به گزارش ایسنا، میلاد بهروش امروز در کارگاه آموزشی ساحلی و بازسازی مخاطرات ساحلی با اشاره به اقلیم کلی مناطق ساحلی ایران، گفت: خلیج فارس دارای اقلیم نیمه خشک تا بیابانی با تابستان‌های بسیار گرم و شرجی و زمستان‌های معتدل است که بادهای شمال غربی در آن غالب است و امواج مرتفعی را ایجاد می‌کنند. این منطقه تحت تاثیر سامانه‌های همدیدی مانند جبهه‌های سرد و طوفان‌های گرد و خاک است.

وی با بیان اینکه در زمستان، جبهه‌های سرد از سمت مدیترانه و غرب آسیا وارد منطقه شده و می‌توانند باعث تغییر ناگهانی در وضع هوا و دریا شوند، اظهار کرد: طوفان‌های گرد و خاک در خلیج فارس رایج هستند، به‌ویژه در اثر بادهای شمال که گرد و غبار بیابان‌های عراق و عربستان را به دریا منتقل می‌کنند.

بهروش، اقلیم دریای عمان را اقلیم گرمسیری با تاثیرات موسمی توصیف کرد و ادامه داد: بادهای موسمی تابستانه باعث ایجاد امواج بلند و انتقال رسوب ساحلی می‌شوند. جریانات موسمی جنوب غربی تابستانه از اقیانوس هند و دریای عرب به سمت دریای عمان می‌ریزد و این بادها امواج بزرگی را ایجاد می‌کنند که باعث جابجایی رسوبات ساحلی و تغییر شکل خطوط ساحلی می‌شوند. این منطقه آبی به ویژه در فصل پیش موسمی (بهار) و پس موسمی (پاییز) در معرض چرخنده‌های حاره‌ای قرار دارد.

این محقق با اشاره به اقلیم دریای خزر، این منطقه را دارای اقلیم معتدل و مرطوب دانست که سیستم‌های بادی غربی و طوفان‌های زمستانی در آن تاثیرگذارند و ادامه داد: امواج طوفانی ناشی از بادهای شدید و طوفان‌های زمستانی، فرسایش ساحلی را تشدید می‌کنند و تغییرات سطح آب دریای خزر ناشی از نوسانات طبیعی و تغییرات اقلیمی، تاثیر زیادی بر فرسایش و پیشروی و یا عقب نشینی خط ساحلی دارد.

بهروش به بیان اهمیت سه دریای پیرامون ایران در شکل‌گیری فرآیندهای جوی مؤثر بر سواحل پرداخت و گفت: خلیج فارس تاثیر مستقیمی بر شکل‌گیری ژئوموفولوژیکی مانند تپه‌های ماسه‌ای و خطوط ساحلی دارد. علاوه بر آن بادهای شمال غربی و امواج ناشی از آنها باعث جابجایی رسوبات و شکل‌دهی به خطوط ساحلی می‌شوند. این بادها می‌توانند در تشکیل و تغییر موقعیت تپه‌های ماسه‌ای ساحلی در مناطق کم ارتفاع مانند سواحل جنوبی ایران همچون بوشهر و هرمزگان و همچنین کویت نقش داشته باشند.

وی افزود: دریای عمان با عمق بیشتر نسبت به خلیج فارس و تحت تاثیر بادهای موسمی جنوبی عربی در ایجاد امواج مرتفع و طوفان‌های شدید در فصل موسمی، انتقال رسوبات به سمت سواحل شرقی ایران و تشکیل سدهای ماسه‌ای و تغییرات سریع خط ساحلی نقش‌آفرینی می‌کند، از این رو این حوضه آبریز نقش کلیدی در شکل‌گیری مخاطرات ساحلی مانند فرسایش و سیلاب‌های ناگهانی دارد.

به گفته این محقق، دریای کاسپین به عنوان بزرگترین دریاچه جهان موجب ایجاد امواج بلند و طوفان‌های شدید در فصل زمستان، انتقال رسوبات به سمت سواحل شمالی و تشکیل دلتاها و تغییرات سطح آب دریا و تاثیر آن بر خط ساحلی شده است. این حوضه نقش مهمی در شکل‌گیری دلتاها و تالاب‌های ساحلی دارد.

