ایجاد تنش میان آمریکا و روسیه موضوع جدیدی نیست و به خصوص در دوران جنگ سرد این تنش‌ها حتی جهان را به سمت یک درگیری اتمی پیش برد، به طوری که در اوایل دهه ۶۰ میلادی شوروی موشک‌های اتمی خود را در کوبا مستقر کرد و "نیکیتا خروشچف" – رهبر شوروی در تهدیدی آشکار خطاب به آمریکا و بلوک غرب گفت "ما شما را دفن خواهیم کرد".
در دهه ۸۰ میلادی نیز "رونالد ریگان"- رئیس جمهور آمریکا دولت شوروی را امپراتوری شیطان خواند و وعده داد به زودی کشورهای اروپای شرقی از زیر یوغ کمونیسم رها می‌شوند.
بعد از فروپاشی شوروی، فضای جنگ سرد تا حد زیادی میان روسیه و آمریکا فروکش کرد، اما همچنان به روش های مختلف ادامه یافت و در سه دهه گذشته آمریکا و روسیه به شکل‌های مختلفی با یکدیگر مقابله کرده‌اند و اخیرا این تنش‌ها در اخراج دیپلمات‌ها آشکار شده است.
دولت آمریکا اعلام کرد که به تلافی دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری و حمله هکرهای وابسته به کرملین به نهادهای دولتی آمریکا، ۱۰ دیپلمات روس را از واشینگتن اخراج و تحریم های جدیدی را نیز علیه روسیه وضع می کند.
روسیه نیز دست به مقابله به مثل زد و ۱۰ دیپلمات آمریکایی را از مسکو اخراج و از آنان به عنوان عناصر نامطلوب یاد کرد و ورود ۸ مقام اتحادیه اروپا را نیز به خاک روسیه ممنوع کرد.
به باور بسیاری از کارشناسان اخراج این دیپلمات‌ها جنگ سرد جدیدی را میان آمریکا و روسیه به وجود آورده که این جنگ سرد از زمان فروپاشی شوروی بی سابقه بوده است. البته در دهه های ۷۰ و ۸۰ میلادی نیز اخراج دیپلمات‌های آمریکایی و روسی از مسکو و واشینگتن رخ می داد، اما بعد از فروپاشی شوروی تاکنون اخراج دیپلمات‌ها در این سطح میان این دو کشور کم سابقه بوده است.
برای بررسی بیشتر دلایل ایجاد تنش میان روسیه و آمریکا و به وجود آمدن جنگ سرد جدید میان این دو کشور، ایسنا با محمد علی بصیری- استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان به گفت و گو پرداخت که در ادامه می خوانید:
تنش میان سه قدرت جهان سابقه ۱۰۰ ساله دارد
بصیری با بیان اینکه چند عامل را باید برای تنش میان روسیه و آمریکا در نظر گرفت، گفت: در ۱۰۰ سال اخیر میان سه قدرت عمده جهان یعنی چین، روسیه و آمریکا تنش‌های زیادی وجود داشته و روابط این سه کشور با یکدیگر از حساسیت زیادی برخوردار بوده است. برای مثال وقتی چین و روسیه به یکدیگر نزدیک می شدند آمریکا وحشت می کرد و این احساس را داشت که مشکلات امنیتی به وجود می آید. یا وقتی روس‌ها به آمریکایی‌ها نزدیک می‌شدند چینی ها این احساس وحشت را داشتند و وقتی چینی‌ها با آمریکایی ها روابط نزدیک برقرار می کردند روس‌ها احساس نا امنی می‌کردند.
وی افزود: در دهه اخیر و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جبهه بندی جدیدی که میان شرق و غرب و شمال و جنوب به وجود آمد چین و روسیه به یکدیگر نزدیک شدند و پیمان های استراتژیک دفاعی با یکدیگر منعقد کردند که این امر برای آمریکایی‌ها خوشایند نیست و به همین دلیل به چین و روسیه فشار وارد می کنند.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان گفت: بنابراین یک عامل که جنگ سرد جدید را میان آمریکا و روسیه تشدید کرده است نزدیک شدن استراتژیک و پیمان‌های نظامی، امنیتی و اقتصادی است که روس‌ها با چینی‌ها علیه آمریکا و بلوک غرب منعقد کرده‌اند.
آمریکای زمان ترامپ روسیه را رها کرد
بصیری ادامه داد: عامل دیگری که باید به آن توجه داشته باشیم این است که آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ روسیه را رها کرد و اولویت سیاست خارجی خود را مهار چین و مسائل خاورمیانه قرار داد و در این مدت روسیه در اروپای شرقی و خاورمیانه یکه تازی می کرد و تا حدی قدرت روسیه افزایش پیدا کرد که حتی به مداخله در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا متهم شد. به همین دلیل جو بایدن رویکرد آمریکا در قبال روسیه را تغییر داد و بر این اعتقاد است که روسیه را باید مشغول کرد و جلوی زیاده خواهی های آن را گرفت.
وی افزود: جو بایدن سیاست ترامپ در قبال روسیه را به ضرر آمریکا می دانست به همین دلیل مقابله جدی با دولت ولادیمیر پوتین را آغاز کرده و این مقابله را با اخراج دیپلمات‌های روسیه از آمریکا و انجام مانورهای نظامی در نزدیکی مرزهای روسیه آغاز کرده است.
