از نخستین روز شیوع ویروس کرونا در کشور، آموزش حضوری در دانشگاه ها ملغی و دانشجویان با سبک و سیاق جدیدی از آموزش رو به رو شدند؛ روش جدیدی که با خود چالش های بسیاری هم به همراه داشت. به هر ترتیب ترم گذشته با این روش سپری شد و ترم اول سال جدید تحصیلی نیز باز در سایه ویروس کرونا با شیوه مجازی ادامه پیدا کرد.

در گزارشی که هفته گذشته در خروجی خبرگزاری ایسنا اصفهان منتشر شد، نظرات دانشجویان از چالش های پیش روی آنها در مدت یک سال آموزش مجازی بررسی شد که در این میان برخی از دانشجویان از وضعیت و شرایط موجود راضی بودند و برخی دیگر گلایه هایی داشتند. عده‌ای از دانشجویان معتقدند که آموزش مجازی مشکلاتی برای آنها دارد و گروهی دیگر از دانشجویان این شیوه را مطلوب می‌دانند. برخی دانشجویان از افت تحصیلی و ناکارآمدبودن این شیوه آموزش می‌گویند و نگران آینده تحصیلیشان هستند و عده ای نیز معتقدند زیرساخت های آموزش مجازی حتی پس از گذشت یک سال از ارائه آن در کشور فراهم نشده است.

در سویی دیگر، اساتید توصیه هایی به دانشجویان و پژوهشگران برای رهایی از افت تحصیلی و عقب نماندن امر پژوهش در این دوران کرونایی دارند که در ادامه نظرات و توصیه های چندتن از اساتید دانشگاه های مختلف استان اصفهان را می خوانیم.

برای بهبود آموزش مجازی، مشکلات ساختاری اینترنت نیازمند بازنگری است

الهام مشکل گشا - مدیر گروه تحصیلات تکمیلی تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه مهمترین چالش های پیش روی آموزش در شرایط حال حاضر را مشکلات ساختاری و مربوط به پهنای اینترنت در کشور دانست و به ایسنا، گفت: مشکلات مربوط به آموزش در چند گروه تقسیم بندی می شود که مهمترین آن ضعف ساختاری در اینترنت است.

وی با بیان اینکه کرونا فصل جدیدی در مسایل مختلف باز کرده است، تصریح کرد: دیر یا زود باید به سمت آموزش مجازی و استفاده از ظرفیت های این نوع آموزش حرکت می کردیم و شاید پاندمی کرونا، این فصل جدید را پیش روی همگان باز کرده تا با شناخت نقاط ضعف و قدرت، بهتر در این مسیر گام برداریم.

این استاد دانشگاه مشکلات آموزش مجازی در دوران کرونا را بسیار کلی دانست و گفت: این مشکل نیازمند بازنگری از سوی وزارت ارتباطات است.

لزوم داشتن ارتباط تصویری دو طرفه در آموزش مجازی

مشگل گشا ادامه داد: علاوه بر این، برخی از سامانه های آموزش مجازی دانشگاه ها نیز به لحاظ ساختاری از مشکلاتی همچون ضعف سرورها که ظرفیت این حجم کاربر را ندارند، نیز رنج می برند. سامانه هایی که امکان برقراری ارتباط تصویری قوی با مخاطب را ندارند و این ضعف بزرگی در آموزش ایجاد می کند.

وی با بیان اینکه به گفته متخصصان علوم ارتباطات استفاده از یک عامل ارتباطی (صرفا صدا) دارای نقصان است و نمی تواند موجب شکل گیری ارتباطی قوی و دوطرفه شود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه تاکید کرد: هرچه بتوانیم از ابزارهای بیشتر با بکارگیری حواس بیشتر استفاده کنیم، می توانیم ارتباط بهتری برقرار و آموزش با کیفیت تری داشته باشیم.

به گفته مشگل گشا حداقل امکان برقراری ارتباط تصویری بین مدرس و تمام دانشجویان باید به صورت تصویری دو طرفه باشد که هم استاد و هم دانشجو با ارتباط چهره به چهره با یکدیگر تعامل داشته باشند، در غیر این صورت دانشجو در کلاس حاضر باشد اما حضور مفیدی نداشته باشد، عملا کاربردی نخواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: البته استفاده از این روش در آموزش مجازی نیازمند سرعت اینترنت و ظرفیت مناسب سامانه است که متاسفانه در شرایط حال حاضر این امکان فراهم نیست.

نبود نظارت کافی در برگزاری باکیفیت کلاس های درس در سامانه های آموزش مجازی

مشگل گشا، قطع و وصل های مکرر کلاس درس را عاملی برای از بین رفتن حواس دانشجویان و تمرکز استاد اعلام کرد و گفت: با وصل مجدد اینترنت، شکل دهی مجدد کلاس دچار مشکل می شود.

