دکتر نیما طائفه شکر، دکترای ایمونولوژی از انگلستان و فوق دکترای ایمونولوژی از کانادا، محقق ایرانی در زمینه مکانیسیم های کووید۱۹ در سیستم ایمنی بدن، در گفت و گو با ایسنا با بیان این مطلب تاکید کرد: از منظر کنترل سریع‌تر پاندمی، واکسن های فعلی کووید۱۹ در دنیا ارجحیت خاصی بر یکدیگر ندارند و هر واکسن در دسترسی که تایید شده و فاز سوم بالینی را طی کرده، تا زمان طلایی از دست نرفته باید تزریق شود.

فوق دکترای ایمونولوژی از کانادا به واکسیناسیون کرونا در دنیا و وضعیت کشورهای مختلف اشاره و اظهار کرد: در حال حاضر بیش از ۱۰ واکسن کووید۱۹ در ۱۴۱ کشور دنیا درحال تزریق به مردم است، به طوری که نزدیک ۶۰۰ میلیون دوز واکسن در کشورهای مختلف دنیا مورد استفاده قرار گرفته است.

وی با اشاره به تزریق بیش از ۱۵۰ میلیون دوز واکسن کووید۱۹ و واکسینه کردن ۳۰ درصد جمعیت در کشور آمریکا، گفت: در رتبه بعد از آمریکا کشورهای چین، هند و انگلیس بیشترین واکسیناسیون علیه کووید۱۹ را داشته اند که در این میان انگلیس با تزریق ۳۵ میلیون دوز و واکسینه کردن ۴۵ درصد جمعیت خود، وضعیت بهتری نسبت به چین و هند دارد. در منطقه خاورمیانه، امارات و بحرین وضعیت بهتری نسبت به کشورهای دیگر این منطقه دارند، به طوری که امارات توانسته با تزریق ۸ میلیون دوز واکسن، بیش از ۸۰ درصد جمعیت خود را واکسینه کند و بحرین نیز با تزریق نزدیک ۱ میلیون دوز واکسن، ۳۵ درصد جمعیت خود را واکسینه کرده است. همچنین ترکیه که از نظر جمعیتی شبیه ایران است با تزریق ۱۶ میلیون دوز واکسن توانسته ۱۱ درصد جمعیت خود را واکسینه کند.

واکسیناسیون کمتر از نیم درصد جمعیت در ایران

فوق دکترای ایمونولوژی از کانادا با اشاره به اینکه در ایران آمارهای مختلف از تزریق واکسن ارائه می شود، افزود: براساس آخرین اطلاعات ارائه شده تاکنون نزدیک به ۱۵۰ هزار دوز واکسن کووید۱۹ در ایران تزریق شده و کمتر از نیم درصد جمعیت ایران واکسینه شده اند.

وی در پاسخ به این سوال که با واکسیناسیون کرونا چه زمانی می توان به پایان پاندمی امیدوار بود، گفت: اگر واکسیناسیون با همین سرعت پیش برود می توان امیدوار بود که در ماه های آینده به یک حالت اندمی برسیم، اگرچه همچنان نمی توان پاسخ روشن و دقیقی به این سوال داد که دلایل مختلفی دارد، ازجمله اینکه در حال حاضر جهش های کووید۱۹ را پیش رو داریم و جهش های موسوم به انگلیسی، برزیلی و به ویژه آفریقایی نشان داد که ویروس کرونا می تواند حتی در افرادی که یک بار بیمار شده و ایمنی طبیعی در بدن ایجاد شده، باعث بیماری شود و به نوعی از سیستم ایمنی بدن فرار کند.

براساس آخرین اطلاعات ارائه شده تاکنون نزدیک به ۱۵۰ هزار دوز واکسن کووید۱۹ در ایران تزریق شده و کمتر از نیم درصد جمعیت ایران واکسینه شده اند

دلایلی که نمی توان پایان پاندمی کرونا را اعلام کرد

وی ادامه داد: جهش های ویروس کووید۱۹ توانسته اند واکسن ها را هم تحت تاثیر قرار دهند، به عنوان نمونه اثربخشی واکسن نووکس بر روی ویروس جهش یافته ۵۰ درصد و واکسن آسترازنیکا خیلی کمتر بوده است، اگرچه واکسن آسترازنیکا بعد توانست اثربخشی بهتری بر روی جهش های ویروس پیدا کند، اما همچنان این یکی از دلایلی است که نمی توانیم خیلی دقیق اعلام کنیم پایان پاندمی چه زمانی خواهد بود.

