به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی خانه فرهنگ ایران در پاریس، احتمالاً آخرین حضور او در محافل ایرانی، حضور در خانه فرهنگ ایران در پاریس به مناسبت اعطای «جایزه بنیاد موقوفات محمود افشار» به وی بوده است. این مراسم در تیرماه 1396 به همت دکتر سیدمصطفی محقق داماد، رئیس موقوفات و دکتر جمال کامیاب رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در فرانسه برگزار شد. برگزاری این مراسم در خانه فرهنگ ایران در پاریس، بهانه‌ای را فراهم کرد تا واپسین گفته‌های لازار شنیده شود و ایران‌پژوهان بار دیگر از تلاش‌های علمی و فرهنگی وی سخن بگویند. آخرین گفت‌وگو با ژیلبر لازار، توسط رضا افشارنادری – شاعر و مترجم مقیم پاریس- انجام شده که به زودی در شماره سوم فصلنامه فرهنگی «ایوان» که از سوی خانه فرهنگ ایران در پاریس منتشر می‌شود، به چاپ خواهد رسید.

از مهم‌ترین آثار پژوهشی ژیلبر لازار باید به فرهنگ «فارسی فرانسه» او اشاره کرد که بیش از چند دهه به عنوان منبعی موثق مورد استفاده زبان‌آموزان فرانسوی و مترجمان بوده است. فصلنامه ایوان در شماره دوم، به مناسبت تجدید چاپ این فرهنگ در ایران، مقاله‌ای را به معرفی آن اختصاص داده است که از طریق وبسایت فصلنامه ایوان به نشانی www.ccip-iwan.com در دو زبان فارسی و فرانسه قابل مطالعه است.

«لازار» از دانشمندانی بود که عمر خود را صرف تحقیق درباره زبان فارسی و فرهنگ ایرانی کرد و به همین مناسبت دی‌ماه ۱۳۹۵ به عضویت افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. وی پژوهشگری توانمند بود که علاقه‌مندی‌اش به زبان فارسی باعث می شد همواره در جست‌وجوی راه‌های نرفته و پنجه درافکندن با پژوهش‌های دشوار و پیچیده باشد.

او تحصیلاتش را سال ۱۹۴۸ در مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی تکمیل کرد و از  ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۶، استاد زبان فارسی در «اکول نرمال سوپریور پاریس» بود. لازار رساله دوره دکتری‌اش را درباره شکل‌گیری زبان فارسی نوشت و از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۸۱ در دانشگاه پاریس تدریس ‌کرد. «لازار» مدتی مدیر گروه شرق‌شناسی و مؤسسه مطالعات ایرانی در این دانشگاه بود. همچنین از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۹۳ مشغول تحقیق و مدیریت گروه‌های پژوهشی در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه در حوزه زبان‌های ایرانی بود.

این ایرانشناس مطرح فرانسوی سال گذشته موفق به دریافت بیست و چهارمین جایزه ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی شد و در حال حاضر، آخرین برنده غیرایرانی این جایزه داخلی است.

از مهم‌ترین آثار این ایران‌شناس و زبان‌شناس فرانسوی می‌توان به «شکل‌گیری زبان فارسی»La formation de la langue persane اشاره کرد. «شکل‌گیری زبان فارسی» رساله دکتریِ او بود. لازار در سال ۱۹۴۸ از رساله‌اش دفاع کرد. هنگامی که ژیلبر لازار در سال ۱۹۴۸ به مرحله نگارش پایان‌نامه دکترا رسید، استاد راهنمایش پیشنهاد کرد که شکل گیری زبان فارسی را موضوع پایان‌نامه قرار دهد. سرانجام تعدد متن‌های کهنِ چاپ‌نشده فارسی او را به تحقیقی گسترده در زمینه نثر دوره ماقبل کلاسیک زبان فارسی واداشت و در پژوهش‌های بعدی به سراغ برخی از گویش‌های  زبان فارسی رفت. این تحقیق که نزدیک به 50 سال طول کشید، سرانجام در سال ۱۹۹۴ به شکل مدون به پایان رسید و چاپ شد. «دستور زبان فارسی معاصر» یکی دیگر از آثار این ایران‌شناس فقید است. مهمترین ویژگی «دستور زبان فارسی معاصر» پروفسور لازار داشتن رویکرد زبان­شناسانه در تألیف و تنظیم مقوله‌­های دستوری کتابش است. با وجود این که کتاب «دستور زبان فارسی معاصر» او 59 سال پیش از این چاپ­ شده­ است، رویکر زبان­شناختی او به مقوله­‌های دستوری زبان فارسی معاصر قابل ملاحظه و بحث است. در این اثر، پروفسور لازار تلاش کرده است تا زبان ساده و خودمانی داستان‌های کوتاه و رمان‌ها و نیز نوشتار روان رساله­‌های ادبی، تاریخی معاصر فارسی و زبان سادۀ نشریات و زبان فارسی رایج در رادیو را مایۀ توصیف زبان­شناختی خود قرار دهد. خود او در پیشگفتار  برای چاپ نخست کتاب در فرانسه می­‌نویسد: «بجا و مناسب دانستیم که کوششی در تشریح نظام دستوری فارسی معاصر، بدان­‌گونه که در نوشتار و گفتار هست، بر پایۀ کاربرد آن در تهران انجام دهیم». از دیگر آثار مهم او می‌توان به «زبان کهن‌ترین متون نثر فارسی»، «فرهنگ فارسی- فرانسه»، «اشعار پراکنده قدیمی‌‎ترین شعرای فارسی‌ زبان از حنظله بادغیسی تا دقیقی»، «بررسی وزن شعر ایرانی»، «ترجمه فرانسوی برگزیده رباعیات خیام» و «گزیده‌هایی از غزل‌های حافظ» اشاره کرد.

درگذشت این استاد صاحب‌نام و ایران شناس برجسته را به خانواده ارجمند ایشان، علاقمندان و شاگردان این دانشمند سخت‌کوش و همه دوستداران فرهنگ و تمدن ایرانی تسلیت عرض می‌کنیم.

انتهای پیام