• شنبه / ۱۹ آذر ۱۴۰۱ / ۱۶:۲۲
  • دسته‌بندی: گردشگری و میراث
  • کد خبر: 1401091912717
  • خبرنگار : 71021

معمای گورستان مهم ساسانیان در اردبیل

معمای گورستان مهم ساسانیان در اردبیل

باستان‌شناسان با کاوش در گورستان «اولتان قالاسی» اردبیل به نشانه‌هایی از ساسانیان دست یافتند. این کاوش‌ها همچنین مشخص کرد "تدفین تابوتی" سنتی رایج در این گورستان بوده است.

به گزارش ایسنا، قبرهای این گورستان در پی عملیات راهسازی در محور ارتباطی پارس‌آباد به سربند، آشکار شدند. در ۱۷ شهریورماه کاوش‌های نجات‌بخشی و اضطراری باستان‌شناسان با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی آغاز شد که در نتیجه آن، مهم‌ترین گورستان دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی در منطقه شمال غرب ایران و حوزه قفقاز شناسایی شد.

کاوش‌ها در قبرهای شناسایی شده تا ۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه داشت. روح‌الله محمدی ـ رییس گروه باستان‌شناسی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل ـ در میانه این کاوش‌ها گفته بود: در این گورستان‌ چند دوره تدفین کشف شده است که از آن جمله می‌توان به تدفین‌های جنینی و طاق‌باز مربوط به دوره اشکانی، تدفین‌های اوایل دوره اسلامی که به احتمال قوی مربوط به دوره سلجوقی است و تدفین‌های تابوتی مربوط به دوره اسلامی اشاره کرد.

به نظر باستان‌شناسان نخستین یافته‌ها از این گورستان، از جمله سفال‌ها، ابزارآلات رزم و ریسندگی، قابل مقایسه با آثار دوره اشکانی مکشوفه از گورخمره‌های بخش «موران» شهرستان گرمی بود. بنابراین نخستین فرضیه هیأت کاوش این بود که گورستان «اولتان قالاسی» به دوره اشکانی تعلق دارد، اما مطالعات بیشتر نشان داد سنت‌های فرهنگی حاکم بر دوره اشکانی منطقه تا دوره ساسانی تداوم یافته است.

معمای گورستان مهم ساسانیان در اردبیل

در نتیجه کاوش اضطراری این گورستان بیش از ۶۰ گور مربوط به دوره اسلامی و ساسانی شناسایی، کاوش و مستندنگاری شده است. مطالعات آثار به دست آمده نشان می‌دهد: گورستان اولتان قالاسی نزدیک به ۱۳۰۰ سال برای تدفین اموات مورد استفاده ساکنان شهر تاریخی اولتان قرار می‌گرفته است. تدفین‌های جنینی و طاق‌باز در دوره ساسانی در این منطقه مرسوم بوده و در دوره اسلامی شاهد انواع قبور از نوع چاله‌ای، تابوت چوبی و قبور با ساختار خشتی هستیم.

از جمله کشفیات مهم کاوش اضطراری در گورستان اولتان قالاسی ظروف شیشه‌ای است که فرم و تراش آن‌ها نشان دهنده وجود کارگاه‌های پیشرفته با استادکاران مجرب شیشه‌گری در ۱۷۰۰ سال پیش در این منطقه است.

به طور کلی یافته‌های باستان‌شناسی در گورستان اولتان قالاسی نشان می‌دهد در دوره ساسانی دشت مغان جزو حوزه نفوذ دولت ساسانی بوده است، اما آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی دوره اشکانی بر منطقه حاکم بوده به طوری که حتی با ورود اسلام به منطقه آذربایجان و دشت مغان برخی از این سنت‌ها از جمله سنت تدفین تابوتی رایج بوده است.

در دوره ساسانی منطقه بلاسگان (دشت مغان) جزو مناطق مرزی بین خزرها و دولت ساسانی بود؛ گاهی مستقل، گاهی تابع دولت خزرها و گاهی تابع دولت ساسانی بوده است. کشف سکه‌های دوره ساسانی از قبور کاوش شده مربوط به هرمز دوم (ساسانی ۳۰۲ ـ ۳۰۹ میلادی) است. نوعی تدفین جنینی و طاق‌باز نیز نشان می‌دهد در دوره ساسانیان، ساکنان دشت مغان پیرو آیین زرتشتی نبوده و سنت‌های تدفینی دوره اشکانی در منطقه رواج داشته است.

