رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: کودتای 28 مرداد نقطه بسیار تاریکی در روابط ایران با انگلیس و آمریکا خواهد بود.
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، علی لاریجانی در آغاز جلسه علنی امروز مجلس با اشاره به سالگرد کودتای 28 مرداد اظهار کرد: ملت ایران رفتار انگلیس و آمریکا را از حافظه تاریخی خود حذف نمی‌کند.
وی عنوان کرد: درباره کودتای 28 مرداد کتاب‌ها، مقالات و اظهارات سیاسی بسیاری انجام شده و برخی کشورها اسناد و مدارکی درباره کودتای 28 مرداد به خاطر مرور زمان منتشر کرده‌اند که کمک می‌کند ابعاد این حادثه بسیار غم‌انگیز که برای همه ادوار تاریخ ایران درس آموز است را بشناسیم.
او ادامه داد: شاید در یک دسته‌بندی بتوان گفت دو سنخ عامل در کودتای 28 مرداد وجود داشت. یکی عوامل خارجی که عمدتاً آمریکا و انگلیس محور آن بودند و یک سری عوامل داخلی که در آن زمان در داخل کشور وجود داشت (بی‌توجهی‌ها، بدفکری‌ها، کژاندیشی‌ها و اختلافاتی که در داخل کشور به وجود آمد) در مجموع باعث شد دولت ملی مصدق سرنگون شود.
رئیس مجلس سپس به جزئیات این عوامل اشاره بیشتری کرد و افزود: از بعد از قضایای ملی شدن صنعت نفت که مسأله‌ای مهم در تاریخ ایران بود آمریکا و انگلیس با محوریت انگلیس روشی را دنبال کردند که می‌توان از آن به عنوان سنگ‌اندازی در مقابل این اقدام یاد کرد. آمریکا و انگلیس چند سرمایه عمده در ایران را به کار بستند. اولین سرمایه کارشناسانی بودند که دارای تجربه فراوان کار کردن در ایران بودند و به زبان فارسی مسلط بودند. آنها روابط دوستانه با نخبگان قدیمی برقرار کردند و از این طریق یک شبکه سیاسی را در داخل ایران شکل دادند. افرادی مثل هایمن به فرهنگ ایران تسلط داشتند و با نخبگان ایران آشنایی داشتند.
او اضافه کرد: سرمایه دیگری که آنها به کار بردند یک شبکه اطلاعاتی قوی در درون کشور (هم درون قشرهای مختلف و هم درون نیروهای مسلح) بود که بعد از جنگ جهانی دوم در ایران شکل گرفت. موارد زیادی در اسناد و مدارک وجود دارد که از این شبکه که تحت عناوین مختلف به کار گرفته می‌شد نام برده شد. سه برادر بازرگان به نامهای اسدالله، سیف‌الله و قدرت‌الله رشیدیان نقش مهمی در ایجاد شبکه اطلاعاتی در بین کسبه و برخی سیاسیون داشتند و ارتباط وسیعی با سفارت آمریکا و انگلیس داشتند و از این طریق این شبکه را ارتزاق می‌کردند. یا سرهنگ عباس فرزانگان و یا دو جاسوس به نامهای مستعار سیلی و نرن که اسم واقعی آنها فرخ کیوانی و علی جلالی بود که روزولت به آنها لقب برادران بوسکو داده بود.
او تأکید کرد: از اینگونه شبکه‌ها در ایران بسیار وجود داشت که کارشان این بود که در درون نیروهای مسلح و قشرهای مختلف ساماندهی اطلاعاتی کنند و آنها را برای روزی که می‌خواستند عملیات کودتا را شکل دهند آماده کنند.
رئیس مجلس همچنین گفت: سرمایه سوم، تماس‌های سازمان یافته سفارت‌های این دو کشور با رجال سیاسی و موثر کشور بود. برخی از این رجال ایرانی بودند و برخی ایرانی نبودند اما به افراد تصمیم ساز کشور نزدیک بودند. مثل تماس‌های مستمری که این کشورها با ارنست پرون داشتند. این فرد از زمان تحصیل در سوییس دوست شاه بود. یا با احمد هومن که معاون وزارت دربار بود یا شاپور ریپورتر به عنوان خبرنگار تایمز لندن در تهران کار می‌کرد، هادی طاهری، هاشم ملک مدنی و در رأس آنها شبکه سیاسی بودند که روی افراد تصمیم ساز در کشور موثر بودند. کار این سفارتخانه‌ها این بود که با این دستیاران سیاسی ارتباطات قوی برقرار کنند.
