به گزارش ایسنا، رضا اردکانیان امروز در همایش سازگاری با کم‌آبی با ابراز خرسندی از این‌که در فاصله کوتاهی از تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی نشست و نمایشگاه تخصصی سازگاری با کم‌آبی برگزار می‌شود، گفت: گروهی می‌پرسند آیا حدود ۱۵ ماه زمان اندکی است؟ پاسخ این است که مسئله آب در ایران چندین دهه پیش آغاز شد و وضعیتی را که امروز شاهدیم، محصول انباشت تاریخی انتخاب‌های ماست که البته تحت تأثیر تغییرات اقلیمی نیز قرار گرفته است.

وی افزود: مسئله‌ای که چندین دهه قدمت دارد و به تدریج حاصل شده است و فقط از طریق راهبردهای دوراندیشانه و زمان بر می‌توان تعدیل کرد، ۱۵ ماه در این رویکرد زمان کوتاهی است.

وزیر نیرو با بیان این‌که کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، کشور، صمت، محیط زیست و سازمان برنامه و بودجه تشکیل شد، اظهار کرد: این کارگروه به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی در اواخر سال ۱۳۹۶ به تصویب هیأت وزیران رسید. هدف از تشکیل این کارگروه که متعاقباً سازمان هواشناسی نیز به آن اضافه شد، هماهنگی و انسجام در برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی در سطح کشور و متعادل‌سازی منابع و مصارف آب بوده است.

بارش ایران یک سوم میانگین جهانی است

اردکانیان با اشاره به این‌که چند کلیدواژه در کارگروه ارائه شد که مبیّن ماهیت آن است، افزود: کلیدی‌ترین مفهوم، سازگاری است. سازگاری به این معناست که باید شرایط اقلیمی ایران را مبنای هرگونه راهبرد، برنامه و اقدام در بهره‌برداری از منابع آب قرار داد.

وی ادامه داد: انواعی از سرنوشت وجود دارد. ایران هم دارای سرنوشت اقلیمی خاص خود است؛ اقلیمی که یک‌سوم میانگین جهانی بارش دارد. توزیع بارش‌ها در آن به لحاظ جغرافیایی و زمانی نامتوازن است و به طور تاریخی در لیست مبتنی بر کم‌آبی اتکا کرده است. این سرنوشت اقلیمی حداقل با ابزارهای فن‌آورانه بشری امروز قابل تغییر نیست و نمی‌توان آن را به پرآبی بدل کرد.

وزیر نیرو با تاکید بر این‌که واژه سازگاری با دقت انتخاب شده است، گفت: کارگروه برای مقابله، از بین بردن یا حتی تغییر کم‌آبی ایجاد نشده است. کم‌آبی وضعیت کم و بیش ثابتی است که تغییرات سالانه یا دوره‌ای در میزان بارش‌ها نیز آن را ماهیتاً تغییر نمی‌دهد.

اردکانیان ادامه داد: نتیجه این است که ساکنان این عرصه از جهان باید خود را با این وضعیت سازگار کنند. اصل کم‌آبی را بپذیرند و متناسب با آن، بینش‌ها و ابزارها را به کار گیرند تا پایداری منابع آب را تضمین کرده و زندگی را در این سرزمین تداوم بخشند.

وی تاکید کرد: بنابراین سازگاری با کم‌آبی به معنای کنار هم قرار گرفتن سرنوشت اقلیمی کم‌آبی و غیرقابل تغییر به پرآبی و انتخاب انسانی سازگاری و در سایر انتخاب‌ها نظیر مقابله یا تغییر سرنوشت اقلیمی است.

مساله آب فرد فرد ایرانیان را در برمی گیرد

وزیر نیرو با بیان این‌که دومین مفهوم کلیدی ملی است، گفت: معنای واژه ملی فقط از آن جهت نیست که کارگروه در هیأت دولت تصویب شده و بر یکی از اصول قانون اساسی استوار است؛ به این معناست که مسئله آب در ایران از طریق رویکردی که همه بازیگران مؤثر بر مسئله را در همه جغرافیای ایران در بر گیرد، قابل تعدیل است.

