دکتر عباس امام، نویسنده ،مترجم و خوزستان شناس و عضو هیات علمی گروه زبان انگلیسی دانشگاه شهید چمران اهواز، که اخیرا نماهنگی مستند چهل دقیقه‌ای با عنوان " خوزستان: نمایشگاه همزیستی ادیان توحیدی" را تهیه و در دانشگاه شهید چمران نمایش داد و نماهنگ مذکور با استقبال بسیاری نیز روبروشد ، متن زیر را در راستای تقویت زیر ساخت های گردشگری استان خوزستان نوشته و برای نشر در اختیار خبرگزاری ایسنای خوزستان قرار داده است:
«همچنانکه همگان اطلاع دارند دولت تصمیم دارد سال آینده را از نظر مسائل بودجه ای و درآمدزایی با دید خاصی شروع کند، و در واقع لایحه‌ای که دولت تسلیم مجلس کردهاز نظر "منابع درآمدی" نگاه به درون دارد.اینکه چرا به این شرایط رسیده ایم فعلاً موضوع بحث ما نیست ، ولی در هر حال این "نگاه به درون" باهدف تقویت مالی دولت از جنبه ی دریافت مالیات و فعالسازی منابع درآمد زای داخلی است. واقعیت این است که یک جنبه خاص از این قضیه به مسائل گردشگری برمی‌گردد ؛ به عنوان مثال ، گردشگری داخلی. ما به عنوان شهروندان استان خوزستان اگر بخواهیم به مسئله درآمد زایی و کارآفرینی در چهارچوب مسائل گردشگری نگاه کنیم واقعیت این است که استان خوزستان از توانمندی های زیادی از جنبه گردشگری و جذب گردشگر برخوردار است چرا که به لحاظ تاریخی خوزستان از قرن ها پیش از تنوع فرهنگی، دینی و زبانی برخوردار بوده است ، و اتفاقاامروزه در سطح جهان تکثرگرایی فرهنگی که شامل موارد مذکور می شود یکی از نکات برجسته و فرصت های بسیار خوبی است که در صحنه بین المللی بر آن تأکید می شود و کشورهایی که به مسائل گردشگری توجه می کنند توانسته اند از تکثر فرهنگی خودشان به نفع درآمدزایی ، اشتغال ، کارآفرینی و همچنین معرفی فرهنگ و تمدن خودشان به مردم جهان و یا به دیگر مردم سرزمین خود کمک کنند.
از این دیدگاه ، من فکر می کنم با توجه به نکته مذکور (منهای تنوع طبیعی و جغرافیایی قسمت های مختلف استان) این جنبه میتواند در سال های آینده به رشد ، توسعه و شکوفایی اقتصادی استانمان و در عین حال در معرفی جاذبه های گردشگری و توانمندی های فرهنگی به هموطنانمان در استان های دیگر و همچنین برای جذب گردشگران خارجی موثر باشد، البته مشروط به اینکه زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم . البته ، در این مورد ارگان های ذیربط مثل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، استانداری ، فرمانداری ها و سازمانهای دیگر استانی تلاش‌هایی انجام داده اند، ولی حقیقت این است که مشکلات گردشگری استان با توجه به تنگناهای مالی استانی و ملی وضعیت نامطلوبی دارد . با این مقدمه ، من امروز قصد دارم یک جنبه از این قضیه را مورد بررسی قرار دهم ، و آنمساله توجه به "سازه‌های اقلیت های دینی استان خوزستان" است که فکر می کنم کمتر در مورد آن صحبت شده است. البته در مورد "گردشگری طبیعی "استان صحبت های زیادی شده است و اقدامات محدودی نیز صورت گرفته و یا در مورد "تنوع صنایع دستی" نیز هرچند کم اما تلاش‌های صورت گرفته است ولی مشخص نیست به چه دلایلی مساله جاذبه ی "گردشگری سازه های اقلیت های دینی " که میتواند جنبه ای مثبت در زمینه ی گردشگری درون استانی و درون کشوری و حتی برون کشوری باشد مورد بی توجهی قرار گرفته است . در این راستا، من فکر می کنم زمینه انجامکار فراهم بوده و مستلزم توجه مسئولین استان است.
