شیر مادر، بهترین الگوی رشد و تکامل کودک

مهدیه کریمی زاده در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: تغذیه با شیر مادر نیازهای تغذیه‌ای شیرخوار را تامین می‌کند و بهترین الگوی رشد و تکامل کودک را فراهم می‌کند. شیر مادر یک مایع بی نظیر حاوی عوامل ضد میکروبی است که باعث می شود کودک چه در بچگی و چه در بزرگسالی در مقابل بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف محافظت شود. ترکیبات شیر خشک یکسان است در حالی که شیر مادر ترکیب متفاوتی دارد و از مادری به مادر دیگر بر اساس شرایط کودک به‌طور کامل متفاوت است. کودکی که از شیر مادر استفاده می‌کند بهره هوشی بیشتری دارد. تکامل روانی اجتماعی کودک بخاطر تماس پوستی با مادر در آینده بیشتر می‌شود. تغذیه کودک با شیر خشک خطر بیماری‌های عفونی مانند اسهال و استفراغ و کولیک را افزایش دهد. از نظر هزینه نیز، شیر خشک هزینه بیشتری برای خانواده تحمیل می‌کند و آن را زیر سوال می‌برد.

شیر مادر باعث ارتقای جسمی و عاطفی کودک می‌شود

کریمی‌زاده در رابطه با فواید شیر مادر افزود: از جمله بیماری‌هایی مثل اسهال، عفونت‌های گوارشی، تنفسی، گوش، آسم، اگزما و آلرژی در بچه هایی که با شیر مادر تغذیه می کنند کمتر است. مرگ و میر ناشی از بیماری نیز در آنها کمتر است. احتمال چاقی و بیماری‌های مزمنی مثل بیماری های قلب و عروقی، فشارخون، سرطان و دیابت هم در بزرگسالی کاهش پیدا می‌کند.  همچنین تغذیه با شیر مادر علاوه بر گرما و صمیمیتی که به خاطر تماس پوست با پوست مادر و کودک رخ می‌دهد باعث ارتقای جسمی و عاطفی کودک می‌شود.

شیر مادر همه‌جا در دسترس است

وی ادامه داد: شیر مادر همه جا در دسترس است. نیاز به خرید کردن، آماده کردن یا حتی ذخیره کردن آن وجود ندارد و احتمال عفونت در شیر مادر نسبت به تغذیه با شیر خشک و وسیله‌های مربوط به شیرخشک دادن به نوزاد کاهش پیدا می‌کند.

ترکیبات شیر مادر

این متخصص اطفال ضمن اشاره به ترکیبات شیر مادر خاطرنشان کرد: چربی موجود در شیر مادر بیش از ۵۰ درصد کالری مورد نیاز نوزاد را فراهم می‌کند، این چربی از صبح تا بعد ظهر متغیر است و شیری که بعد از ظهر به بچه‌ها داده می‌شود حاوی چربی بیشتری است. اسیدهای چرب موجود در شیر مادر کمتر اشباع هستند، بنابراین متابولیسم آن در بدن بهتر صورت می‌گیرد و همچنین باعث می‌شود تا خطر چاقی در بزرگسالی کاهش پیدا کند.

شیر مادر بهترین ترکیب برای سیستم دفاعی بدن کودک

کریمی زاده افزود: پروتئین شیر مادر حاوی پروتئین وی و کازئین است که بیشتر از نوع وی است. در حالی که پروتئین موجود در شیر گاو از نوع کازئین است. و پروتئین وی راحت‌تر هضم می‌شود. و کودک احساس سنگینی کمتری دارد. شیر مادر سرشار از ایمونوگلوبولین‌های مورد نیاز برای سیستم دفاعی بدن است. کربوهیدرات موجود در شیر مادر لاکتوز است که از مرحله آغوز  تا مرحله شیر رسیده، و  و مقدارش به ترتیب در حال افزایش است، این شیر شامل کلسیم، فسفر، آهن و روی است و حاوی ویتامین A ، E ، k و D  است.