پوتین قصد دارد عظمت از دست رفته شوروی را احیا کند
این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: یکی دیگر از عواملی که این تنش را افزایش داده این است که روسیه دوره پوتین به نوعی یک "نئوتزاریسم" است و با روسیه بعد از دوران فروپاشی شوروی که "بوریس یلتسین"- رئیس جمهور آن شد تفاوت اساسی دارد. پوتین قصد دارد عظمت از دست رفته شوروی سابق و روسیه تزاری را احیا کند و حتی در برخی مواقع تهدیدهای جنگ اتمی و مقابله جدی نظامی را مطرح کرده است.
بصیری گفت: این سیاست ولادیمیر پوتین به دامن زدن جنگ سرد جدید میان آمریکا و روسیه دامن زده و خود را در اخراج دیپلمات‌های دو کشور نشان داده است. جو بایدن دلیل اخراج دیپلمات‌های روسی از آمریکا را دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ این کشور اعلام کرده است که البته شواهدی هم در این باره به دست آمده است. پوتین متهم است که در انتخابات چهار سال پیش آمریکا آرا را به نفع دونالد ترامپ چرخانده است و به همین دلیل دموکرات ها قصد مقابله جدی با روسیه را دارند.
وی درباره قاتل خواندن ولادیمیر پوتین از سوی جو بایدن، اظهار کرد: جنگ رسانه‌ای و الفاظی که روسای جمهور آمریکا و روسیه علیه یکدیگر به کار می‌برند از گذشته بوده است و هر زمانی که روابطشان تیره شود از این اصطلاحات علیه یکدیگر استفاده می کنند. در اوج جنگ سرد قدیم، آمریکایی‌ها دولت شوروی را دیکتاتورترین دولت در جهان خطاب می کردند و متقابلا استالین و نیکیتا خروشچف نیز آمریکایی‌ها را خونخوارترین دولت توصیف می کردند و خودشان را دموکرات ترین دولت جهان می‌دانستند.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان، گفت: بنابراین به کار بردن این الفاظ در دوران تنش متداول است و اگر جو بایدن، پوتین را قاتل خطاب می‌کند پوتین هم الفاظی علیه آنان به کار می برد و این امر در چنین شرایطی طبیعی است.
روسیه نگران پیوستن کشورهای آسیای میانه به ناتو است
بصیری با بیان اینکه حضور روسیه در مرزهای اوکراین نیز تنش‌ها را افزایش داده است، افزود: در زمان شوروی سابق اروپای شرقی در اختیار روسیه بود و پیمان ورشور، کشورهای اروپای شرقی و نیمی از آلمان را پوشش می داد که بعد از فروپاشی شوروی این مناطق از دست روسیه خارج شد و بسیاری از کشورهای اروپای شرقی به پیمان ناتو ملحق شدند و پیشروی ناتو به سمت قفقاز و مرزهای سنتی روسیه در دو دهه گذشته تنش ها را میان آمریکا و روسیه افزایش داده است. روسیه به هیچ وجه راضی نیست ارمنستان، گرجستان، آذربایجان (کشورهای آسیای میانه) و... به پیمان ناتو ملحق شوند و برای جلوگیری از این اتفاق دست به هر کاری می زند.
وی ادامه داد: فلسفه وجودی ناتو از زمان تاسیس، مهار کمونیسم و شوروی بود و هم اکنون نیز قصد مهار روسیه را دارد. به همین دلیل روسیه هم به رهبری پوتین بیکار نمی‌نشیند و هر کشوری که به این سمت حرکت کرده با مداخله ارتش روسیه مواجه شده است تا کشورهایی مانند ارمنستان، اوکراین و... پایگاه در اختیار ناتو قرار ندهند، چرا که روسیه حضور ناتو در این کشورها را تهدیدی برای امنیت خود می‌داند.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه اصفهان، خاطرنشان کرد: هم اکنون شاهد بلوک بندی جدیدی در جهان هستیم، به طوری که روسیه و چین به یکدیگر نزدیک شده‌اند و آمریکا و کشورهای اروپای غربی نیز از گذشته تا کنون با یکدیگر متحد بوده‌اند و این اراده دو طرف برای تقابل بیش از یک دهه گذشته است و یارگیری‌هایی که این دو قطب انجام می دهند در خاورمیانه نمایان شده است. این عوامل یک جنگ سرد و جبهه بندی جدید شرقی و غربی را میان این قدرت‌ها شکل داده است.
روسیه نسبت به دهه بعد از فروپاشی شوروی قدرتمندتر شده است
بصیری گفت: روسیه کنونی نسبت به زمان شوروی ضعیف تر است، اما نسبت به دهه بعد از فروپاشی شوروی قدرتمندتر شده است. روسیه با بازسازی که در سلاح‌های اتمی و موشکی خود انجام داده قدرتمندتر شده و تا حدی اقتصاد خود را نیز با پیمان‌های جدیدی که با چین و کشورهای آسیای جنوب شرقی و اوراسیا منعقد کرده تقویت کرده است و نسبت به دهه بعد از فروپاشی شوروی تفاوت های زیادی پیدا کرده و قدرتمندتر شده است. به همین دلیل در برابر آمریکا ایستادگی بیشتری می کند و آمریکا از این امر واهمه دارد.
وی گفت: اروپای شرقی در ۱۰۰ سال گذشته متزلزل بوده و همیشه میان قدرت‌های شرق و غرب دست به دست می شده است و این امکان وجود دارد که اگر روسیه قدرت گذشته خود را احیا کند به این مناطق هم دست اندازی کند و هم اکنون نیز این تنش‌ها در اوکراین و تا حدودی در لهستان و مجارستان قابل مشاهده است و این مرزها، مرزهای تنش و گسل اختلافی روسیه، اروپا، آمریکا و ناتو است.
انتهای پیام