"سازه‌های اقلیت های دینی خوزستان" عمدتا درسه شهر اهواز، مسجد سلیمان و آبادان واقع شده و همگی در وضعیت بسیار نامطلوبی هستند. البته بی توجهی به سازه های اقلیت های دینی در شهرهای دیگر استان نیز وجود دارد (مانند تخریب غیر مسوولانه کلیسای شهرستان اندیمشک ) اما من سعی می کنم با موارد برجسته که بیشتر در دید هستند شروع کنم تا شاید به آنها توجه بیشتری شود و در نهایت باعث تحولی در مسائل اقتصادی استان و جذب گردشگر و کارآفرینی و درآمد زایی شود. همانطور که ذکر شد یکی از این شهرها مرکز استان خوزستان یعنی اهواز است که در مقایسه با شهرهای دیگری همچون اصفهان و تهران از نظر سازه های اقلیت های دینی شرایط بسیار نامطلوبی دارد.در اصفهان و یا تهران علاوه بر اینکه گردشگران میتوانند به این اماکن مراجعه کرده و با تهیه بلیط وارد آن شوند و از امکانات و وسایل و اقلام موزه ای که در آن وجود دارد بازدید کرده و اطلاعات زیادی در مورد فرهنگ ، تمدن ، تاریخ ایران و باورها و آیین های دینی آن قوم به خصوص به دست آورند ، میتوانند در عین حال شاهد برگزاری مناسک مربوط به آن اقوام نیز باشند. به هر حال ، در اهواز کلیسای ارامنه به اسم "کلیسای سن مسروپ"( در فاصله بین خیابانهای ۳۰متری و ۲۴متری ) و در کنار آن نیز دبستان ارامنه به نام "دبستان کارون " قرار دارد که متاسفانه بعد از مهاجرت عمده ارامنه از استان خوزستان مخصوصاً بعد از جنگ در وضع بسیار بسیار نامطلوبی قرار دارد و در حال تخریب و ویرانی است. اصولا ، شاید نزدیک به سه یا چهار دهه است که این سازه های مربوط به اقلیت ارامنه که بسیار هم زیبا و چشم نواز بوده در حال تخریب هستند و هیچ کدام از سازمان های مربوطه نتوانسته اند با ابتکاری برای بازسازی و بهسازی آنها اقدام کنند. در همان نزدیکی ، در کنار بیمارستان شهید رجایی اهواز "کلیسای شباننیکو " قرار دارد که مربوط به مسیحیان پروتستان اهواز بوده است . این کلیسا نیز متاسفانه در حال تخریب است و چند دهه است که به آن اصلا توجه لازم نشده است و قطعا نیازمند بهسازی و بازسازی و رنگ آمیزی و غیره برای مقاصد گردشگری است.
یکی دیگر از سازه های اقلیت های مذهبی که مورد بی توجهی قرار گرفته،"آرامستان ارامنه" واقع در منطقه پیچ میدان است.جالب است بدانید در این آرامستان، حدود ۲۰۰مزار وجود دارد که دو سه تا از آنها شهدای ارمنی جنگ تحمیلی هستند ولی باز هم شاهد آن هستیم که بسیاری از مزارها در حال از بین رفتن هستند. "آرامستان مسیحیان کاتولیک کلدانی اهواز" در نزدیکی آرامستان مذکور نیز در حدود ۲۰۰مزار دارد و چندین شهید مسیحی کاتولیک جنگ تحمیلی در این آرامستان مدفون شده اند ولی متاسفانه هیچ توجهی در مورد زیباسازی این مزارها توسط ارگان هایی مانند بنیاد حفظ آثار و ارزش ها ی دفاع مقدس که درواقع کارشان رسیدگی به این مسایل است و یا ارگانهای دیگر مرتبط مثل سازمان میراث فرهنگی، استانداری صورت نگرفته است. "آرامستان صابئین مندائی " یکی دیگر از این سازه هاست که آنچنان که باید به آن رسیدگی نشده است ، اگرچه خود صابئین مندایی هزینه هایی متقبل میشوند اما نیاز به کمک هم دارند که بتوان جلوه هایی از تنوع فرهنگی و دینی و زبانی و قومی استان خوزستان را در معرض دید گردشگران قرار دادهمانطور که در استانهای دیگر مثل تهران این کار صورت می گیرد و مردم به راحتی به کلیساها و کنیسه ها رفته و از نزدیک آنها را بازدید می کنند. در این آرامستان ، تعدادی از شهدای صابئین مندایی جنگ تحمیلی دفن شده اند ، والبته قابل ذکر است که در سال جاری تلاش‌هایی در مورد بهسازی این آرامستان انجام شده که جای سپاس و تقدیر از مسئولین بنیاد شهید و بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس دارد.
