حمام خان سنندج در ضلع شمال‌غربی بازار سرپوشیده سنندج جنب مسجد داروغه واقع شده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی کردستان، حمام خان سنندج از شمال به محله چهارباغ، از جنوب به بازار سنندجی و خیابان انقلاب، از غرب به خیابان آیت‌الله طالقانی و میدان انقلاب و از شرق به میدان نخ فروشان بازار سنندج محدود می‌شود.

شهر جدید سنندج در روزگار صفویه و در زمان شاه صفی در سال 1046 ه.ق توسط سلیمان‌خان اردلان پایه‌گذاری شده است و پی قلعه حکومتی را در پای تپه‌ای بنا نهاد و عمارت مسجد و حمام و بازار را در اطراف قلعه می‌سازد.

چنانچه مشهود است در اواخر زندیه تصمیم به توسعه و ساخت بنای حمام می‌شود، یعنی در دوره‌ی خسروخان، اما کردستان که در عمران و آبادانی شهر نقش بسزایی داشته هم‌چنین بعدها در سال‌های 1214 ه.ق به بعد توسط امان‌الله خان اردلان فرزندشان که حاکمیت کردستان را داشته با پشتوانه پولی- ارزی میرزا ابوطالب اصفهانی مشغول ساختن این حمام می‌شوند و تا تاریخ 1220 ه.ق مطابق کتیبه سردرب ورودی به اتمام می‌رسد.

حمام دارای فضاهای معماری ایرانی شامل در ورودی هشتی منتظری، حمام سرد، هشتی کوچک مربوط به سرویس بهداشتی، حمام گرم، گرم خانه، خلوتی‌های سمت راست و چپ همراه با آب‌نما و خزینه‌ی بزرگ و دیگر فضاهای خدماتی است.

وجود آب‌نماهای متعدد در حمام سرد و گرم و تزئینات وابسته به معماری شامل آهک‌بری پرکار و کاشی‌کاری‌های هفت رنگ که نقوش رومی و محلی دارند از جمله مشخصات بارز این بنای با ارزش است.

مالکیت بنا ابتدا متعلق به خانواده‌ی والی، ابتدای دوره‌ی قاجار به خاندان اردلان و بعدها به علت عدم پرداخت مطالبات به تاجر اصفهانی، ناچار امان‌الله خان، والی وقت کردستان حمام خان، حمام قصلان و زمین‌های مربوطه شهر قروه را از دست داده و مالکیت به خانواده آصف می‌رسد و سپس به خانواده سنندجی و در نهایت به میرزا علی اکبر پیرظهیری فروخته می‌شود.

اکنون نیز به‌وسیله سازمان میراث فرهنگی کشور تملک می‌شود و در اختیار میراث فرهنگی استان کردستان قرار گرفته است.

طی دوره متمادی تغییرات و الحاقات، به اسکلت و استخوان‌بندی کالبد بنا هم‌چنین پوشش و الحاقات نابه‌جا بر روی قسمت‌های مختلف این بنا وارد شده است.

از دیگر ویژگی‌های بارز این ساختمان تزئینات پرکار آهک‌بری با نقش و نگار متنوع و کاشی‌کاری هفت رنگ با موضوع‌های متنوع است.

تمام سطح داخلی فضاهای حمام سرد (سربینه) و حمام گرم، خلوتی‌ها و حتی خزینه با نقوش مختلف آهک‌بری شده است.

آهک‌بری‌های این حمام بسیار پرکار است و در آن از نقوش گل و گیاه، هندسی، نقش‌های حیوانی و انسانی و ترکیب انسانی و پرندگان استفاده شده است.

نقش پرندگان به‌صورت جفت(نر و ماده) و استفاده در سطح گسترده از نقش شیر و طاووس که طاووس‌های آهک‌بری شده در نوع خود کم‌نظیر هستند در حمام‌های گرم و سرد در دو طرف به طور قرینه استفاده شده که در دو طرف سردر ورودی قرار گرفته‌اند.

در اضلاع دیگر نیز نقش‌های اسلیمی، گل و بته، گل و بلبل در کنار بندی‌های سقف گنبدها ترکیب شده‌اند.

از فرم‌های هندسی در حاشیه‌ی نقش‌ها و طرح‌های اسلیمی استفاده شایانی شده است.

در سقف گنبد سربینه از ترکیب چهار طاووس به طرز قابل توجهی بهره گرفته شده و نقش‌های متعدد دیگری که با موضوع‌های مختلف ترکیب انسان و پرنده که در دوره قاجاریه مرسوم بود و با شکل و فرم و صورت قاجاری است به صورت متنوع استفاده شده است.

کاشی‌کاری در نقش‌های آهک‌بری زینت بخش حمام سرد است.

بر روی تمام پایه‌ها هم‌چنین از اره دیوار سکوهای این بخش از کاشی‌کاری هفت رنگ با طرح‌های اسلیمی بر روی پایه و روی دیوارها طرح شکار و نبرد شیر و اژدها کار شده است.

هرچند مقداری از کاشی‌کاری تخریب شده است، اما بخش‌های قابل توجهی از آنها باقی‌مانده است.

البته در کاشی‌کاری‌ها از طرح شکار و نبرد شیر و اژدها، طرح‌های گل و برگ و بلبل مرسوم قاجاری و گل‌های به سبک و فرم طبیعی به‌صورت قرینه در قسمت‌هایی از ازاره دیوار سکو استفاده شده است.

به‌طور کلی کاشی‌کاری حمام خان در نوع خود قابل توجه و حتی کم‌نظیر است چون نقش کاشی‌کاری مسجد، مدرسه دارالاحسان، نقوش و طرح‌های متفاوتی دارد و در اینجا استادکاران با توجه به وضع فکری هم‌چنین نیازهای فضای حمام درشیان خان (والی) از طرح‌های دیگری استفاده کرده‌اند.

انتهای پیام