معمای گورستان مهم ساسانیان در اردبیل

«اولتان قالاسی» در ۱۲ کیلومتری غرب شهر پارس‌آباد در ساحل رود ارس واقع شده است، این منطقه یکی از مهم‌ترین شهرهای دوره ساسانی و اسلامی آذربایجان، به‌ویژه دشت مغان است که در مسیر راه تجاری و ارتباطی «قفقاز یولی» (مسیر قفقاز) یا «ائل یولی» واقع شده و نقش مهمی در ارتباطات فرهنگی قفقاز با مناطق داخلی فلات ایران داشته است. اولتان قالاسی دارای ارگ مرکزی، بخش صنعتگران، خندق، کانال‌های آبرسانی و گورستان است که جمعا محدوده‌ای به وسعت بیش از ۷۰ هکتار را در بر می‌گیرد. این اثر در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۵۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و از سال ۱۳۹۸ دارای حریم مصوب در شورای حرایم وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.

به هنگام احداث طرح کشت و صنعت مغان برای نخستین‌بار محوطه اولتان قالاسی در بررسی باستان‌شناسی اداره‌کل باستان‌شناسی به سرپرستی «ایرج حریرچیان» و «محمود کردوانی» در سال ۱۳۵۱ شناسایی شد. این هیأت باستان‌شناسی اقدام به گمانه‌زنی در بخش‌هایی از شهر تاریخی کرد و آثاری از دوره اشکانی تا ایلخانی را کشف کرد. سپس پرونده ثبت ملی محوطه توسط «غفار قنبرزاده» در سال ۱۳۷۸ تهیه شد. کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه پس از انقلاب اسلامی توسط «کریم علیزاده» در سه فصل در سال‌های (۱۳۸۲، ۱۳۸۳، ۱۳۸۴) انجام شد و فصل چهارم کاوش باستان‌شناسی محوطه توسط «عبدالرضا مهاجری‌نژاد» در سال ۱۳۸۳ به منظور تعیین عرصه و حرایم انجام شد. گزارش باستان‌شناسی کاوش سه فصل از سوی علیزاده توسط پژوهشکده باستان‌شناسی چاپ و منتشر شده است.

براساس بررسی‌های صورت گرفته در متون تاریخی و همچنین مطالعات باستان‌شناختی شهر تاریخی اولتان قالاسی همان شهر تاریخی «ورثان» است که در کتب اسلامی بارها به آن اشاره شده و از آن به عنوان یک مرکز مهم تجاری و شهری با شکوه یاد شده است.

انتهای پیام

  • در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.

نظرات

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
لطفا عدد مقابل را در جعبه متن وارد کنید
captcha
avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۰ ۰۸:۳۵

سلام.بنده دراولتان زندگی می کنم.فقط توضیح وتفسیرازاولتان می نویسند میتوانند آن را به نسلهای بعدی ازطریق موزه وبازیدتبدیل کنندولی افسوس.....

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۶ ۰۲:۰۱

دلا ور علم تا ریخ و با ستا ن شنا سی با ید کا ر علمی و روش ها ی علم مربو ط را با مدا رک علمی - نه تفسیر تا ریخ برای اهدا ف سیا سی قو می - تحقیق کر ده در محا فل علمی بحث بکنند نه بحث عوا م گرا یی مسا فر تا کسی که هر کسی تا ریخ شنا س می شود- علم تا ریخ قسمت مهمی دا رد که چگو نه با ید مدا رک و متو ن را تعبییر کرد تا تا ریخ عوا م گرا یی و سیا سی جا ی وا قعیت و علم را نگیرد - حضا ر محترم در این بحث ا ختلا فا ت و خو استه ها ی شخصی خود را دا خل بحث تا ریخی می کنند - ملت ما فعلا همدیگر را بی شرف می دا نند امید وا رم دو را ن اشکا نی اینگو نه نبو ده است و عقل و ادب بو ده است البته فر هنگ آ ذری ها ادب و معرفت حر ف اول را می زند ولی من نمی دا نم این بیسوا د ها از کجا تشریف آ ور ده اند - چه کسی با ید اینها را هدا یت بکند - نا معلو م ۰

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۰ ۱۸:۱۱

این فرمایشات شما هیچ ربطی به اردبیل ندارد لطفا شیطنت علنی خودتان را اصلاح بفرمایید فقط وفقط مختص روستای اولتان در ۱۰کیلومتری شهرستان پارساباد هست وقتی تمدن وفرهنگ شهر ها به اسم استان مصادره بشه دیگه نباید از کشورهای دیگه بابت تصاحب ومصادره داشته ونداشته تمدنی وفرهنگی کشورمون ناراحت بشیم.

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۱ ۱۶:۱۷

وات ده فاز چیمیگی مگه پارساباد مال کدوم استانه سیستان بلوچستان؟همچین نظرات چرتی رو موندم چرا سایت ننتشر میکنه

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۱ ۱۸:۵۵

ایول دمت گرم

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۴ ۱۲:۱۰

تو الان فکر میکنی از اون که این مطالب رو نوشته بیشتر میدونی 😐😐😐 بهتر یکم مطالعه کنی هم به خودت فشار نیاری

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۰ ۱۹:۵۴

درود بیکران همکاران محترم و عزیز.