یکی دیگر از شهرهای مورد بحث، شهر مسجدسلیمان است که سازه های اقلیتهای دینی آن در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار دارند . "کلیسای مسجدسلیمان" یکی از این مکان هاست که در سال های گذشته به انبار مخابرات شهر تبدیل شده است اما اگر نهادها و سازمان های مسئول این شهر با هزینه‌های لازم به بازسازی آن بپردازنداین کلیسا می تواند جاذبه گردشگری بسیار خوبی برای این شهر باشد. همچنین "گورستان ارامنه و مسیحیان اروپایی و آمریکایی " واقع در محله نفتون شهر مسجد سلیمان با بیش از دویست مزار یکی دیگر از این اماکن است . این اماکن نشانه ای از حضور هموطنان ارمنی و آشوری( و نیروهای اروپایی و آمریکایی) شاغل در شرکت نفت هستند که نقش به سزایی در پیدایش نفت و گسترش عمران و آبادی این شهر،استان و کشور ما داشته اند ، اما اکنون سال هاست با توجه به مهاجرت عمده این هموطنان از استان خوزستان ، این گورستان تاریخی و مناسب گردشگری نیز در حال نابودی است ، به نحوی که بیشتر سنگ مزارها به دلیل گرما و سرما و بی توجهی شکسته شده و در حال نابودی هستند. یکی دیگراز قدیمی‌ترین گورستان های مسیحیان اروپایی و آمریکایی مقیم شهر مسجدسلیمان ، در منطقه تلخاب این شهر قرار دارد که در این گورستان نیز مزارها، دیوار های محوطه و سنگ قبرها در حال نابودی هستند . دویست مزار در این گورستان قرار دارد. این گورستان نیازمند احداث جاده برای دسترسی مناسب تر برای گردشگران است که متاسفانه هیچ اقدامی در این مورد صورت نگرفته است. تنها کاری که در مورد این گورستان انجام شده نصب یک تابلو بسیار کوچک و نامشخص توسط اداره ارشاد اسلامی شهر بوده است .
آبادان دیگر شهر مورد بحث ماست. مایه تاسف است که "کنیسه یهودیان " واقع در مرکز شهر در کنار چهارراه امیری - زند و در "کوچه تورات " در حال نابودی کامل است. بهبود وضعیت این کنیسه می تواند در حد خود نقش موثری در بهبود صنعت گردشگری این شهر داشته باشد. "گورستان یهودیان آبادان و خرمشهر" در محله احمدآباد یکی دیگر از این سازه‌های مربوط به اقلیت های دینی است که اگرچه دیوار کشی آن انجام شده، اما از درون در حال نابودی است و وضعیت بسیار نامطلوبی دارد و متاسفانه امکان مراجعه گردشگران وجود ندارد در صورتی که این گورستان نیز میتواند جلوه‌ای از تنوع فرهنگی و تاریخی این شهر در گذشته باشد. "گورستان منطقه شطیط " آبادان محل دفن ارامنه، آشوریان و مسیحیان اروپایی و آمریکایی مقیم آبادان بوده و دارای وسعت بسیار زیادی است و بیش از ۵۰۰مزار در آن وجود دارد و در زمان جنگ بسیار آسیب دیده ، ولی در حال حاضرمورد بی‌توجهی مسئولین قرار گرفته است.در این گورستان بسیار مهم تاریخی ، تعداد مزار ها و جنس سنگ ها ، طراحی سنگ ها و نیز محوطه سازی آرامستان و آبنماهای واقع در میان قبرها بسیار دیدنی هستند.این آرامستان نیز قطعا میتواند جلوه ای دیگر از تنوع فرهنگی، دینی و تاریخی آبادان باشد و در شناساندن آن به عنوان یک نکته مثبت در هویت این شهر نقش مهمی ایفا کند. "گورستان محله بریم " آبادان در کنار موزه های تاریخ صنعت نفت و دفاع مقدس نیز یکی دیگر از گورستان های مربوط به اروپاییان، آمریکایی ها و برخی ارامنه مقیم آبادان بوده است. این گورستان دارای ۲۰۰مزار است. این قبرستان نماد حضور مسیحیان اروپایی و آمریکایی و ایرانی در این شهر است که مورد بی‌توجهی مسئولین قرار گرفته و در حال نابودی است که برای هویت و اعتبار این شهر بسیار زیانبار است.
باید دانست افرادی که در این گورستان ها مدفون شده اند چه ایرانی و چه خارجی ، در عمران ، آبادانی و تنوع فرهنگی و تحول اقتصادی و نیز ایجاد شغل و غیره نقش مهمی داشته اند و با توجه به حرفه خود به اعتبار این شهر کمک کرده اند . امروزه وقتی جوانان این شهر به گذشته شهر خود افتخار می کنند باید پذیرفت بخشی از این گذشته نه چندان دور مرهون تلاش های همین خفتگان در این آرمستان هاست ،پس می توان گفت این افراد بخشی از هویت تاریخی این شهر ها هستند . در هر صورت ، من امیدوارم سازمان هایی مانند میراث فرهنگی و گردشگری، استانداری، فرمانداری ها ، شرکت نفت ، اداره ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی و بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس هر کدام اهمیت "سازه های اقلیت های دینی" را جدی گرفته و با تشکیل ستادی برای بهسازی و بازسازی این ابنیه برنامه ریزی کرده و اقدام‌های لازم را انجام دهند چراکه این کار میتوانند قطعا به رونق گردشگری استان خوزستان و حفظ هویت تاریخی و فرهنگی این استان و کارآفرینی و بهبود وضعیت اقتصادی آن کمک کرده و باعث دلگرمی هرچه بیشتر فعالان مسائل فرهنگی شود و زمینه های مناسب را برای حضور هموطنان ایرانی و گردشگران خارجی در استان خوزستان برای بازدید از این استان فراهم آورد.»
نظرات