لاریجانی افزود: سرمایه چهارم شبکه‌ای به عنوان سازمان اصل 4 بود که البته همه اقداماتشان جنس اطلاعاتی و سیاسی نداشت. اصل این سازمان در ظاهر یک برنامه کشاورزی بود اما در قالب این برنامه کشاورزی 138 شهروند آمریکایی را به عنوان مستشار وارد کردند. در آن زمان این جمع 138 نفره از کل مستشاران آمریکایی در جهان عرب بیشتر بود. ولی تحت عنوان اصل 4 که یک رویه کشاورزی داشتند اینها وارد کشور شدند. محلشان هم درست روبروی محلی بود که مصدق حضور داشت. این عدد 138، جدا از مستشاران ارتش، ژاندارمری، نظامی و نیروی هوایی است که تعدادشان 123 مستشار بود.
رئیس مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: سرمایه دیگری که آنها وارد کردند ایجاد ساختارهایی تحت عنوان امور فرهنگی و علمی بود اما در واقع به دنبال جاسوسی بودند. نظیر افرادی مثل دونالد ویلبر که پس از این‌که از سازمان سیا رفت دستنوشته‌های جعلی را برای عتیقه‌فروشان شناسایی می‌کرد که درباره هنر، معماری و تاریخ معاصر ایران هم نوشته؛ یا ریچاد کاتر جاسوس دیگری بود که کار دانشگاهی می‌کرد و استاد علوم سیاسی بود و در دوران اقامتش در تهران اطلاعات زیادی جمع‌آوری و برای این کشورها ارسال می‌کرد.
او افزود: آمریکایی‌ها سازمان‌دهی مباحثاتی تحت عنوان ارتباط و گفت‌وگو بین مسلمانان و مسیحیان شکل دادند. با صاحب نظران مختلف ارتباط برقرار می‌کردند و تحت این عنوان فعالیت‌های خود را شکل می‌دادند. نکته بعد این‌که سیاست‌های آنها نوعی فشار اقتصادی بود. آن زمان هم به کمک بانک‌ها تحریم‌ها علیه ایران را شکل دادند. در کنار آن پیشنهاداتی هم دادند. پیشنهادشان این بود که سازشی به وجود بیاید و دولت آمریکا یک وام 10 میلیون دلاری به ایران بدهد و انگلیس ملی شدن صنعت نفت را بپذیرد و تحریم‌های اقتصادی لغو شود. در مقابل ایران بپذیرد که تحت نظر یک هیأت داوری بین‌المللی غرامت منصفانه‌ای را به شرکت سابق نفت بپردازد. آن زمان دولت وقت ایران قبول نداشت که غرامت را به قیمت آن زمان بدهد. اینها گفتند که یک هیأت داوری بین‌المللی بیاید و هرچه گفت دولت ایران بپذیرد.
لاریجانی تصریح کرد: اصل دعوا در کودتای 28 مرداد مسائلی که برای جنگ سرد می‌زنند نبود بلکه بر سر نفت ایران بود. آیزن هاور در یک سخنرانی گفته بود من هرگونه کمک به ایران را در زمانی که مسأله نفت حل نشود رد کردم. دعوای اصلی سر تسلط بر نفت بود؛ بنابراین این هفت عامل به دنبال این بودند که از نظر بیرونی داخل ایران را به هم بریزند و زمینه را برای کودتا فراهم کنند.
رئیس مجلس افزود: از نظر داخلی نیز مسائلی بود اما عمده مشکل این بود که مصدق در رویارویی که با تحریم‌های اقتصادی داشت یک برنامه اقتصادی تحت عنوان اقتصاد بدون نفت ارائه کرد. او طرح‌ریزی‌هایی کرده بود. مثلاً حقوق کارمندان دولت را کاهش داد، خودروهای دولتی را که در اختیار کارمندان بلندپایه بود از دستشان گرفت، برنامه عمرانی کشور را به عقب انداخت، واردات کالاهای لوکس را محدود کرد، اوراق قرضه ملی را منتشر کرد، ذخیره ارزی را تا دینار آخر مصرف کرد و محرمانه اسکناس چاپ کرد و در نتیجه ارزش ریال کاملاً سقوط کرد؛ به طوری که قیمت دلار در بازار سیاه از 31 به 97 ریال افزایش پیدا کرد. برخی از این اقدامات سنجیده بود و برخی از این اقدامات سنجیده نبود. یعنی چاپ اسکناس به طور محرمانه مشکلاتی برای کشور ایجاد کرد و باعث افزایش قیمت‌ها می‌شد. این مسأله دشواری‌های اقتصادی در درون کشور ایجاد کرد و زمینه اختلافات سیاسی را به اوج رساند.