اردکانیان با تاکید بر اینکه مسئله آب همه مصرف‌کنندگان آب یعنی فرد فرد ایرانیان را در بر می‌گیرد، اظهار کرد: مسئله یک وزارتخانه، دولت و یا گروه خاصی از مردم نیست. مسئله آب فقط در شرایطی بستر مناسب‌تری برای تعدیل و بهبود می‌یابد که رویکرد همه با هم در دستور کار قرار گیرد.

وی ادامه داد: تحقق رویکرد همه با هم و محقق شدن معنای واژه ملی در کشوری که همه دستگاه‌ها به بخشی‌نگری عادت کرده‌اند و به مدد چندین دهه بخشی‌نگری و ضعف ساز و کارهای حقوقی، اقتصادی، سیاسی و فعالیت‌های میان‌بخشی کار بسیار دشواری است، رویکرد همه با هم به معنای اولویت یافتن فعالیت میان‌بخشی است. هیچ وزارتخانه‌ای به تنهایی و هیچ گروهی از مصرف‌کنندگان آب بدون مشارکت سایر گروه‌ها قادر نیستند مسئله آب را بهبود بخشند.

وی با بیان این‌که با محدودیت غیرقابل تغییر کم‌آبی مواجهیم، افزود: انتخاب انسانی و پیشبرد آن نیازمند کار میان‌بخشی و همه با هم است. باید ماهیت پیچیده و پرچالش آن را درک کنیم. بازیگران مؤثر در پیدایش و تداوم مسئله آب به راحتی نمی‌توانند از عادات گذشته منافعی که برایشان شکل گرفته و دانشی که در مسیر ناسازگار با کم‌آبی به دست آورده‌اند، دست بکشند.

اقدامات پیش‌رو برای سازگاری با کم آبی

وزیر نیرو با اشاره به اقدامات پیش‌رو برای سازگاری با کم‌آبی گفت: تولید دانش و متقاعدسازی مردم و سیاست‌گذاران درباره واقعیت کم‌آبی و نقش آن به عنوان سرنوشت اقلیمی غیرقابل تغییر در محدوده توان بشری موجود، تولید دانش درباره معنا ضرورت‌ها و ابزارهای سازگاری با کم‌آبی و تبدیل آن به گفتمان در مدیریت منابع آب، هماهنگ‌سازی منافع همه بازیگران در مسیر سازگاری با کم‌آبی، نشان دادن ظرفیت‌های تولید ابزارها خلق شیوه‌های زیست و وضع سیاست‌های مشوق سازگاری با کم‌آبی و همچنین سازماندهی نظام سنجش، پایش و ارزیابی توسعه کشور بر اساس میزان کم‌آبی از جمله این فعالیت‌ها است.

اردکانیان گفت: واقعیت آن است که به دلیل انواعی از ساز و کارهای مختلف، منافع بازیگران و شیوه زیست اکثریت جامعه بر اساس زیست ناسازگار با کم‌آبی شکل گرفته است و حتی اقتصاد و جامعه به کسانی پاداش می‌دهد که ناسازگاری با کم‌آبی را پیشه کنند. پیش‌برد راهبرد سازگاری با کم‌آبی بر مبنای پنج محور یادشده مستلزم شناخت ساز و کارهای زیست امروزی ناسازگار با کم‌آبی ایرانیان است.

وی اظهار کرد: عوامل سازگاری و ضعف مدیریت، نبود ساختارهای سازمانی سازگار با فعالیت میان‌بخشی، نبود ساختارهای حقوقی و قانونی مبتنی بر مسئولیت مشترک در قبال پایداری منابع آب، بست نیافتن ظرفیت‌های فنی متناسب با رویکرد میان‌بخشی معطوف با سازگاری با کم‌آبی، تدوین سیاست‌های بلندمدت مبتنی بر پایداری بدون تمهیدات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و فقدان شفافیت و پاسخگویی در نظام نهادی مدیریت منابع آب از جمله دلایل ناسازگاری با کم‌آبی هستند.