طائفه شکر با اشاره به اینکه به خاطر جهش های ویروس کووید۱۹ شرکت های واکسن سازی به فکر ساختن واکسن های به روز افتاده و تحقیقات را بر روی سویه های جهش یافته شروع کرده اند، تصریح کرد: شرکت های داروسازی به فکر این هستند که یا دوز سوم واکسن را درنظر بگیرند که جهش های ویروس را هدف قرار دهد و یا همان دوز دوم بتواند این کار را انجام دهد. در این زمینه تحقیقات شروع شده و وقتی نتایج به دست آید در صورت غالب شدن سویه های جهش یافته در بیشتر کشورها، واکسن ها به روز شده و شاهد واکسن های موثرتری علیه ویروس خواهیم بود.

وی خاطر نشان کرد: به طور میانگین ۱۵ تا ۳۰ درصد جمعیت کشورها را افراد زیر ۱۸ سال تشکیل می دهد که فعلا نمی دانیم واکسیناسیون در این رده سنی از جمعیت چه زمانی شروع خواهد شد. با اینکه شرکت های واکسن سازی مثل فایزر، مدرنا، آسترازنیکا و سینووک تحقیقات واکسن را در افراد زیر ۱۲ سال و کودکان شروع کردند و این خبر خوبی است، اما اکثر این نتایج در نیمه دوم سال مشخص خواهد شد، علاوه بر این، برای پایان دادن به پاندمی، توزیع جهانی واکسن باید منظم و یکسان باشد که در حال حاضر این چنین نیست.

تبدیل پاندمی به اندمی با تسریع واکسیناسیون

وی با بیان اینکه واکسن های فعلی بیش از ۹۰ درصد از شدت بیماری و بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر جلوگیری می کنند، افزود: این موضوع تا حد زیادی ما را امیدوار می کند که با سرعت دادن به واکسیناسیون و واکسینه شدن درصد قابل توجهی، پاندمی ویروس را به حالت اندمی و تحت کنترل در جامعه درآوریم.

واکسن های فعلی بیش از ۹۰ درصد از شدت بیماری و بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر جلوگیری می کنند، این موضوع تا حد زیادی ما را امیدوار می کند که با سرعت دادن به واکسیناسیون و واکسینه شدن درصد قابل توجهی، پاندمی ویروس را به حالت اندمی و تحت کنترل در جامعه درآوریم

محقق ایرانی، به تحقیقات اخیر محققان آلمانی بر روی ویروس کووید۱۹ اشاره و عنوان کرد: این تحقیقات نشان می دهد ویروس درحال تحول است و جهش های این ویروس سرعت بالایی دارد. علت این موضوع زیاد بودن عفونت های ویروسی در شرایط پاندمی است که باعث می شود ویروس، جهش های زیادی پیدا کند و پروسه هایی طی شود که با تغییراتی در ظاهر ویروس، باعث فرار آن از سیستم ایمنی بدن انسان شود.

وی با اشاره به اینکه ویروس کووید۱۹ در حالت های تکامل ژنتیکی شبیه ویروس آنفلوآنزا است، توضیح داد: به این معنا که آنفلوآنزا (H۳N۲، از موثرترین گونه ها در فرار از سیستم ایمنی) دچار ۲۵ جهش در هر ۱۰ هزار جفت باز در سال می شود و کرونا ویروس های انسانی (عامل ۱۰ تا ۱۵ درصد سرماخوردگی معمولی) ۶ جهش در همان اندازه و بازه جهانی. اما در مورد ویروس عامل بیماری کووید۱۹ تقریبا ۱۰ جهش در هر ۱۰ هزار جفت باز در سال تخمین زده می شود. همانطور که اشاره شد این موضوع در تحقیقات اخیر محققان آلمانی که بر روی کرونا ویروس های انسانی انجام گرفته ثابت شده که جهش های ویروس جدید خانواده کرونا موسوم به سارس۲ در مقایسه با ویروس های هم خانواده دیگر بیشتر بوده است. نتایج این تحقیقات حاکی از این است که ممکن است هر سال و یا ۲ تا ۳ سال یک بار مجبور به واکسیناسیون کووید۱۹ شویم.

