هيچ مي‌دانيد يكي از كاخ‌هاي قديمي استان فارس كه چند سال است ساكنان روستايي در نزديكي آن، مردگان خود را در حريم آن دفن مي‌كنند قديمي‌ترين گنبد دنيا به شيوه‌ي خاص ايرانيان را دارد؟

به گزارش خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، كاخ اردشير بابكان كه از آن به‌عنوان آتشكده‌ي فيروزآباد نيز ياد مي‌شود‌، در 10 كيلومتري شهر فيروزآباد و حدود 100 كيلومتري جنوب شرقي شيراز واقع شده است.

اين بنا كه به‌دستور اردشير بابكان، بنيان‌گذار سلسله‌ي ساساني در سده‌ي سوم ميلادي ساخته شده،‌ روي سكوي بزرگي به‌شكل مربع قرار گرفته است. در وسط اين سكو بناي مربع‌‌شكلي ايجاد و در فراز آن، چهارطاقي بزرگي با دهانه‌‌هاي 11 متر و پايه‌هاي پنج متر ساخته شده است. به اين ترتيب، ايجاد چنين گنبدي روي يك پلان مربع از ويژگي‌هاي بارز اين اثر محسوب مي‌شود، زيرا قديمي‌ترين گنبدها در دنيا روي پلان مدور ايجاد شده‌اند و استفاده از پلان مربع توسط ايرانيان در زمان اشكانيان ابداع شد.

اين كاخ كه يكي از كاخ‌هاي ييلاقي اردشير بابكان بوده‌، از سنگ، گچ و ملات ساخته شده است، در حالي كه در بسياري از آثار ديگر مانند تخت جمشيد از سنگ‌هاي يكپارچه ‌استفاده مي‌شد.

يكي ديگر از ويژگي‌هاي بارز اين اثر تاريخي استفاده از شيوه‌ي فيل‌پوش يا گوشواره روي پلان مربع است كه براي نخستين‌بار در فيروزآباد به كار رفته است. در واقع، زماني كه استفاده از پلان مربع در زمان اشكانيان آغاز شد به‌دليل اين‌كه ايرانيان مي‌خواستند دايره‌ي گنبد را روي پلان سوار كنند و چهار گوشه‌ي آن خالي مي‌ماند، اقدام به گوشه‌سازي كردند تا گنبد معلق نماند. به اين ترتيب، از گوشواره‌هايي به‌شكل فيل‌پوش يا خرطومي براي گوشه‌سازي استفاده كردند كه بعدها در دوره‌ي اسلامي به‌صورت سه‌كنج تغيير يافت.

بناي كاخ اردشير با حدود 23 مترارتفاع از سه بخش تشكيل شده است؛ يك بخش آن ايواني دارد كه چهار تالار به آن عمود شده‌اند. همچنين يك پلكان در اين كاخ وجود دارد كه به بركه‌اي جلوي كاخ مربوط مي‌شود و بخش ديگر بنا، حياطي است با دو ايوان و دو تالار در اطراف آن كه ورودي اصلي بنا هم محسوب مي‌شود.

كاخ اردشير بابكان يا آتشكده‌ي فيروزآباد تالارهای تودرتو دارد و با گذشت حدود 1800 سال، گچ‌بری قسمت بالای دیوارهای داخلی آن همچنان سالم مانده است.

اين كاخ كه همراه قلعه دختر و منار شهر گور از آثار با ارزش شهر فيروزآباد در استان فارس است، با وجود ارزش و اهميت تاريخي زيادي كه دارد و حتا بحث تهيه‌ي پرونده‌‌ي ثبت جهاني آن‌ نيز مطرح شد اكنون شرايط مناسبي ندارد و با توسعه‌ي روستايي كه در نزديكي‌اش قرار دارد، تعداد زيادي قبر در فاصله‌ي كمتر از 10 متري كاخ وجود دارند. هرچند دفن مردگان از سال‌ها پيش در اين محل انجام مي‌شد، اما به‌دليل مشخص نشدن مالكيت زمين‌هاي اطراف كاخ هم‌چنان درگذشتگان روستا در حريم كاخ اردشير بابكان دفن مي‌شوند.

عكس‌ها از سياوش آريا (دوست‌دار ميراث فرهنگي)

انتهاي پيام