وی با اشاره به عوامل اقتصادی و اجتماعی مسئله سازگاری با کم‌آبی گفت: نابسامانی اقتصاد آب و توهم ارزانی آن، کاربری نامناسب اراضی، سبک زندگی پرآب‌طلب، سرمایه‌گذاری ناکافی برای توسعه زیرساخت‌های سازگاری با کم‌آبی، برنامه‌ریزی بهره‌برداری از منابع آبی حوزه‌های آبریز بر اساس فرض فراوانی به کمک زیرساخت‌ها با کم‌توجهی به مسائل زیست محیطی از جمله عوامل اقتصادی و اجتماعی ناسازگاری با منابع آب است.

او همچنین به عوامل سیاسی در بحث ناسازگاری با کم‌آبی اشاره کرده و گفت: مداخلات سیاسی در امور کارشناسی مربوط به مدیریت منابع آب، غلبه وجه سازه‌ای بر وجه غیرسازه‌ای بر مدیریت منابع آب به دلیل عدم گذار از مدیریت عرضه به دوران مدیریت توأمان عرضه و تقاضا در آغاز دهه قبل از جمله این دلایل است. ما در شرایطی که این ساز و کارها امروز نیز فعال هستند، از رویکرد جدید سازگاری با کم‌آبی سخن می‌گوئیم به این معنا که باید از طریق فراگیر کردن گفتمان سازگار با کم‌آبی به نیروی اجتماعی لازم برای تعدیل ساز و کارهای فعال از چند دهه پیش تاکنون دست یابیم و همه نیروهای مؤثر و سیاست‌های آبی و مدیریت منابع آب کشور را برای تحقق اهداف پایدارسازی منابع آب بسیج کنیم.

اهداف برگزاری همایش

وی در ادامه با اشاره به اهداف برگزاری همایش گفت: شناسایی طرح‌های موفق انجام شده در استان‌ها که منجر به کاهش مصرف، تلفات و آلودگی آب شده‌اند، شناسایی ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های صنعت، معدن، انرژی، شرب شهری و روستایی، فضای سبز کشاورزی، توسعه گفت‌وگوهای اجتماعی فراگیر درباره موضوع سازگاری با کم‌آبی از جمله این اهداف است.

وزیر نیرو گفت: رویه‌های ناسازگار با کم‌آبی به لحاظ منطق اقتصادی حاکم بر کشور در چند دهه گذشته با تار و پود زندگی اقتصادی ایرانیان گره خورده است. نهادینه کردن سازگاری با کم‌آبی تنها زمانی ممکن می‌شود که بتوان منطق سازگاری با کم‌آبی را با منطق کنش اقتصادی پیوند داد و آن را ابزاری برای خلق ثروت قرار داد.

اردکانیان ابراز امیدواری کرد: در شرایطی که کشور شدیداً به رونق کسب و کار و تولید و اشتغال و بهبود شرایط محیط زیستی نیاز دارد، کسب و کارهای سازگار با کم‌آبی در این رویداد فرصتی برای رشد پیدا خواهند کرد. نیروی انسانی تحصیلکرده و مشتاق به فعالیت در استارتاپ‌ها اصلی‌ترین سرمایه برای جهت‌دهی اقتصاد کشور به سمت سازگاری با کم‌آبی است.

وی تاکید کرد: کشور به چنین رویدادهایی نیاز دارد تا رویکرد نوین به مدیریت منابع آب مبتنی بر سازگاری با کم‌آبی ظرفیت‌های خود را نشان دهد و همزمان تحرک بیشتری نیز در استان‌ها برای ارائه برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی ایجاد شود. مشاهده قابلیت‌ها و ظرفیت‌های استفاده از فلسفه سازگاری با کم‌آبی انرژی بیش‌تری در مسئولین، فعالان محیط زیست و علاقمندان به پایدارسازی منابع آب ایجاد می‌کند تا با امیدواری و تلاش بیشتر در مسیر تحقق سازگاری با کم‌آبی فعالیت کنند.

انتهای پیام