این فوق دکترای ایمونولوژی، پاندمی آنفلوآنزا در سال ۱۹۱۸ که ویروس H۱N۱ مسئول آن بود را یادآور شد و گفت: این پاندمی تقریبا ۲ و نیم سال طول کشید، ۵۰۰ میلیون نفر آلوده و ۱۰۰ میلیون نفر کشته شدند، این درحالی است که جهان در پاندمی اخیر بهتر عمل کرد و سرعت فوق العاده ایی در ساخت واکسن داشت، حتی مرگ و میرها نسبت به پاندمی های قبل خیلی کمتر بود، در نتیجه همچنان ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی از نکات مهمی است که باید حتی بعد از واکسیناسیون رعایت شود تا بتوانیم درصد قابل توجهی از جمعیت را واکسینه کرده و به مراحل بعد از پیشگیری امیدوارتر باشیم.

عوارض واکسن های کرونا کوتاه مدت و غیر جدی بوده است

وی با تاکید براینکه تاکنون عوارض جدی از واکسن های کرونا گزارش نشده است، گفت: تمام عوارض واکسن ها کوتاه مدت و شامل سوزش و درد در محل تزریق، سردرد، تب و لرز و تهوع بوده که بین۲ تا ۴ روز رفع شده و جای نگرانی نبوده است.

طائفه شکر در مورد موانع منع تزریق واکسن کرونا نیز گفت: همه افراد می توانند واکسن های کرونا را تزریق کنند، البته کسانی که واکنش های شدید آنافیلاکتیک به واکسن یا ترکیبات واکسن داشته اند باید ابتدا با پزشک مشورت کنند و با اطلاع کامل و تصمیم پزشک اقدام به تزریق واکسن کنند. همچنین بیماران سرطانی و خاص و افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند می توانند با مشاوره پزشک اقدام به تزریق واکسن کنند.

این محقق ایرانی خاطرنشان کرد: به صورت کلی براساس راهنمای سازمان بهداشت جهانی و سازمان های بهداشت کشورهای توسعه یافته، افراد مبتلا به سرطان، بیماری های خود ایمنی، نقص ایمنی و متابولیک مثل دیابت می توانند واکسن کرونا را دریافت کنند. در مورد مادران باردار و شیرده به دلیل محدودیت مطالعات فعلا در بعضی از واکسن ها مثل اسپونیک، کووکسین و سینوفارم منع مصرف دارند. اما مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (سی دی سی) مادران باردار و شیردهی را که جز گروه پرخطر محسوب می شوند توصیه به زدن واکسن کرده است. البته لازم به ذکر است که درحال حاضر ۳ مطالعه توسط واکسن های فایزر و مدرنا بر روی مادران باردار و شیرده انجام شده که نشان می دهد واکسن ها عوارض جدی نداشتند و آنتی بادی ها ایجاد شده و در خون و شیر این مادران افزایش یافته (بیشتر از عفونت طبیعی) است. سپس این آنتی بادی ها از طریق شیر و جفت به نوزاد منتقل شده که می تواند باعث ایمنی نوزاد شود. اما زمان مطلوب برای تزریق واکسن برای ایجاد ایمنی موثر در جنین را تحقیقات آینده مشخص خواهد کرد.  

سود واکسن کرونا بیشتر از زیان آن است

به گفته وی، با اینکه تحقیقات بر روی واکسن های کووید۱۹ در حال انجام و به روزرسانی است، اما سود واکسن بیشتر از زیان آن است، به ویژه برای افرادی که در بخش درمان فعالیت می کنند توصیه می شود واکسن را تزریق کنند و حتی مادران بارداری که جزو کادر درمان هستند نیز باید واکسن کرونا را تزریق کنند و واکسن خطر جدی برای آنها ایجاد نمی کند.