او ادامه داد: از طرف دیگر مصدق برای شش ماه اختیاری از مجلس گرفته بود و مجلس تمام اختیارات خود را به دولت داد. لذا در آن زمان دولت قوانین زیادی تصویب کرد. در اینجا مصدق درخواست کرد که این امر یک سال دیگر تمدید شود. یعنی مجلس دیگر کاره‌ای نبود و نمی‌توانست تصمیم‌گیری کند. در اینجا آیت‌الله کاشانی و عده زیادی از نمایندگان در مجلس مخالفت کردند. این عامل اختلاف زیادی شد. طرفداران مصدق در مجلس استعفا کردند که مجلس منحل شود. زمینه انحلال مجلس با این اقدام فراهم شد و مصدق اعلام کرد که باید رفراندوم بگذاریم.
رئیس مجلس خاطرنشان کرد: آیت‌الله کاشانی نامهای به مصدق دارد که در آنجا توضیح می‌دهد چه خطراتی برای آینده کشور در چنین فضایی وجود دارد مخصوصا این‌که آمریکا و انگلیس برای کودتا طراحی کرده‌اند. در پاسخ مصدق نکاتی وجود دارد. او می‌گوید تنها ملت ایران یعنی به وجود آورنده قانون اساسی و مشروطیت و مجلس می‌تواند در این زمینه اظهارنظر کند نه هیچ کس دیگر. قانون‌ها، مجلس‌ها و دولت‌ها همه به خاطر آنها به وجود آمده‌اند نه مردم به خاطر آنها. اگر مردم یکی از آنها را نخواستند می‌توانند نظر خود را در مورد آن ابراز کنند. در کشورهای مشروطه و دموکرات هیچ قانونی بالاتر از اراده مردم نیست.
او تصریح کرد: مصدق تحت این عناوین زمینه را برای رفراندوم فراهم کرد و رفراندوم انجام شد. در نتیجه مجلس منحل شد. در نتیجه شرایط بیرونی با این عواملی که توضیح داده شد زمینه‌های کودتا در داخل را فراهم کرده بود. هم زمینه‌های اقتصادی و هم برخی بی‌تدبیری‌ها مجلس را که می‌توانست اراده ملت باشد را منحل کردند. در نتیجه مصدق ماند و شاه ماند و جریان کودتا و این عاملی شد که کودتاگران موفق شدند. وقتی مجلس به عنوان پایگاه مردم از بین رفت شاه ماند و مصدق ماند و کودتاگران.
رئیس مجلس تأکید کرد: این نکته خیلی مهم است که اگر در ادوار مختلف پس از انقلاب امام (ره) تأکید می‌کردند که مجلس در رأس امور است به خاطر این شواهد تاریخی بود. اگر امروز رهبری در یکی دو روز گذشته در مورد نفوذ آمریکا در بخش‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی هشدار می‌دهند به خاطر این واکاوی تاریخ گذشته ایران است. چه در نیروی مسلح، چه در بین فرهنگیان و چه در بین اقشار اقتصادی شبکه‌های نفوذ ایجاد کرده بودند. لذا باید این هشدار رهبری را یک هشدار واقع بینانه و دقیق دانست که در همه شرایط افراد بصیر جامعه نسبت به این مسأله حساس می‌شوند.
لاریجانی سپس با اشاره به مسأله هسته‌ای، گفت: مسأله هسته‌ای و مذاکرات یک چیز است اما ما نمی‌توانیم از تاریخ گذشته منخلع شویم. ما روش‌های نفوذ آمریکا در بخش‌های مختلف را دیده‌ایم و اقدامات آنها را نسبت به اراده ملت و ستیز با اراده ملت مشاهده کرده‌ایم. لذا هشدار ایشان یک هشدار بموقع و سنجیده بود که همه باید مورد توجه قرار دهند.
انتهای پیام