این استاد دانشگاه معضل هزینه های بالای اینترنت را یکی دیگر از چالش های دانشجویان عنوان کرد و افزود: برای برخی از افراد این هزینه ها کمرشکن است و چه امری در کشور واجب تر از آموزش و چه اولویتی مهمتر از این برای مسئولان تا در این خصوص تصمیماتی ارزنده بگیرند.

وی همچنین به عدم نظارت کافی در برگزاری باکیفیت کلاس های درس در سامانه های آموزش مجازی اشاره کرد و گفت: نظارت سیستم آموزشی دانشگاه در این سامانه ها صفر است و ممکن است کلاس های خارج از قاعده برگزار شود که در این صورت حق دانشجو ضایع می شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در آینده نزدیک استفاده از آموزش مجازی بیشتر خواهد شد و این شیوه آموزش بخشی از سیستم می شود، امکان نظارت بر کیفیت اموزش را ضروری اعلام کرد.

آزمون های آنلاین و مشکل ارزیابی های ناکافی

وی همچنین آزمون های آنلاین و ارزیابی های ناکافی که از این طریق انجام می شود را چالشی دیگر خواند و تصریح کرد: آزمون آنلاین ویژگی های خاص خود را دارند و از قبل باید پیش بینی های لازم برای این آزمون ها انجام شود تا بتوان دانش واقعی آزمون دهنده را ارزیابی کرد. در حال حاضر امکان این ارزیابی دقیق نیست و ممکن است برخی از دانشجویان در این آزمون ها دچار خطا شوند، به این صورت که شخص دیگری در آزمون شرکت کند و یا دانشجویان از خرد جمعی استفاده کنند. باید راهی پیدا کرد که امکان ارزیابی معتبر فراهم شود.

مشگل گشا با بیان اینکه آموزش مجازی در کنار مشکلات و چالش های خود بسیاری از مرزهای مکانی را درهم شکسته، خاطرنشان کرد: در کنار نقاط ضعف، این سیستم آموزشی مزیت هایی نیز دارد. افراد علاقه مند به تحصیل که امکان حضور به سبب بعد مکان داشتند، با کمک آموزش مجازی می توانند از این فرصت استفاده کنند.

آموزش و پژوهش در دوران کرونا تعطیل بردار نیست

دکتر غضنفر شاهقلیان- دانشیار دانشکده مهندسی برق دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد با بیان اینکه آموزش و پژوهش در دوران کرونا تعطیل بردار نیست، در این خصوص به ایسنا، گفت: با گسترش ویروس کرونا و تعطیلی اکثر مکان ها در کشور نمی توان پژوهش را کنار گذاشت و منتظر برگشت کشور به حالت عادی ماند، بلکه باید آموزش و پژوهش در این شرایط نیز ادامه پیدا کند.

به گفته وی برای عقب نماندن در این حوزه باید از مزایای فضای مجازی مانند عدم محدودیت زمانی و استفاده هم زمان از جذابیت های صوتی و تصویری برای آموزش و تقویت قابلیت نسبی یادگیری مستقل و مطالعه فردی برای انجام امور پژوهشی استفاده کرد.

سامانه آموزش مجازی استاد محور است، نه دانشجو محور

دانشمند دو درصد برتر جهان خاطرنشان کرد: با توجه به ناگهانی بودن این تغییر رویه و این حد از توجه به آموزش‌های غیرحضوری برپایه فضای وب یعنی ارائه مجازی برای تمام مقاطع آموزشی، دانشگاه‌ها با چالش‌هایی مواجه شدند که ابهامات و انتقاداتی را از سوی برخی دانشجویان به دنبال داشته است.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد در این خصوص توضیح داد: سامانه آموزش مجازی پویا نیست و تنها استاد محور است نه دانشجو محور. افت تحصیلی و مهارتی دانشجویان به واسطه آسیب پذیری تدریس و یادگیری دروس محاسباتی و عملیاتی و آسیب پذیری برنامه های پژوهشی به واسطه محدودیت ارتباط و تعامل معمول بین دانشجو، استاد راهنما و فضای پژوهشی تجربی و همچنین کاهش کمی و کیفی پروژه های پژوهش محور از مشکلات آموزش مجازی است.

آموزش مجازی فرصت بیشتری برای دانشجویان فراهم می آورد

شاهقلیان در توصیه به دانشجویان و پژوهشگران برای رهایی از افت تحصیلی و عقب نماندن امر پژوهش در این دوران، گفت: هر اتفاقی که می افتد دارای مزایا و معایبی است. از مزایای آموزش مجازی می توان به تقویت قابلیت نسبی یادگیری مستقل و مطالعه فردی و استفاده از تنوع تدریس ها و روش های مختلف تدریس اشاره کرد و با توجه به عدم محدودیت زمانی حضور استاد و دانشجو در آموزش و پژوهش فرصت بیشتری در اختیار دانشجویان و پژوهشگران برای انجام تحقیق وجود دارد.