دکترای ایمونولوژی از انگلستان و فوق دکترای ایمونولوژی از کانادا، پیرامون اولویت های تزریق واکسن کووید۱۹ نیز گفت: براساس پروتکل های جهانی تزریق واکسن در ۴ فاز تقسیم بندی شده است که فاز اول شامل کادر درمان در بیمارستان ها، افراد شاغل در خانه های سالمندان، افرادی که بیماری های زمینه ای دارند و سالمندان بالای ۷۵ سال می شود.

وی با بیان اینکه در فاز دوم تزریق واکسن افراد شاغل در بخش های آموزشی، معلمان، اساتید شغل های ضروری مثل پلیس، آتش نشانی و رانندگان حمل و نقل عمومی قرار دارند، افزود: در فاز سوم جوانان و کودکان و در فاز چهارم همه کسانی قرار دارند که واکسینه نشده اند.

ایمنی مؤثر حاصل از تزریق دوز اول واکسن بعد از ۳ ماه

طائفه شکر با بیان اینکه تزریق دوز دوم واکسن ها معمولا ۳ هفته تا یک ماه بعد از دوز اول واکسن است، تصریح کرد: براساس تحقیقات انجام شده دوز دوم واکسن به اندازه دوز اول مهم و حساس نیست، دانشمندان انگلیسی به این نتیجه رسیده اند که ایمنی حاصل از دوز اول واکسن بعد از ۳ ماه می تواند موثرتر (۸۰ درصد) باشد و به همین خاطر انگلیس اولین کشوری بود که برای سرعت بخشیدن به واکسیناسیون، دوز دوم را ۳ ماه به تاخیر انداخت تا جمعیت بیشتری را واکسینه کند. از لحاظ علمی نظر اکثر دانشمندان این است که زمان دوز دوم خیلی مهم نیست چون در اکثر افراد بعد از دوز اول مقدار آنتی بادی ها ۳ تا ۴ ماه پایدار باقی می مانند. طبق این یافته ها ۳ هفته پیش خانم دکتر هنری، آفیسر سلامت استان بریتیش کلمیبا در کانادا درخواست فاصله زمانی ۴ ماه بین دوز اول و دوز دوم واکسن کرد که مورد پذیرش گرفت و این فاصله زمانی برای اولین بار در دنیا در این استان انجام خواهد شد.

این محقق ایرانی درخصوص تفاوت انواع واکسن های تولید شده علیه ویروس کرونا، توضیح داد: واکسن هایی mRNA با وکتورهای ویروسی با واکسن های نوترکیب و ویروس غیرفعال، از لحاظ مکانیسم واکسن و ایمنی که ایجاد می کنند تفاوت هایی دارند که به تکنولوژی تولید واکسن بر می گردد، اما به نظر من واکسن ها ارجحیتی بر یکدیگر ندارند و برای پایان پاندمی تنها سرعت واکسیناسیون اهمیت زیادی دارد.

نباید زمان طلایی واکسیناسیون را از دست بدهیم

وی ادامه داد: همه واکسن هایی که فاز سوم بالینی را طی کرده باشند و بر روی چندین هزار نفر آزمایش شده و عوارض خاصی نداشته اند، حتی اگر مقالات آنها دیرتر چاپ شود قابل اعتماد هستند و باید تزریق آنها انجام شود. البته درست است که واکسن های فایزر و مدرنا ایمنی قوی تر و پایدارتری می توانند ایجاد کنند و اثربخشی بیشتری نشان داده اند، اما به این مفهوم نیست که واکسن های دیگر کیفیت بدی دارند و زمان طلایی را از دست بدهیم.