بهروش با بیان اینکه ایران تحت تاثیر دو دسته سامانه‌های بادی است، خاطر نشان کرد: یک دسته از بادها سامانه‌های فشار بزرگ مقیاس مانند سامانه‌های پرفشار سیبری، کم فشار حرارتی، جریانات موسمی اقیانوس هند و سامانه‌های مدیترانه‌ای و دسته دیگه شامل بادهای شمال، بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، باد لوار، باد نعشی، باد قوس و باد خزری می‌شود.

این پژوهشگر پسادکتری پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی به اثرات پدیده‌های فرین اشاره کرد و یادآور شد: تاثیر فرآیندهای جوی بر سواحل ایران بسیار گسترده و متنوع است. بادهای غالب و پدیده‌های فرین می‌توانند به تغییرات اساسی در مورفولوژی ساحلی منجر شوند. توجه به فرآیندهای انتقال غبار و رسوب بادی از اهمیت ویژه‌ای برخودار است، زیرا هم در تغییرات ساحلی و هم در مخاطرات محیطی نقش بسزایی دارند.

وی خاطر نشان کرد: برخی از طوفان‌های تاثیرگذار بر سواحل ایران به این شرح است:

۱- طوفان گونو در سال ۲۰۰۷ در رده ۵: یکی از شدیدترین طوفان‌های دریای عرب، نزدیک به سواحل جنوبی ایران به‌ویژه در تنگه هرمز باعث بارندگی شدید و بادهای قوی در جنوبی شرقی ایران شد.

۲- طوفان فت Phet در سال ۲۰۱۰ در رده ۴: پس از ورود به عمان بر استان‌های جنوب شرقی ایران مانند سیستان و بلوچستان تاثیر گذاشته و باعث سیلاب و خسارات به زیرساخت‌ها شد.

۳- طوفان نیلوفر در سال ۲۰۱۴ در رده ۴: قبل از رسیدن به ساحل تضعیف شد، اما همچنان باعث امواج شدید و بارندگی در سواحل جنوبی ایران شد.

۴- طوفان گاپالا در سال ۲۰۲۵ در رده ۴: عمدتا یمن را تحت تاثیر قرار داد، اما باعث بارندگی و امواج خروشان در سواحل جنوبی ایران شد.

۵- طوفان مکونو در سال ۲۰۱۸ در رده ۳: بیشتر بر عمان و یمن تاثیر گذاشت، اما بارندگی و امواج قوی را به مناطق جنویی ایران وارد کرد.

۶-طوفان کی‌یار kyarr در سال ۲۰۱۹ در رده ۴: اگرچه این طوفان در دریا باقی ماند، اما باعث ایجاد امواج خروشان و بارندگی در مناطق ساحلی جنوب ایران شد.

۷- طوفان ماها Maha  در سال ۲۰۱۹ در رده ۳: قبل از رسیدن به ساحل تضعیف شد، اما امواج قوی و بارندگی را در جنوب ایران ایجاد کرد.

۸- طوفان وایا Vaya در سال ۲۰۱۹ در رده ۳: بیشتر هند را تحت تاثیر قرار داد، اما امواج خروشان را در سواحل جنوبی ایران ایحاد کرد.

۹- طوفان شاهین در سال ۲۰۲۱ در رده ۱: این طوفان که ابتدا با نام گلاب شناخته می‌شد، پس از تاثیر بر عمان، بارندگی شدید و بادهای قوی را به استان هرمزگان ایران وارد کرد.

بهروش فرسایش بادی، انتقال بادی و رسوبگذاری بادی را از فرآیندهای اصلی ناشی از باد نام برد و خاطر نشان کرد: بادهای شدید می‌توانند ذرات ماسه را از مناطق ساحلی جا به جا کرده و در بخش‌هایی از ساحل به‌ویژه در مناطقی که موانع طبیعی مانند گیاهان ساحلی و یا ساختارهای انسانی وجود دارند، تپه‌های ماسه‌ای ساحلی را شکل دهند. این پدیده در سواحل دریای عمان و خلیج فارس به‌ویژه در مناطق خشک و کم پوشش گیاهی مانند سواحل مکران و جنوب هرمزگان و بوشهر مشهود است.

این پژوهشگر پسا دکتری پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی با بیان اینکه تاثیر فرآیندهای جوی بر سواحل ایران بسیار گسترده و متنوع است، یادآور شد: بادهای غالب و پدیده‌های فرین می‌توانند به تغییرات اساسی در مورفولوژی ساحل منجر شوند. موقعیت و شدت جریان جتی نقش کلیدی در تعیین الگوی بادها، طوفان‌ها، انتقال غبار و ارتفاع امواج در سواحل ایران دارد.

انتهای پیام