کاهش مشکلات دانشجویان در آموزش مجازی با راه‌اندازی بستر آموزشی بر خط ملی

دکتر مجید طغیانی خوراسگانی- عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) نیز در این خصوص به ایسنا، گفت: بیماری همه گیر کووید ۱۹ همه بخش‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. برخی دانشگاه‌ها با تعریف پروژه‌های پژوهشی از راه دور توانسته‌اند تا حدودی از کاهش شتاب در حوزه پژوهش و فناوری خود جلوگیری کنند بنابراین تعریف موضوعات تحقیقاتی از این دست می تواند راهگشا باشد.

او در توضیح مزایا و معایب آموزش مجازی اظهار کرد: به هر حال در آموزش حضوری امکان انتقال مطالب و فراگیری دانشجویان بیشتر است. اما مشکلاتی که دانشجویان در شرایط فعلی با آن روبرو هستند مشکلات مربوط به سامانه‌های آموزشی برخط است که با راه‌اندازی بستر آموزشی بر خط ملی، همچنین بهبود سامانه‌های موجود قابل کاهش است.

به گفته این استاد دانشگاه با توجه به اینکه امروز در دنیای اطلاعات الزامی به حضور فیزیکی برای انجام پژوهش نیست با استفاده و مطالعه آخرین دستاوردهای علمی می‌توان امر پژوهش را حتی در منزل نیز دنبال کرد و شرایط ایجاد شده به منزله یک فرصت برای دانشجویان و پژوهشگران است.

آموزش حضوری و چهره به چهره تاثیرگذارتر از روش مجازی است

دکتر علی حیدری- عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر نیز با بیان اینکه کرونا بخش های مختلف را با چالش مواجه کرده است و آموزش و پژوهش نیز مستثنی نیستند، به ایسنا گفت: بحران کرونا امور آموزشی و پژوهشی را به ویژه در ابتدای دوران بحران با چالش جدی مواجه کرد که براساس انجام چند مورد تجربه موفق طرح پژوهشی در این ایام کرونا استفاده از ظرفیت و پتانسیل برگزاری جلسات مجازی برخط را پیشنهاد می دهم که امکان پیگیری طرح ها را امکان پذیر خواهد کرد.

وی با بیان اینکه آموزش به صورت حضوری و چهره به چهره قطعا بسیار تاثیرگذارتر از روش مجازی است و در دوران بحران کرونا دانشجویان در گرفتن مطالب و فهم عمیق دروس از طریق استاد درس با مشکلات جدی مواجه هستند، تصریح کرد: در این راستا هر چقدر سامانه برگزاری کلاس های مجازی برخط بتواند شرایط تعامل و ارتباط بهتری فراهم کند و از طرفی دانشجویان و اساتید بهتر از پتانسیل و امکانات ویژه این سامانه ها بهره ببرند مشکلات و معضلات دانشجویان و پژوهشگران به حداقل می رسد.

پاندمی کرونا فرصت از نو اندیشیدن را ایجاد کرده است

دکتر شقایق حق‌جو جوانمرد- عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز در این خصوص به ایسنا گفت: پاندمی کرونا جزء مواردی است که همه کشورها و افراد را درگیر کرده است و کشوری نیست که از این بیماری در امان مانده باشد و از سوی دیگر، فردی نیست که به نوعی تحت تاثیر این بیماری و مشکلات مرتبط با آن قرار نگرفته باشد.

وی افزود: نگاه کردن به این شرایط به چشم شرایطی که شاید هر فردی در طول عمرش یک بار با آن درگیر باشد می تواند دریچه های فرصت جدیدی را باز کند. فرصت از نو اندیشیدن یکی از این فرصت هاست که البته سرعت بالای زندگی امروز فرصت از نو اندیشیدن را به راحتی به انسان نمی دهد و خواه ناخواه انسان درگیر زندگی ماشینی و حرکت های سریع می شود.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: با این وجود، شاید پاندمی کرونا این فرصت را ایجاد کرده باشد که کمی صبر کنیم و نفس عمیق بکشیم و به آرزوهای خود فکر کنیم و مسیری که طی کرده ایم را دوباره مرور و برای مسیر پیش رو مجدد برنامه ریزی کنیم.

با توجه به نظرات اساتید دانشگاه‌های مختلف که برخی از آنها در این گزارش ذکر شد، مشکلات زیرساختی همچنان برای دانشجویان ادامه دار است و اینترنت مشکل اصلی تمام دانشجویان است. اساتید دانشگاه امتحانات آنلاین و ارزیابی ناکافی، نبود نظارت بر سامانه های آموزش آنلاین و ضعف در سامانه های ارائه آموزش آنلاین دانشگاه ها را از دیگر مشکلات این روزهای دانشجویان عنوان می کنند که امید است با شناخت نقاط ضعف و برجسته تر کردن نقاط قوت روز به روز شاهد کم شدن چالش ها و پیشرفت در این حوزه باشیم.

انتهای پیام