فوق دکترای ایمونولوژی از کانادا با اشاره به سوالی که این روزها عده زیادی می پرسند، گفت: کسانی که به واکسن دسترسی دارند دچار یک وسواس اشتباه شده و از تزریق واکسن امتناع می کنند، مثلا در داخل ایران می گویند از واکسن های روسی و چینی مطمئن نیستیم و در خارج از ایران می گویند منتظر واکسن فایزر و مدرنا هستیم، درحالی که این کار اشتباه است و تمام این واکسن ها از درصد شدید بیماری و مرگ جلوگیری می کنند.

واکسن های کرونا ارجحیت خاصی بر یکدیگر ندارند

وی با تاکید براینکه برای پایان دادن هرچه زودتر به حالت وخیم پاندمی کرونا باید هرچه سریعتر واکسینه شویم، خاطرنشان کرد: حتی واکسن های جانسون-جانسون به صورت تک دوز ساخته شد تا در مناطقی که دسترسی به واکسن آسان نیست جمعیت به سرعت واکسینه شود. از این لحاظ واکسن ها ارجحیت خاصی بر یکدیگر ندارند و هر واکسنی که تایید شده و فاز سوم بالینی را طی کرده و در دسترس بود باید اقدام به تزریق آن کنیم.

طائفه شکر به تولید واکسن ایرانی اشاره و اظهار کرد: ۴ واکسن ایرانی مراحل بالینی را شروع کرده اند؛ واکسن برکت ستاد اجرایی فرمان امام جلوتر از بقیه و در مرحله سوم بالینی است، واکسن کووپارس از سرم سازی رازی، واکسن پاستور مشترک ایران و کوبا و واکسن فخرا در مراحله اولیه کارآزمایی بالینی هستند. ایران در واکسیناسیون سابقه خوبی دارد و پیش از این موفق شده بود واکسن فلج اطفال، سرخک و آبله را تولید کند، اما اینکه چقدر می توانیم در کوتاه مدت به تولید واکسن کووید ۱۹ امیدوار باشیم بحث جداگانه ای است.

برای مهار کرونا در بلندمدت به واکسن ایرانی نیاز داریم

وی با تصریح براینکه تا زمانی که فازهای بالینی واکسن کرونا طی شده و نتایج مشخص شود نمی توان در مورد واکسن های ایرانی نظری داد، گفت: کشور فرانسه نیز اقدام به ساخت واکسن کرونا کرد، اما در مراحل کارآزمایی بالینی با شکست مواجه شد، بنابراین برای اظهارنظر قطعی در این زمینه زود است، اگرچه خوشحال می شویم واکسن تولید محققان ایرانی را داشته باشیم و در بلند مدت حتما به واکسن های داخلی نیاز داریم تا بتوانیم کووید ۱۹ را به طور کامل مهار کنیم.

این محقق ایرانی مقیم کانادا به تجربه این کشور در پیش خرید واکسن کرونا اشاره کرد و گفت: کانادا تنها کشوری در دنیا بود که بیشترین واکسن را خریداری کرد، اما از آنجایی که کشورها اولویت واکسیناسیون را برای مردم خودشان قرار می دهند، عرضه واکسن به کانادا به موقع انجام نشد و به همین خاطر کانادا از تزریق واکسن عقب ماند. واکسن تولید کانادا در سپتامبر آماده می شود و با عرضه این واکسن و برنامه منظمی که پیش بینی شده امیدوارند عقب ماندگی در واکسیناسیون جبران شود.

انتقاد از واکسیناسیون کادر درمان و افراد پرخطر در ایران

وی با یادآوری اینکه در کشور ما هم پزشکان و محققان زیادی پیش از شروع واکسیناسیون در دنیا اصرار داشتند ایران نیز خریدهای موثر و جدی واکسن را انجام دهد تا از کشورهای دیگر عقب نماند، گفت: سلامت مردم قطعا از اولویت های هر کشوری است، اما متاسفانه واکسیناسیون در ایران به نحو احسن انجام نشد و با انتقادهای جدی در واکسینه کردن افراد پرخطر و کادر درمان مواجه هستیم.