این پزشک اظهار کرد: میزان ویتامین A در شیر مادر نسبت به شیر گاو خیلی بیشتر است، ولی در شیر مادر میزان ویتامین D اضافه ای وجود ندارد، بنابراین ما توصیه می‎‌کنیم از بدو تولد و از هفته اول قطره ویتامین آد را مصرف کنند و کودک تا زمانی که برایش غذای کمکی یا جامد استفاده نشده نیازی به دادن آب ندارد و آب مورد نیاز از طریق شیر مادر به دست می‌آورد.

استثناءهایی وجود دارد

این متخصص اطفال در رابطه با این سوال که آیا مواردی مشاهده می‌شود که شیری جز شیر مادر برای‌شان مناسب‌تر باشد گفت: بله، یک سری علت‌هایی وجود دارد که یا مربوط به مادر یا مربوط به شیرخوار است. علت‌های مربوط به مادر مانند عفونت‌های اچ آی وی مثبت، بروسلوز درمان نشده، ویروس HTLV۱، زخم هرپس سینه‌ای که درمان نشده  و ضایعاتش تاولی و آبدار باشد، مادر در مرحله سل ریوی فعال باشد، ویروس آنفولانزا، هپاتیت بی یا سی، زخم آبسه سینه مادر که ترشح خونی یا چرکی داشته باشد، کسانی که داروهای خاصی مثل داروهای شیمی درمانی استفاده می کنند و مواردی از این قبیل.

کریمی زاده افزود: برخی اوقات بر اساس شرایط کودک، پزشک ترجیح می‌دهد به مدت محدود یا طولانی‌تر از شیر خشک استفاده کند، مثل نوزادانی که با یک سری ناهنجاری‌هایی مانند شکاف کام یا شکاف  لب، اختلالات ژنتیکی عضلانی و عصبی به دنیا می‌آیند که توانایی مکیدن سینه را ندارند. گاهی اوقات نیز پزشک بر اساس وزن گیری و رشد کودک تصمیم می‌گیرد برایش شیر خشک را شروع کند، و برای نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند و وزن تولد خیلی پایینی دارند، در کنار شیر مادر، شیر خشک مناسب کودک نارس را تجویز می‌کند.

وی گفت: همچنین کودکانی که مبتلا به بیماری‌های خاصی مثل گالاکتوزمی  باشند یا حساسیت به پروتئین شیر داشته باشند، عدم تحمل لاکتوز داشته و سوء جذب مواد غذایی داشته باشند، بیماری فنیل کتونوری داشته باشند و موارد دیگری که پزشک تشخیص دهد، شیر خشک مناسب کودک بر اساس آن شروع خواهد شد.

ترکیبات متفاوت شیر از مادری به مادر دیگر

کریمی زاده عنوان کرد: شیر هر مادر برای فرزند خودش بهترین است، و ترکیب آن بر اساس تغییر نیازهای کودکش، سن شیرخوارش، و اینکه سن حاملگی و سن تولد کودک، وزن تولد کودک، و حتی در طول روز و در هر وعده غذایی هم تغییر می‌کند. ترکیبات شیر مادر در دفعات مختلف تغذیه هم هماهنگ با سن و نیازهای شیرخوار تغییر می‌کند چون نیازهای شیرخوارش به‌طور دائم در حال تغییر است بنابراین ترکیبات شیر مادر در افراد مختلف از یک خانم به خانم دیگر در طول مدت شیر دهی در تمام طول یک روز و در وعده‌های شیردهی متفاوت است.

تاثیرات  شیردهی برای مادر

این متخصص اطفال اظهار کرد: شیردهی نه تنها برای کودک موثر است بلکه برای خود مادر نیز یک سری فوایدی دارد، مهم‌ترین آن در ابتدای زایمان باعث کاهش خونریزی در ساعت‌های اولیه پس از زایمان می‌شود، و از طریق رفلکس  مکیدن مکرر کودک باعث می‌شود هورمون اکسی توسین از غده هیپوفیز ترشح شود و باعث می‌شود این انقباض‌ها باعث پیشگیری از خونریزی پس از زایمان شود و رحم را به حالت پیش از بارداری بر می‌گرداند.

