شکل‌گیری تمدن در روستای «فهرج» یزد را به ۵۰۰۰ سال قبل نسبت می‌دهند.منطقه‌ای با مجموعه‌ای با نام محلیِ «شهدای فهرج» که برخی روایات تاریخی و اسناد موجود مانند «مسالک‌الممالک» و «جامع مفیدی» آن را نقطۀ آغاز و زایش اسلام در یزد می‌دانند.بر این اساس در حمله لشکر اسلام به یزد ودر تعقیبِ یزدگرد سوم - آخرین حاکم ساسانی- ،با شبیخون مردم زردتشتی و یهودی‌نشینِ سه روستای فهرج،خویدک و فرافر؛ فرماندهان لشکر «ابی عبدالله بن احمد بن ابوالیسر بن عبدالله بن تمیمی» و «حویطب بن هانی» به شهادت رسیده و در این منطقه به خاک سپرده می‌شوندکه در دوره‌های بعد حاکم وقت یزد مرقد،خانقاه، مدرسه و مسجد برای ان‌ها بنا می‌کند.
این مجموعه موقوفۀ منحصربفرد باقی مانده از آغاز تاریخ اسلام در یزد که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده، در حاشیۀ روستای فهرج قرار دارد، اما به گفته دهیار فهرج با وجود پیگیری‌های متعدد، آن منطقه هنوز بخشی از روستا محسوب نمی‌شود و به همین دلیل سهمی از اعتبارات دهیاری نیز نمی‌توان صرف آن کرد.
نظرات