امید به زندگی می‌شود و درنهایت خانواده‌ها تمایل بیشتری به داشتن فرزند خواهند داشت و این موضوع در افزایش نرخ فرزندآوری که یکی از سیاست‌های کنونی است، تاثیر خواهد داشت.
مشاوره بلوغ جنسی و یائسگی از مهمترین وظایف ماماست
وی درخصوص مشاوره‌هایی که افراد ماما می‌توانند ارائه دهند، گفت: مشاوره بلوغ یکی از مشاوره‌هایی است که افراد ماما ارائه می‌دهند که متاسفانه مورد غفلت قرار گرفته است. برای اینکه یک دختر و خانواده‌اش بتوانند احساس آرامش داشته باشند و بحران بلوغ را طی کنند بایستی آموزش‌های جسمی-روانی لازم در این زمینه را ببینند. از جمله مهم ترین وظایف یک ماما ارائه مشاوره درخصوص بلوغ جنسی و یائسگی و مشاوره‌های دیگر است.
دبیر انجمن علمی مامایی خراسان خاطرنشان کرد: مشاوره‌های قبل از زایمان نظیر شیردهی و نحوه فرزندآوری جزو شرح وظایف ماما است و از همه مهم تر کلاس‌هایی که برای پدران گذاشته می‌شود که آموزش والد شدن، نقش پدری و همراهی کردن با مادر باردار و مادر پس از زایمان در این کلاس‌ها آموزش داده می‌شود.
نقش پررنگ ماما در افزایش جمعیت
جنیدی افزود: اگر حرفه مامایی حمایت شود با حداقل هزینه می‌توانند در بسیاری از حوزه‌ها کمک‌کننده باشند. آنها قطعا می‌توانند در فرزندآوری که یکی از سیاست‌های نظام است نقش بسیار پررنگی داشته باشند و همچنین در رسیدگی به سالمندان و استحکام خانواده‌ها می‌توانند نقش بسیار مهمی ایفا کنند.
وی افزود: در حیطه توانمندسازی مخصوصا توانمندسازی زنان که جزو اهداف هزاره است و تمام کشورها در این جهت حرکت می‌کنند، ماماها نقش بسیار مهمی دارند. مهمترین کسانی که می‌توانند در جهت توانمندسازی زنان نقش داشته باشند ماماها هستند و به صورت تخصصی می‌توانند این کار را انجام دهند.
نقش ماماها در دوران کرونا
احترام السادات وزیری، عضو هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی مشهد نیز با بیان اینکه حیطه فعالیت مامایی بسیار گسترده است و ماما نقش بسیاری در توسعه و ارتقاء سلامت خانواده‌ها دارد، افزود: ماما وظایف مختلف و گسترده‌ای را به عهده دارد و ارائه این خدمات از جمله مسئولیت‌های حرفه مامایی است؛ وظایفی از قبیل ارائه مشاوره و آموزش دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان، آموزش مردان در جلب مشارکت در فعالیت‌های بهداشتی، مشارکت و همراهی مردان در طول روند بارداری زنان، غربالگری‌های سرطان، انجام مشاوره و آموزش خودآزمایی در خصوص بیماری‌های پستان علی الخصوص در ارتباط با دوران شیردهی، مشاوره و آموزش درخصوص شیردهی موفق، آموزش و مشاوره بیماری‌های مقاربتی نظیر ایدز، هپاتیت، در اختیار گذاشتن اطلاعات درخصوص واکسیناسیون مادر و نوزاد شیرخوار و کودک زیر ۶ سال، مشاوره و آموزش درمورد هرگونه مشکلات رشد کودک که معمولا در مراکز بهداشتی درمانی انجام می‌شود، آموزش بهداشت دهان ودندان و بهداشت فردی مادر و کودک، مشاوره درخصوص مسائل و مشکلات جنسی، مشاوره درمورد بهداشت و مسائل یائسگی، انجام نمونه‌برداری پاپ اسمیر و... در حیطه وظایف ماما است.
عضو هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی مشهد گفت: ماما نقش بسزایی در ارتقاء سلامت و باروری دارد و حمایت و توسعه خدمات مامایی در جامعه قطعا منجر به افزایش فرزندآوری خواهد شد.
وی درخصوص نقش ماما در بحران کرونا گفت: ماماهای ما به عنوان سربازان نظام سلامت در عرصه‌های بهداشتی در این مدت فعال بودند. ما شاهد حضور ماماها در مراکز ۱۶ ساعته خدمات جامع سلامت ( مراکز خدمات کرونا) بوده و هستیم. در بحران کرونا تعداد زیادی از همکاران ماما در کنار پرستاران و پزشکان در خط مقدم کرونا دچار بیماری شده حتی شهید شدند و زحمات زیادی کشیدند.
وزیری افزود: مهمترین وظیفه ماما مراقبت از مادران باردار است که مسئولیت بسیارسنگینی است زیرا با جان دو نفر در ارتباط هستیم و افراد ماما بایستی مراقبت‌های بسیاری را از آنها انجام دهند، حتی اگر مادر برای مراقبتش مراجعه نکند ، همکاران ما پیگیری می‌کنند و تماس می‌گیرند .
انتهای پیام