کریمی زاده به دیگر فواید شیردهی اشاره کرد و افزود: شیردهی باعث می شود عادت ماهیانه در طول مدت شیردهی به تاخیر بیفتد و همین باعث می‌شود از کم خونی مادر جلوگیری کند. مادر پیوند عاطفی بهتری با کودک خودش برقرار می‌کند و احتمال افسردگی پس از زایمان در مادر کاهش پیدا می‌کند. مادر خواب بهتری خواهد داشت، همراه با کودکش بیدار می‌شود به او شیر می‌دهد و بعد اتمام شیردهی با کودک خود می‌تواند استراحت کند.

شیردهی کودک، رضایت روانی مادر

این متخصص اطفال عنوان کرد:  از دیگر فوایدشیردهی از دست دادن وزن است زیرا بیشتر خانم‌ها در زمان بارداری افزایش وزن را تجربه می‌کنند که شیردهی باعث می‌شود مادر کالری بیشتری استفاده کند. شیردهی به کودک باعث اعتماد بنفس بیشتر مادر شود و رضایت روانی بهتری نسبت به خودش پیدا کند و استرس مادر کاهش و آرامش افزایش پیدا کند.

وی یادآور شد: شیردهی یک سری فواید طولانی مدت هم دارد و باعث کاهش خطر ابتلا به دیابت در مادر می‌شود و خطر پوکی استخوان را بر خلاف تصور عامه کاهش می‌دهد، حملات قلبی عروقی را در مادر کاهش داده، سکته قلبی در آنها کاهش پیدا می‌کند، همچنین باعث کاهش سرطان پستان و تخمدان در خانم‌ها می‌شود.

توصیه به شیردهی از بدو تولد تا دو سالگی کودک

کریمی زاده اظهار کرد: هر کودکی هر دو تا سه ساعت و از بدو تولد ۸ تا ۱۲ بار و تا پایان شش ماهگی هم تغذیه انحصاری با شیر مادر است از شش ماهگی به بعد که غذای کمکی به تغذیه کودک اضافه می شود. همچنان تغذیه اصلی کودک شیر مادر است، و تغذیه کمکی بعد از تغذیه با شیر مادر است.

این متخصص اطفال تاکید کرد: از ۱۲ماهگی به بعد غذای اصلی کودک غذاهای کمکی هستند و شیر مادر کاهش پیدا می‌کند که به حدود سه وعده در روز برای کودک می رسد.

وی خاطرنشان کرد:  ما توصیه می‌کنیم که تا دو سالگی شیردهی ادامه داشته باشد، اما نکته ای که به خواب کودک و آرامش کودک کمک می‌کند این است که مادر شروع به قطع شیر شبانه کودک از ۴  تا ۶ ماهگی کند و تا ۶ ماهگی شیر شبانه کودک باید قطع شده باشد و برای قطع شیر دو سالگی نیز از ۱۸ تا ۲۰ ماهگی شروع به قطع تدریجی شیر کودک کنند که تا دو سالگی شیر مادر به طور کامل قطع شود.

مادر مبتلا به کرونا به شیردهی ادامه دهد

کریمی زاده در پایان افزود:  با توجه به شرایط خاص بیماری کرونا که هم اکنون درگیر آن هستیم و با توجه به مطالعاتی که تا کنون در این زمینه صورت گرفته منعی برای شیردهی مادر مبتلا به کرونا نیست و می‌تواند به شرط رعایت ضوابط بهداشتی به شیر دادن کودک ادامه داده و بعد شیردهی، کودک در یک فاصله مناسب با مادر قرار بگیرد، یا اینکه مادر می‌تواند شیر خود را بدوشد و آن را در فنجانی یا ظرفی به‌جز شیشه شیرهای موجود در داروخانه‌ ها برای کودک قرار داده و استفاده کند، چون کودک ممکن است به مکیدن این شیشه شیرها عادت کرده و بعد بهبودی مادر، سینه او را نگیرد بنابراین ما توصیه می‌کنیم با فنجان یا قطره چکان، شیر خشک را در چنین شرایطی به کودک دهند.

 انتهای پیام