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۱ ۱۴:۱۲

خیلی عالیه این نشون می ده ايرانيان آریایی ساسانی اصالتا آذری بودند .

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۱ ۱۵:۵۵

سلام

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۱ ۱۶:۳۱

من خودم پارس ابادی هستم قدمت شهر پارس اباد به ۷۰ سال نمیرسد همه این مردم از طایفه قزلباشان و ترک هستن چون نام این شهر به عنوان مهندس یهودی بنام پارسا نامگذاری شده پس نام پارس اباد اشتباه و نام اصلی پارسااباد هست قبلا هم اسم این ناحیه قوچا یا قوشا بود که هنوزم بعضی از اقوام ترک به همین نام صدا میزنند..در مورد قبور که بنام ساسانی درج شده هیچ اطمینانی وجود ندارد اینها بازی با تاریخ به نفع بعضی سودجویان نژادی هست اولتان به هیچ عنوان مقر یا ناحیه فارس نشین نیست

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۱ ۱۹:۴۴

والا نمیدونم .چرا هرچی در مغان میشه اردبیل به اسم خودش درمیاره این قبرستان در نزدیکی روستای اولتان پارس آباد پیدا شده اون کسی که نوشته دراردبیل هست درستش کنه مغان خودش یک استان

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۳ ۰۱:۲۲

استاد مگه کسی گفته اونجا فارس نشین بوده!!!

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۲ ۰۰:۲۱

در این متن تلاش شده تلقین بشه که ساسانیان بر آذربایجان تسلط داشتن ! اینکه ساسانیان بر آذربایجان تا خراسان تسلط نداشتن و اشکانیان حتی بعد از سقوط ساسانیان پابر جا بودن چیره جدیدی نیست ، در دوره اعراب هم حکومت های موسوم به هزبانیان و امثالشون که هویتشون تلاش میشه تحریف بشه و بنام قوم دیگه ای زده بشه ، در اصل از اشکانیان و سکا ها بودن . اهمیت سکاها روز به روز بیشتر میشه . سکا ها از اقوام تورانی بودن که اشکانیان یا پارت ها یک گروه از همونا هستن ، سکا ها یا درست تر ترکها در آذربایجان تاریخ حداقل شش هزار ساله دارن . حتی ماد ها هم در اصل از سکاها و نسل یافث بودن ، بنظرم اینجاست که نوشته های تاریخی هم بافته هارو تایید می‌کنه . به غیر از چند تا سایت ماسونی دوره معاصر اقوام ایرانی هیچی ندارن ، اما تورانی ها و سکا ها همه چی در فلات ایران دارن ، تامغا ها بالبال ها کورگان ها همه با قدمت چند هزار ساله مشخصاً متعلق به ترکها هستن . فک میکنم اینکه گفته بشه تورانی ها هم از اقوام ایرانی بودن و از نسل تور یا همون تورج که پسر فریدون باشه ، برای اینه که هویت سکاها هم اینکه ایرانی شده در سایت های ماسونی توجیه بشه ، منابع و نوشته های چند هزار ساله وجود داره که تاریخ رو درست روایت کنه با سیاسی کاری از تاریخ نمیشه حرف زد ،در ضمن حتی اگه ده ها نوشته اقوام آریایی در مورد موجودیت و کیستی تورانی هارو کنار بزاریم که همه تورانی رو برابر با تورک می‌دونن ، ما در مورد داستان فریدون و سه پسرش ، داستانی معتبر تر داریم که فقط اسامی عوض شده ، سه دین بزرگ هم از نوح و سه فرزندش حرف میزنن ، همون قدر که فنگ شن ینی چینی ها همون شاهنامه فردوسی هست همونقدر که حضرت داود همون زرتشت در ایرانه و ... همون قدر هم نوح در ایران با نام فریدون ظبط شده ، روایت ها عینی هست فقط اسامی عوض شده که در هر ناحیه هر مردم چیز های یکسان رو با عناوین اختصاصی شده برای خودشون خطاب کردن ،این مورد نمیتونه فرصت برای مغلطه و جعل تاریخ فراهم کنه

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۴ ۱۲:۱۵

تموم شد ! خیلی تاثیر گزار بود 😐

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۲ ۱۲:۵۱

آقای نویسنده با اجازه کی این باستان شهر اولتان را بنام اردبیل منتشر میکنی

avatar
۱۴۰۱-۰۹-۲۴ ۱۲:۱۴

داداش شما بهتره از توهمات بیرون بیایی شما از نویسنده مطلب که بیشتر نمیدونی داری کارشناسی میکنی پس بهتر از چیزی که سر در نمیاری دخالت نکنی