طائفه شکر با اشاره به نابسامانی در توزیع واکسن هایی که ایران از روسیه و چین وارد کرده و قرار شده در آینده از هند نیز وارد شود، گفت: این نابسامانی ها نشان داد سازماندهی منظمی نداریم و متاسفانه اولویت بندی ها رعایت نشد، به طوری که کادر درمان هنوز به طور کامل واکسینه نشدند و کمکی به کنترل واکسیناسیون در ایران نمی کند.

به باز شدن پای شرکت های خصوصی به واکسیناسیون خوشبین نیستم

وی با اشاره به فراخوانی که دولت برای ورود شرکت های خصوصی به واکسیناسیون کووید۱۹ داد اشاره و اظهار کرد: به طور کلی نمی توان به ورود شرکت های خصوصی به واکسیناسیون خوشبین بود چون می تواند مسایلی را به دنبال داشته باشد، برای واکسیناسیون عمومی احتیاج داریم واکسن برای همه افراد رایگان باشد و فقط یک طبقه خاص به آن دسترسی نداشته باشد تا بتوانیم واکسیناسیون را به صورت موثر انجام دهیم و پاندمی را کنترل کنیم.

وی با بیان اینکه در تمام دنیا دولت ها عهده دار واکسیناسیون هستند، گفت: برای واکسیناسیون برنامه ای وجود دارد و دولت هایی که واکسن خریده یا تولید می کنند برای توزیع آن براساس اصول و سازماندهی جلو می روند، در عین حال که بر این فرایند نظارت دارند. دولت می تواند با نظارت خود جلوی بازار رقابتی را گرفته و دست دلالان را کوتاه کند و جلوی تبعیض های احتمالی را بگیرد، به همین خاطر دولت ها به طور مستقل در این زمینه وارد شده اند. تنها کشوری که شرکت های خصوصی به حوزه واکسیناسیون وارد شدند پاکستان است که با انتقادهای جدی به خاطر فسادهایی که می تواند به دنبال داشته باشد مواجه شده است.

نمی توان به ورود شرکت‌های خصوصی به واکسیناسیون خوشبین بود،  چون واکسن باید برای همه افراد رایگان باشد در غیراین صورت می تواند مسایلی به دنبال داشته باشد، به همین خاطر است که در تمام دنیا دولت ها عهده دار واکسیناسیون هستند

به اولویت های واکسیناسیون پایبند باشیم

طائفه شکر اولین و مهم ترین اولویت فعلی کشور را خرید کافی واکسن های تایید شده یا واکسن هایی عنوان کرد که فاز سوم بالینی را طی کرده و آزمایش شده هستند و افزود: متاسفانه در این زمینه برخلاف وعده هایی که داده شده بود همچنان کار جدی انجام نشده است. موضوع دیگر این است که به اولویت های واکسیناسیون پایبند باشیم و کادر درمان و افراد پرخطر سریعا واکسینه شوند تا بتوانیم با روحیه بهتری در مبارزه با این بیماری در جامعه عمل کنیم.

این دکترای ایمونولوژی همچنین به حرف های ضد و نقیض مسئولان اشاره و تصریح کرد: این حرف ها می تواند باعث ناامیدی مردم شود، به عنوان مثال مسئولی عنوان می کند پیک چهارم کرونا در حال تمام شدن است، درحالی که همان روز مسئولی دیگر اعلام می کند موارد ابتلا به بیماری درحال افزایش و بیمارستان ها در حال پر شدن است و پیک چهارم را سنگین تر و سهمگین تر خواهیم داشت. این تناقض عدم هماهنگی در سطح جامعه را نشان می دهد و حتی اگر یک درصد مردم پایان پیک کرونا را باور کنند فاجعه ای در جامعه به بار می آورد.

وی در خاتمه با بیان اینکه پاندمی کرونا در ایران طولانی شده و واکسیناسیون با کندی پیش می رود، گفت: با این وجود باید بپذیریم کووید۱۹ همچنان وجود دارد و اگر رعایت نکنیم خسارت جانی و مالی سنگینی به دنبال خواهد داشت، بنابراین استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی همچنان مهمترین روش پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید۱۹ است و امیدوارم مردم با حساسیت و دقت بیشتری این اصول را رعایت کنند.

انتهای پیام