مجموعه اشعار محمدعلی بهمنی شامگاه روز گذشته در جلسه عصر کتاب، نقد شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه زنجان، مسئول گروه ادبیات فارسی با اشاره به دوستی محمدعلی بهمنی با زنده یاد حسین منزوی، تصریح کرد: این دوستی در شعرهای بهمنی تأثیرگذار بوده است و شعرهایی دارد که در وزن و قافیه و ردیف سرودههای حسین منزوی است. آثار بهمنی را می‌شود به 3 دسته تفکیک کرد که از جمله شعرهای نو، غزل‌ها، ترانه‌ها و تصنیف‌های وی است که باید بهمنی را یکی از بزرگ‌ترین غزل‌پردازان نامید.
"سعیدرضا بیات" افزود: بهترین تصنیف‌ها، تصنیف‌هایی است که شعر و آهنگ از یک نفر باشد که بهمنی در این زمینه موفق بوده است، چون از کودکی با موسیقی مأنوس بود و گاهی اوقات نیز خودش آهنگ می‌ساخت که بسیاری از ترانههایش زبانزد عام و خاص است.
وی اظهار کرد: زبان اشعار بهمنی ساده و صمیمی است و شاید عاملی که باعث نفوذ وی در میان طیف عظیم خوانندهها شده است، همین زبان ساده وی باشد که اولین اثر وی "باغ لال" نام دارد که سال 50 به چاپ رسیده است و تعدادی نیز شعر نو، رباعی و غزل را این کتاب در بر می‌گیرد که دفتر شعر دوم وی با عنوان «در بی‌وزنی» در سال 51 به چاپ رسید که مجموعه‌ای از اشعار منثور این شاعر را شامل می‌شود.
این مدرس دانشگاه، خاطرنشان کرد: دفتر دیگر وی به نام «عامیانه‌ها» به چاپ رسیده است و دفتری نیز برای کودکان به نام «گیسو، کلاه و کفتر» دارد. از سال 55 تا 69 بهمنی دست به انتشار اثری نزد تا اینکه یکی از مهم‌ترین آثار خود به نام «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» را در سال 69 خلق کرد. انتشار این اثر پس از جنگ تحمیلی یک حادثه مهمی در عرصه غزل تلقی شد، شعر فارسی که یک دهه در خدمت آرمان و اعتقادات مردم و انقلاب بود دراین دفتر به صورت احساسات عاشقانه خودنمایی کرده است که این دفتر 72 غزل و 4 مثنوی دارد و از شهرت بسیار بالایی برخوردار است.
بیات ادامه داد: در خصوص اشعار منتشر شده بهمنی در روزنامه‌ها، نشریات، مجلات و سایت‌‌ها مطالب گوناگونی را می‌توان پیدا کرد که در برخی از پژوهش‌های دانشگاهی نیز به آثار وی پرداخته‌اند که از جمله پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترا که به بررسی علمی اشعار وی پرداخته‌اند.
در ادامه این نشست، یکی از اعضای گروه ادبیات فارسی، گفت: غزل میانه مابین غزل سنتی و نئوکلاسیک است که در اشعار بهمنی و منزوی نیز به غزل‌سرایان معاصر شهرت دارند، می‌بینیم 50 درصد اشعار منزوی غزل میانه است.
"هادی وحیدی" تصریح کرد: غزل با تأثیرپذیری از حرکت راه‌گشای نیما به عرصهای تازه پا گذاشت و در این راه شیوهای نو یافت که خود را از مفاهیم کلیشه‌ای، بیاثر و فرسوده سنتی تهی کرد تا جایی که غزل‌هایی را می‌توان سراغ گرفت که تنها فرق آن‌ها با شعر امروز، قالب سنتی است که کم و بیش آن هم دست‌خوش تغییر شده است.
وی افزود: شاعرانی که دست توانایی در سرودن شعر نیمایی، آزاد و سپید داشتند و غزل در میان آثار آن‌ها شاخص بود و خود نیز به آن التفاوت ویژه داشتند، بر غزل جانمایههای فکری و عاطفی تازه‌ای را جاری و حیات دوباره‌ای را به آن بخشیدند.
وحیدی ادامه داد: غزل امروز به تأسی از آموزه‌های نیما است. تخیل به دلیل این است که با توجه به اینکه از شعر سبک هندی تأثیر گرفته و تخیل فرهیخته‌تر و قوی‌تر است، اگر چه در شعرهای بهمنی این تخیل قوی در مقایسه با منزوی دیده نمی‌شود و شاید به دلیل نداشتن تخیل عمیق باعث ساده‌تر شدن زبان شده است.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: توجه به تصاویر خیالی، تحت تأثیر شعر سپید و سبک هندی و تازگی صور ذهنی که عمدتاً حاصل تجارب عینی شاعر است، بهره‌گیری از تشخیص، پرهیز از کلی‌نگری و جزیینگری، جزو مؤلفه‌ها و هنر امروز است.
وحیدی خاطرنشان کرد: در حوزه احساس و عاطفه ثبت مستقیم روحیات و عواطف فردی، درونیتر شدن عواطف شاعرانه، غلبه یأس و ناامیدی و پوچی در احساسات شاعران است دو یا سه حادثه که تاریخ نظر خواهد داد بسیار در ذهن و روان ما ایرانیان تأثیرگذار بوده است که به شعر و هنر ما رسوخ کرده است.
وی یادآور شد: شعرهای اجتماعی را نیز در آثار بهمنی می‌بینم، اما کمتر در این مجموعه حجیم با شعر سیاسی مواجه هستیم که بیش از چند مورد نیست که شاید ضعف بزرگی برای این شاعر بزرگ باشد. توجه به نقش القایی وزن، توجه به موسیقی درونی، رواج اوزان بلند نامطبوع و نامتبوع، مهم‌ترین شاعری که دست به ابداع وزن‌های جدیدی زده است، سیمین بهبهانی و حسین منزوی است.
این مدرس دانشگاه عنوان کرد: شگفتی تازه در سال 69 در نگاهی به مجموعه «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» این مجموعه حاوی 71 غزل و 4 مثنوی کوتاه و یک غزل سودمندانه در مرگ مهدی اخوان‌ثالث است و با عاطفه سرشاری که در آن موج می‌زند صدایی مؤثر در غزل نو به حساب می‌آید. وی از سرآمدان غزل نو در اواخر دهه 60 است که در این مجموعه غزل‌های نیمه‌سنتی و میانه هم می‌بینیم، اما قریب به اتفاق غزل‌ها در شیوه نئوکلاسیک است. تازگی و پویایی درخوری در لابه‌لای غزل‌ها وجود دارد.
وحیدی متذکر شد: دو مؤلفه اصلی بهمنی در این مجموعه از این قرار رقم خوردهاند که غزل‌ها ریشه در شعر امروز دارند و خود بهمنی در گفتگویی اذعان می‌دارد که برای خوب کار کردن غزل ابتدا شعر سپید و نیمایی می‌خوانم.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: جای خالی برخی از سخت‌گیری‌ها و ژرفاندیشیها گاه بر ذهن خواننده سنگینی می‌کند و از سوی دیگر برخورد راحت با واژهها انسجام درون و گاه پروازهای زیبای خیال به توانایی این مجموعه افزوده است.
نظرات